• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فلسفه و حکمت عزاداری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلید واژه: حکمت عزاداری ، فلسفه
پرسش: فلسفه و حکمت عزادارى را بیان کنید.
پاسخ: عزاداری و مجالس تعزیه، یکى از عناصر و عوامل برجسته‌اى است تا آموزه‌هاى نظرى و عملى امامان راستین، به نسل‌هاى آینده منتقل شود. مراسم عزادارى، به دلیل قالب و محتوا، بهترین راه براى تعلیم و تربیت نسل جدید و آشنایى آنان با گفتار و کردار اهل‌ بیت(ع) است.



فلسفه و حکمت عزادارى را مى‌توان در امور ذیل، رهیابى کرد:

۱.۱ - محبت و دوستى

قرآن و روایات، دوستى خاندان رسول اکرم(ص) و اهل ‌بیت(ع) را بر مسلمانان واجب کرده است.‌
[۲] میزان‌الحکمه، محمد محمدی ری شهری، ج ۲، ص ۲۳۶
روشن است که دوستى لوازمى دارد و محبّ صادق، کسى است که شرط دوستى را - چنان که باید و شاید - به جا آورد. یکى از مهم‌ترین لوازم دوستى، هم دردى و هم دلى با دوستان در مواقع سوگ یا شادى آنان است
[۳] المحبة فى الکتاب والسنة، محمد محمدی ری شهری، صص ۱۶۹ - ۱۷۰ و ۱۸۱ - ۱۸۲
از این رو در احادیث، بر برپایى جشن و سرور در ایام شادى اهل‌بیت(ع) و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان، تأکید فراوان شده است.

۱.۱.۱ - شیعیان و پیروان از کلام اهل بیت

حضرت علی(ع) در روایتى مى‌فرماید: «شیعه و پیروان ما در شادى و حزن ما شریکند». «یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا»؛ امام صادق(ع) نیز فرمودند: «شیعتنا جزء منا خلقوا من فضل طینتنا یسوؤهم ما یسؤنا و یسرّهم ما یسرّنا»؛
[۵] امالى صدوق، شیخ صدوق، ص ۳۰۵
« شیعیان ما پاره‌اى از خود ما بوده واز زیادى گل ما خلق شده‌اند؛ آن چه که ما را بدحال یا خوشحال مى‌سازد، آنان را بدحال و خوشحال مى‌گرداند».
این وظیفه عقلانى و شرعى، ایجاب مى‌کند که در ایام عزادارى اهل‌بیت(ع)، حزن و اندوه خود را به «زبان حال»؛ یعنى، با اشک، آه و ناله و زارى، از نظر خوراک، با کم خوردن و کم آشامیدن مانند افراد غم‌زده‌ طبق فرموده امام صادق(ع) به معاویة بن وهب، « عزاداران سیدالشهدا در روز عاشورا از آب و غذا دورى جویند تا آن که یک ساعت از وقت فضیلت نماز عصر بگذرد، و در حد لزوم به غذاى معمول صاحبان مصیبت، سدّ جوع و عطش کنند و از نظر پوشاک، با پوشیدن لباسى که از حیث جنس و رنگ و نحوه پوشش در عرف، حکایت‌گر اندوه و ناراحتى است، آشکار سازیم.

۱.۲ - انسان‌سازى

از آنجا که در فرهنگ شیعى، عزادارى باید از سر معرفت و شناخت باشد؛ هم‌دردى با آن عزیزان، در واقع یادآورى فضایل، مناقب و آرمان‌هاى آنان بوده و بدین شکل، آدمى را به سمت الگوگیرى و الگوپذیرى از آنان سوق مى‌دهد.
فردى که با معرفت در مجالس عزاداری ، شرکت مى‌کند؛ شعور و شور، شناخت و عاطفه را درهم مى‌آمیزد و در پرتو آن، انگیزه‌اى قوى در او پدیدار گشته و هنگام خروج از مراسم عزادارى، مانند محبى مى‌شود که فعّال و شتابان، به دنبال پیاده کردن اوصاف محبوب در وجود خویشتن است.

۱.۳ - جامعه‌سازى

هنگامى که مجلس عزاداری ، موجب انسان‌سازی گشت؛ تغییر درونى انسان به عرصه جامعه نیز کشیده مى‌شود و آدمى مى‌کوشد تا آرمان‌های اهل‌بیت(ع) را در جامعه حکم‌فرما کند.
به بیان دیگر، عزاداری بر اهل‌بیت(ع) ؛ در واقع با یک واسطه زمینه را براى حفظ آرمان‌هاى آنان و پیاده کردن آنها فراهم مى‌سازد. به همین دلیل مى‌توان گفت: یکى از حکمت‌هاى عزادارى، ساختن جامعه براساس الگوى ارائه شده از سوى اسلام است.

۱.۴ - انتقال‌دهنده فرهنگ شیعى به نسل بعد

کسى نمى‌تواند منکر این حقیقت شود که نسل جدید در سنین کودکى، در مجالس عزادارى با فرهنگ اهل‌بیت(ع) آشنا مى‌شوند. به راستى عزاداری و مجالس تعزیه، یکى از عناصر و عوامل برجسته‌اى است تا آموزه‌هاى نظرى و عملى امامان راستین، به نسل‌هاى آینده منتقل شود. مراسم عزادارى، به دلیل قالب و محتوا، بهترین راه براى تعلیم و تربیت نسل جدید و آشنایى آنان با گفتار و کردار اهل‌ بیت(ع) است.


۱. شوری (۴۲)، آیه ۲۳    
۲. میزان‌الحکمه، محمد محمدی ری شهری، ج ۲، ص ۲۳۶
۳. المحبة فى الکتاب والسنة، محمد محمدی ری شهری، صص ۱۶۹ - ۱۷۰ و ۱۸۱ - ۱۸۲
۴. بحارالانوار، علامه مچلسی، ج ۴۴، ص ۲۸۷    
۵. امالى صدوق، شیخ صدوق، ص ۳۰۵
۶. تاریخ النیاحة الامام الشهید الحسین بن علی، سید صالح الشهرستانی، ج ۱، صص ۱۲۷    



سایت مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی    


رده‌های این صفحه : عزاداری | فرهنگ و اجتماع




جعبه ابزار