• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فلسفه خیرات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: خیرات، حقوق والدین، انفاق.

پرسش: فلسفه خیرات چیست؟ و آیا فاتحه خواندن و خیرات نفعی برای مردگان دارند؟

پاسخ: فلسفه اعمال خیر برای اموات مانند دعاها و زیارات و انفاق این است که بدون تردید مورد استفاده آنها قرار می‌گیرد و آنها خوشحال و خرسند می‌شوند، خیرات انجام‌شده گاهی وسیله تخفیف عذاب و خلاصی از حبس و شکنجه آنها و گاهی سبب رفاه حال و ارتفاع مقام و درجه آنان می‌شود. خیرات برای پدر و مادر سه فایده دارد: الف. رسیدن ثواب به اموات؛ ب. همان ثواب به انجام‌دهنده خیر داده می‌شود؛ ج. به علاوه ثواب صله رحم را هم دارد.



از آیات شریفه و اخبار وارده چنین استفاده می‌شود:
ارواح مردگان پس از مرگ و جدا شدن روح از بدن ثابت و باقی‌اند و دارای نوعی از حیات‌اند که مناسب آن جهان است؛ ولی بدین تفصیل که:
صاحبان ایمان خالص و عقاید درست ـ به ویژه شهدای راه حق ـ در عالم برزخ (فاصله بین مرگ و قیامت) در عیش و رفاه و برخوردار از الطاف و نعم پروردگارند، کفار و منافقین در عذاب و شکنجه و افراد متوسط و مستضعف ـ یعنی کسانی که از حقایق مذهب مطلع شده‌اند یا بر اثر سلطه استعمار بی‌اطلاع مانده‌اند ـ پس از مرگ در حالت شبیه خواب و اغما تا آن‌گاه که قیامت بر پا شود، خواهند بود. یاد کردن از مردگان و اقوام و دوستانی که رهسپار عالم دیگر شده‌اند و انجام دادن عمل به نیت آنها بسیار مطلوب و جزء دستورات اکید اسلامی است. (به این منبع رجوع شود:
[۴] مشکینی، علی، المصباح المنیر، ص۳۲، قم، نشر الهادی، چ ۲، ۱۳۷۰ش.
)


اما فلسفه اعمال خیر برای اموات مانند دعاها و زیارات و انفاق این است که بدون تردید مورد استفاده آنها قرار می‌گیرد و آنها خوشحال و خرسند می‌شوند، خیرات انجام‌شده گاهی وسیله تخفیف عذاب و خلاص از حبس و شکنجه آنها و گاهی سبب رفاه حال و ارتفاع مقام و درجه آنان می‌شود. برای اثبات همین مطالب چند روایتی را بیان می‌کنیم.

۲.۱ - روایاتی از امام صادق

ــ امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: چه مانعی دارید، از اینکه نیکی به پدر و مادر کنید ـ زنده باشد یا مرده ـ حتماً به نیابت آنها نماز و روزه و تصدق و حج کنید که پاداشش برای آنها و شما نوشته شود، به علاوه ثواب صله رحم را نیز دارد.
[۶] کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۳، ص۲۳۸، ج۲۱، باب البرّ بالوالدین، ترجمه مصطفوی، تهران، علمیه اسلامیه.


۲.۱.۱ - فایده خیرات به پدر و مادر

از این روایت استفاده می‌شود که خیرات به پدر و مادر سه فایده دارد:
الف. رسیدن ثواب به اموات.
ب. همان ثواب به انجام‌دهنده خیر داده می‌شود.
ج. به علاوه ثواب صله رحم را هم دارد.

ــ و باز فرمود: «همانا روزه و تصدق و حج و عمره و هر عمل نیکی از شما، میت را سود می‌بخشد و از عذاب نجات می‌بخشد و به وی ابلاغ می‌شود که این پاداش به وسیله فرزند یا برادر دینی تو است».

از این روایت استفاده می‌شود که اموات، صاحب احسان را می‌شناسند، و لو در دنیا ندیده باشند و برای او دعا می‌کنند و چه‌بسا فرزندی که عاق پدر و مادر بوده، با اهدای عمل‌های نیک از گناه عقوق بیرون می‌آید. (به این منبع رجوع شود:
[۸] مشکینی، علی، المصباح المنیر، ص۳۲، قم، نشر الهادی، چ ۲، ۱۳۷۰ش.
)

ــ امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: خواندن قرآن برای پدر و مادر باعث تخفیف گناهان آنها می‌شود و لو کافر باشند.
[۹] الهادی، جعفر، قرآن در احادیث اسلامی، ص۶۶، ح۸۹، تهران، دار تحفیظ القرآن الکریم، چ۳، ۱۴۰۲ش.


