عمل به قرآن مجید
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تلاوت قرآن،
تدبر در قرآن،
عمل به قرآن، انس با قرآن.
پرسش: با وجود روایاتی که می‌فرماید: «هر کس
قرآن کریم تلاوت کند و به آن
عمل نکند، قرآن کریم او را لعنت می‌کند» آیا احساس نمی‌شود که بهتر است انسان قرآن کریم تلاوت نکند تا جزء گروه لعنت‌شدگان قرار نگیرد؟
پاسخ: برای فراگیری درس زندگی از قرآن کریم و پیمودن مسیر سعادتمندی و تعالی، باید ضمن
تلاوت، در آن
تدبر و
اندیشه کرد تا بتوان به مفاهیم و معانی بلند آن عمل نمود. قرآن کریم، اقیانوسی بی‌کران از معارف الهی و
دین است، دقت در این معانی و
انس با آن، زمینه عمل به آن را نیز فراهم می‌نماید. این‌که در
روایت آمده: «هر کس قرآن تلاوت کند و به آن عمل ننماید،
قرآن او را لعنت می‌کند.» بدان معنا نیست که تلاوت قرآن کریم بدون عمل به آن
معصیت است؛ بلکه طبق
روایات و آیات قرآن کریم، خواندن قرآن کریم حتی بدون توجه به معنای آن،
ثواب و
پاداش دارد.
این‌که در
روایت آمده: «هر کس قرآن تلاوت کند و به آن عمل ننماید، قرآن او را لعنت می‌کند.» بدان معنا نیست که
تلاوت قرآن کریم بدون عمل به آن معصیت است؛ بلکه طبق
روایات و
آیات قرآن کریم، خواندن قرآن کریم حتی بدون توجه به معنای آن، ثواب و پاداش دارد.
برای فراگیری درس زندگی از قرآن کریم و پیمودن مسیر سعادتمندی و تعالی، باید ضمن تلاوت، در آن
تدبر و
اندیشه کرد تا بتوان به مفاهیم و معانی بلند آن عمل نمود.
قرآن کریم، اقیانوسی بی‌کران از معارف الهی و
دین است، دقت در این معانی و
انس با آن، زمینه عمل به آن را نیز فراهم می‌نماید.
هر مرد و
زن مسلمان ، باید قرآن کریم را تلاوت کند و در آن تدبر نماید و خود را با آن همدم و هم‌نوا سازد و رابطه‌ای تنگاتنگ با آن داشته باشد و به بهانه عمل نکردن به آن، خود را از انس با آن محروم نسازد؛ زیرا قرآن کریم کتاب انسان‌سازی است، سخن
خدا و جامع تمام برنامه‌ها و رموز تکامل و تعالی است، عمل به آن موجب
پیروزی و رستگاری در
دنیا و آخرت می‌شود.
قرآن کریم در
آیات مختلف، اهمیت
تدبر در قرآن کریم را ذکر نموده است و می‌فرماید:
«
اَفَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ اَمْ عَلَی قُلُوبٍ اَقْفَالُهَا؛
آیا در قرآن تدبر نمی‌کنند یا بر دل‌هایشان قفل‌ها زده شده است»؟
«
کِتَابٌ اَنْزَلْنَاهُ اِلَیْکَ مُبَارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیَاتِهِ وَلِیَتَذَکَّرَ اُولُو الالْبَابِ؛
کتابی است فرخنده که آن را سوی تو فرستادیم، تا در آیاتش تدبر کنند و خردمندان پند گیرند».
«
اَفَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ کَانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلافًا کَثِیرًا؛
آیا در قرآن تدبر نمی‌کنند؟ اگر از نزد غیر خدا بود، هر آیینه در آن
اختلاف بسیاری می‌یافتند».
در منابع روایی نیز در زمینه اهمیت تدبر در قرآن کریم، روایات زیادی وارد شده است:
امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «بدانید که در قرآن کریم، خواندنی که با تدبر همراه نباشد، خیری نیست، بدانید که در عبادتی که با فهم و اندیشه توأم نباشد، خیری نیست».
در
روایت دیگر نیز می‌فرمایند: «در آیات قرآن تدبر کنید و از آن
عبرت آموزید؛ زیرا قرآن، رساترین پندها و عبرت‌هاست».
هر کس با قرآن کریم انس پیدا کند، می‌تواند آیات آن را راه‌نما و راهبر خود قرار دهد و
علاقه و
محبت بلکه
عشق به قرآن داشته باشد.
