فضیلت علم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: فضیلت علم،
دانش،
امام علی علیه‌السلام، ارزش، احترام.
پرسش: منظور از روایتِ "قیمة کلّ امرءٍ ما یحسنه" چیست؟
پاسخ:
شارحان در شرح کلام امام علی ـ علیه‌السلام ـ ("قیمة کل امرء ما یحسنه"؛
قیمت هر مردی آن است که نیکو داند آن را) می‌گویند: ارزش هر شخص و احترامش میان مردم، به اندازه
علم و دانش اوست.
یحسن از احسن الشیء است و وقتی است که آن را بداند و در آن حاذق باشد؛ یعنی
عزت و احترام هر شخصی در میان مردم به اندازه دانش اوست؛ پس اگر می‌خواهی پرارج شوی، بر دانشت بیافزای؛ چون فزونی ارزش و کاستی آن به اعتبار داشتن و نداشتن دانش می‌باشد.
سید رضی (ره) گفته است: این
سخن (ارزش هر مرد آن چیزی است که آن را خوب بداند) کلمه‌ای است که قیمتی برای آن نمی‌توان تعیین کرد و هیچ حکمتی همسنگ آن نیست و هیچ سخنی همتای آن نمی‌شود.
ابن ابی‌الحدید در شرح
نهج‌البلاغه می‌گوید: سخنان بسنده در
فضیلت علم در گذشته بیان داشته‌ایم و اینک نکته‌های دیگری می‌آوریم.
گفته می‌شود: از جمله سخنان اردشیر بابکان در رساله او که برای شاهزادگان نوشته، این است که برای شما بهترین دلیل در مورد فضیلت علم این است که با همه زبان‌ها آن را ستوده‌اند و کسانی که علم ندارند، مدعی
عالم بودن می‌شوند و خود را با آن می‌آرایند و بهترین دلیل برای عیب
جهل که شما را بسنده است، این‌که همه کس آن را از خود دفع می‌کند و اگر او را جاهل بنامند، خشمگین می‌شود.
به انوشیروان گفته شد: شما را چه می‌شود که هر چه از علم چیزی می‌آموزید باز هم بر آموزش آن کوشاتر می‌شوید؟ گفت: بدین سبب که هر چه از آن می‌آموزیم بر عزت و بلندی رتبت ما افزوده می‌شود. گفتندش چرا از آموختن از هیچ‌کس خود‌داری نمی‌کنید؟ گفت: چون می‌دانیم علم از هر کجا گرفته شود، سود‌بخش است.
به بزرگ‌مهر گفته شد: به این همه دانش که فرا گرفته‌ای چگونه رسیده‌ای؟ گفت: به سحرخیزی،... و به بزرگ‌مهر گفته شد: علم بهتر است یا مال؟ گفت: علم. گفتند: پس به چه سبب اهل علم را بر در خانه توانگران بیشتر می‌بینیم تا توانگران را بر در خانه عالمان؟ گفت: این هم به علم و جهل برمی‌گردد و آن‌چنان که می‌بینید بدین سبب است که عالمان به نیاز به
مال آگاه هستند و توانگران از فضیلت علم آگاه نیستند.
شاعر گفته است: «بیاموز که آدمی عالم آفریده نشده است و قرین علم و دانش قابل مقایسه و همچون جاهل نیست، سال‌خورده و بزرگ
قوم اگر دانش نداشته باشد هنگام حضور در انجمن‌ها کوچک و خردسال خواهد بود».
"اوصیکم بخمس لو ضربتم الیها آباط الابل لکانت لذلک اهلا:لا یرجون احد منکم الاربه، و لا یخافن الاذنبه، و لا یستحین احد منکم اذا سئل عمّا لا یعلم ان یقول:لا اعلم، و لا یستحین احد اذا لم یعلم الشیء ان یتعلّمه، و علیکم بالصّبر، فان الصّبر من الایمان کالرأس من الجسد و لا خیر فی جسد لا رأس معه، و لا خیر فی ایمان لا صبر معه"؛
شما را به پنج چیز سفارش می‌کنم که اگر شتران را با شتاب برای دست‌رسی به آن برانید، سزاوار است هیچ‌یک از شما جز از خدای خویش
امید‌ی نداشته باشد و جز از
گناه خویش نترسد و چون از یکی از شما چیزی را که نمی‌داند بپرسند، آزرم نکند که بگوید نمی‌دانم و چون یکی از شما چیزی را نمی‌داند، از آموختن آن آزرم نکند و بر شما باد به
صبر که صبر ایمان را چون سر است تن را و خیری در
جسد بدون سر نیست و نه در ایمانی که با شکیبایی نبود.
و گفته شده است تا هرگاه که نادانی برای آدمی نکوهیده است، آموختن ستوده است و همان‌گونه که تا آدمی زنده است، نادانی برای او نکوهیده است، کسب
دانش و آموختن برای او ستوده است.
پایگاه اسلام کوئست.
