غیب بودن خواب‌ها
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خواب، غیب، رؤیا.
پرسش: گاهی اوقات که انسان حوادثی را در خواب می‌بیند و بعداً اتفاق می‌افتند، آیا به این غیب گفته می‌شود؟
پاسخ: خواب‌هایی را که انسان می‌بیند و در آینده اتفاق می‌افتد، با توجه به جنبه الهام و اشراقی که در آن وجود دارد، می‌توان آن را از مقوله «غیب» دانست که تعریف غیب نیز بر آن صادق و منطبق است.
قبل از پاسخ به سؤال باید تعریفی از
غیب داشته باشیم و بدانیم که مراد و مقصود از غیب چیست؟ و بعد ببینیم که آیا حوادثی را که انسان در خواب می‌بیند و در آینده اتفاق می‌افتد، آیا به این هم غیب گفته می‌شود یا نه؟
«غیب» مصدری است به معنای «غایب» مانند «
صوم» به معنی «صائم» و
عدل به معنی «عادل».
در لغت، هر چیز پوشیده از
حس را «غیب» می‌گویند.خواه، ذاتاً پوشیده از حس باشد؛ یعنی هستی‌هایی که از قلمرو حس بیرون بوده و حس را ـ ولو به کمک ابزارهای فنی ـ یارای درک آنها نیست؛ مانند:
ذات خدا،
وحی،
بهشت،
دوزخ،
برزخ، و
فرشته، و یا ذاتاً پوشیده نبوده و
حواس به خاطر ضعف و ناتوانی یا به خاطر وجود مانع از درک آن عاجز و ناتوان هستند؛ مانند: میکروب‌های ریز،
ستارگان دوردست و اموری که میان آنها و
انسان مُدرک حائلی باشد؛ مثلاً حس انسان به خاطر ضعف و ناتوانی، قادر به درک جانداران ریز و ستارگان دوردست نیست. هم‌چنان که به خاطر وجود موانعی مانند دیوار قادر به درک اشیای پشت آن نیست. تمام این اقسام از آن نظر که از قلمرو حس بیرون هستند، «غیب» نام دارند. هر چند به لحاظ اصطلاحی شاید نتوان آنها را غیب نامید؛ چراکه بالاخره می‌توان آنها را با وسایل و تکنولوژی‌های پیشرفته مورد شناسایی قرار داد.
پس غیب به مجموعه اموری گفته می‌شود که به طور کلی خارج از دسترس حس بشری و شناخت حسی قرار دارند.
این تنها اجسام مادی نیستند که میان انسان و اشیا حائل می‌شوند؛ بلکه گاهی «زمان» این نقش را ایفا می‌کند و مانع از آن می‌شود که انسان
حوادث و رویدادهای گذشته را درک کند یا مانع از درک
حوادث آینده می‌گردد. لذا اگر فرد آگاهی از گذشته و آینده خبر دهد، او را فرد مطلع و آگاه از غیب می‌شمارند.
«غیب و
شهود» در نقطه مقابل یکدیگرند، عالم شهود، عالم
محسوسات است و جهان غیب، «ماورای حس»؛ زیرا «غیب» در اصل به معنی چیزی است که پوشیده و پنهان است؛ و چون عالم ماورای محسوسات از حس ما پوشیده است، به آن غیب گفته می‌شود.
در
قرآن کریم می‌خوانیم: «
عَالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ»؛
«خداوندی که به غیب و شهود، پنهان و
آشکار داناست و اوست
خداوند بخشنده و
رحیم».
پس تا این‌جا به صورت روشن و واضح لفظ «غیب» را معنی کردیم و با این تعریفی که کردیم، رؤیاها و حوادثی را که انسان در
خواب می‌بیند و در آینده اتفاق می‌افتد، داخل در معنای «غیب» خواهد بود و به آن هم «غیب» گفته می‌شود؛ زیرا چنان‌که گفتیم گاهی «زمان» حائل می‌شود و مانع از آن می‌شود که انسان حوادث و رویدادهای آینده را درک کند. لذا اگر فرد آگاهی از آینده خبر دهد، او را فرد مطلع و آگاه از غیب می‌شمارند. هر چند که این اطلاع و آگاهی‌اش از
حوادث و رویدادهای آینده از طریق خواب و رؤیاهای صادقه حاصل شده باشد.
شهید مطهری در این باره می‌فرمایند: «در تمام نقاط
دنیا و
تاریخ گذشته، و در
زمان حاضر احیاناً رؤیاهایی پیدا می‌شود که اساساً با گذشته ارتباط ندارند.
اینها اموری هستند که مربوط به یک
حادثه آینده‌اند.
جز اینکه گوییم
حقیقت آن را نمی‌دانیم چیست؟ و بعد می‌فرمایند: در خواب هم در چنین حالتی به انسان الهام می‌شود.
و البته روشن و واضح است که «الهام» در پرتو «غیب» محقق می‌شود و الهام فرع بر این است که غیب و نهان وجود داشته باشد.
و بعد می‌فرمایند: نظریه‌ای هست که خواب دیدن اقسامی دارد که ممکن است وابستگی به حالات بدنی انسان داشته باشد. ممکن است وابستگی به حالات روحی انسان داشته باشد. ممکن است به هیچ‌یک از اینها وابستگی نداشته باشد که اینها خواب‌های نادرالوجود است و یقیناً در آن جنبه
الهام و
اشراق وجود دارد.
پس روشن می‌شود که خواب‌هایی را که انسان می‌بیند و در آینده اتفاق می‌افتد و با توجه به جنبه الهام و اشراقی که در آن وجود دارد، می‌توان آن را از مقوله «غیب» دانست که تعریف غیب نیز بر آن صادق و منطبق است.
۱. مجموعه آثار شهید مطهری، ج۴، انتشارات صدرا.
۲. پرسش‌ها و پاسخ‌ها، استاد سبحانی، انتشارات مؤسسه سیدالشهداء.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «غیب بودن خواب‌ها»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۶/۲۷.