۲.۲ - روایاتی از پیامبر

ــ و پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: هرگاه بچه‌ای به مکتب رفته، همراه معلم «بسم الله الرحمن الرحیم» را بگوید، خداوند برائت و آزادی آن کودک و پدر و مادر (از دنیا رفته‌ای او را) و معلم را امضا می‌کند.
[۱۰] الهادی، جعفر، قرآن در احادیث اسلامی، ص۶۸، ح۹۳، تهران، دار تحفیظ القرآن الکریم، چ۳، ۱۴۰۲ش.


ــ از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده است که فرمود: هدیه بفرستید برای مردگان خود؛ پس گفتم که چیست هدیه مرده‌ها؟ فرمود: صدقه و دعا و فرمود: ارواح مؤمنین هر جمعه به آسمان دنیا مقابل خانه‌ها و منزل‌های خود می‌آیند و فریاد می‌کنند هر یک از ایشان به آواز حزین با گریه، ‌ای اهل من! و‌ای پدر و مادر و خویشان من! مهربانی کنید بر ما (خدا رحمت کند شما را) به آنچه بود در دست ما و عذاب و حساب آن بر ماست و نفعش برای غیر ما و هر یک فریاد می‌کنند خویشان خود را که مهربانی کنید بر ما به درهمی یا قرص نانی یا جامه‌ای که خداوند بپوشاند شما را از جامه بهشت؛ پس گریست رسول خدا و ما هم گریه کردیم. (به این منبع رجوع شود: )

۲.۳ - روایتی دیگر

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: هرگاه شخصی به نیت میتی صدقه دهد، خداوند جبرئیل را فرمان می‌دهد که این هدیه را به قبر او برساند. (به این منبع رجوع شود: )


۱. معادشناسی، علامه سیدمحمدحسین حسینی، تهران، ج۳.
۲. المصباح المنیر، با ترجمه فارسی، آیت‌الله مشکینی (نشر الهادی)، ص۳۳-۲۸.
۳. قیامت و قرآن، آیت‌اللَّه شهید دستغیب شیرازی، صبا.
۴.منازل الآخرة شیخ عباس قمی، انتشارات استاد احمد مطهری، ص۵۷-۴۳ (خیلی مفید است).


۱. بقره/سوره۲، آیه۲۶۰.    
۲. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۰۰.    
۳. غافر/سوره۴۰، آیه۴۶.    
۴. مشکینی، علی، المصباح المنیر، ص۳۲، قم، نشر الهادی، چ ۲، ۱۳۷۰ش.
۵. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۱۵۹، باب البرّ بالوالدین، ترجمه مصطفوی، تهران، علمیه اسلامیه.    
۶. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۳، ص۲۳۸، ج۲۱، باب البرّ بالوالدین، ترجمه مصطفوی، تهران، علمیه اسلامیه.
۷. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۵، ص۳۶۸، ح۱۵، بیروت، دارالکتب الاسلامیه، چ۴، ۱۳۹۱ش.    
۸. مشکینی، علی، المصباح المنیر، ص۳۲، قم، نشر الهادی، چ ۲، ۱۳۷۰ش.
۹. الهادی، جعفر، قرآن در احادیث اسلامی، ص۶۶، ح۸۹، تهران، دار تحفیظ القرآن الکریم، چ۳، ۱۴۰۲ش.
۱۰. الهادی، جعفر، قرآن در احادیث اسلامی، ص۶۸، ح۹۳، تهران، دار تحفیظ القرآن الکریم، چ۳، ۱۴۰۲ش.
۱۱. قمی، شیخ عباس، منازل الآخرة، ص۱۶۲، انتشارات استاد احمد مطهری، چ۱، ۱۳۷۹ش.    
۱۲. قمی، شیخ عباس، منازل الآخرة، ص۱۶۵، انتشارات استاد احمد مطهری، چ۱، ۱۳۷۹ش.    



سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «فلسفه خیرات»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۵/۲۶.    







جعبه ابزار