برای آن‌که مسلمان، به توفیق رفاقت با قرآن کریم دست یابد، باید نسبت به آیات قرآن کریم
شناخت پیدا کرده و در آن تدبر کند، بر معارف آن دست یابد و سپس با عشق، با آن ارتباط فکری و عملی برقرار نماید.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره پرهیزکاران و اهمیت خواندن قرآن کریم می‌فرماید: «آن‌ها شب‌هنگام، بر پا ایستاده، قرآن کریم را شمرده و با تدبر تلاوت می‌کنند، جان خود را با قرآن کریم محزون می‌سازند و داروی درد خود را از آن می‌گیرند. هرگاه به آیه‌ای که در آن تشویق است می‌رسند، با علاقه فراوان به آن روی می‌آورند و
چشم جانشان، با شوق بسیار در آن خیره می‌شود و آن را پیشوای خود می‌سازند و هرگاه به آیه‌ای که در آن بیم و انذار است می‌رسند، گوش‌های دلشان را برای شنیدن باز کرده، گمان می‌کنند که صدای ناله
آتش سوزان
دوزخ، و به هم خوردن زبانه‌هایش در گوش جانشان طنین‌انداز است».
حضرت رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در اهمیت تلاوت قرآن کریم و بهره بردن از
آیات آن در رفتار می‌فرماید: «علیکم بالقرآن فانه الشفاء النافع و الدواء المبارک و عصمة لمن تمسک به و نجاة لمن تبعه لا یعوّج فیقوّم و لایزیغ فیستعتب لا ینقضی عجائبه و لا یخلق علی کثرة امرد...؛ بر شما باد که به قرآن روی آورید؛ زیرا قرآن شفابخشی سودمند و دوایی نجات‌بخش است. هر کس به قرآن
تمسک جوید، مصون می‌ماند و هر کس از آن پیروی نماید، نجات می‌یابد، هرگز از مسیر
حق منحرف نمی‌شود تا نیازمند به اصلاح باشد و هرگز گمراه نمی‌کند تا در خور عتاب باشد، شگفتی‌های قرآن، پایان‌پذیر نیست و با گفت‌وگوی فراوان در مورد آن، فرسوده نمی‌شود».
در روایت دیگر در این باره می‌فرماید: «قرآن چراغی
آشکار و ریسمانی محکم است که در رتبه و مقام بالا قرار دارد. قرآن برترین شفابخش و بالاترین فضیلت و
سعادت است، هر کس از نور او بهره برد، خدا او را
هدایت نماید و هر کس امور خویش را به او پیوند دهد، خداوند او را مصون دارد و هر کس به قرآن، تمسک می‌جوید، خداوند او را نجات دهد ... ».
هم‌چنین روایات دیگری در اهمیت تلاوت قرآن کریم و انس با آن وارد شده است که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌شود:
رسول
رحمت می‌فرماید: قرآن کریم در
قیامت، اولین مهمان خدای سبحان است.
باز می‌فرماید: قرآن کریم، برترین موجود خدا و اهانت به آن، شکستن
حریم خداست.
هم‌چنین فرمود: قرآن،
کتاب نجات‌بخش و تأمین‌کننده زندگی سعادتمندانه است.
در جایی دیگر فرمود: قرآن کریم، قائد و پیشوای
بهشتیان و بیزاری‌جو از
دوزخیان است. کسانی که قرآن را پشت سر اندازند، به سمت
آتش می‌رانند.
امام سجاد (علیه‌السلام) فرمود: قرآن، عامل صعود بهشتیان در درجات بهشت است.
امام موسی کاظم (علیه‌السلام) می‌فرماید:
درجات بهشت، به عدد آیات قرآن است.
رسول
رحمت در جایی دیگر فرمود:
تلاوت قرآن، عامل بلندآوازگی در
آسمان و نورانیت در
زمین است.
امام علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: قرآن، مایه خرمی و بهار دل‌هاست.
باز می‌فرماید: قرآن، دریای بی‌کران
معرفت است.
بدون
شک، پیام اصلی روایات این است که فرد مسلمان، به دور از همه
وسوسه‌ها و برای بهره بردن از آیات قرآن کریم، در درجه اول باید به
تلاوت و انس با قرآن اهتمام ورزد و در تلاوت آن قصدش این باشد که با نورانیت آیات آن، در این مکتب انسان‌سازی ساخته شود. ذکر کردن این روایات برای این بود که انگیزه بیش‌تری جهت
تفکر در قرآن ایجاد شود و هیچ‌کدام دلیلی بر بی‌اهمیت بودن
تلاوت قرآن کریم بدون
تدبر و
عمل نیست؛ بلکه
قرائت قرآن کریم حتی بدون فهم معنای الفاظ آن نیز مفید است و روایتی که می‌فرماید: «ربّ تالی القرآن و القرآن یلعنه»؛ مصداق آن در جایی است که فرد قرآن‌خوان، از اول تلاوت آیات، قصدش بهره بردن از آیات نباشد؛ بلکه انگیزه خواندن آیات در نزد او، غیر از
انگیزه هدایت و بهره بردن از آیات آن باشد.
۱. تفسیر تسنیم، آیت‌الله جوادی آملی، ج۱، ص۲۴۱ ـ ۲۵۳.
۲. اعجاز قرآن، سیدرضا مؤدب، ص۲۹.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «عمل به قرآن مجید»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۷/۱۹.
