• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علم به علت مستلزم علم به معلول

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: علم، معلول، علت.

پرسش: این عبارت را توضیح دهید: «علم به علت از آن نظر که علت است، مستلزم علم به معلول است»؟

پاسخ: هنگامی که به علت آگاهی حاصل شود، در واقع علم به تمام کمالات وجود معلول حاصل شده است؛ زیرا همه کمالات معلول در نزد علت حاصل است.



در توضیح مطلب مورد پرسش چند نکته را باید توجه داشت:

۱.۱ - علت تامه

مقصود از علت ، علت تامه است که وجود معلول را ایجاب می‌کند و به آن ضرورت می‌دهد. علت تامه همان امری است که وجود معلول، مستند به آن است و فقط مستند به آن می‌باشد؛ یعنی امکان ندارد وجود معلول از امر دیگری ناشی شود.

۱.۲ - علم

علم عبارت است از: حضور معلوم نزد عالم.
[۲] طباطبائی، سید محمد حسین، بدایة الحکمة، ص۱۷۳ – ۱۷۶، قم، مؤسسه نشر اسلامی.


۱.۳ - نسبت

نسبت میان علم به معلول و علم به علت همان نسبتی است که میان خود معلول و خود علت برقرار می‌باشد؛ چون علم کاملا مطابق با معلوم است.

۱.۴ - تعریف علم به علت

مقصود از علم به علت از آن نظر که علت است، این است که علم به علت به آن خصوصیتی که علت است؛ یعنی علم به همان جهت و حیثیتی که شی‌ء از آن جهت علت می‌باشد.
حال با توجه مطالب گذشته می‌توان گفت؛ علم به علت از آن جهت که علت است، مستلزم علم به معلول است؛ به بیان دیگر، هنگامی که به علت آگاهی حاصل شود، در واقع علم به تمام کمالات وجود معلول حاصل شده است؛ زیرا همه کمالات معلول در نزد علت حاصل است، و بیان کردیم که علم عبارت است از: حضور معلوم نزد عالم و معلول با تمام وجود خود نزد علت حاصل است، بلکه معلول جلوه‌ای از جلوه‌های علت است. یعنی بعد از شناخته شدن علت، معلول چیزی از خود ندارد که ناشناخته باقی بماند.


۱. طباطبائی، سید محمد حسین، نهایة الحکمة، ص۲۶۱، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۰۴ق.    
۲. طباطبائی، سید محمد حسین، بدایة الحکمة، ص۱۷۳ – ۱۷۶، قم، مؤسسه نشر اسلامی.
۳. نهایة الحکمة، ص۲۶۱.    



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «علم به علت مستلزم علم به معلول»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱/۱۵.    



جعبه ابزار