• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علم به ارحام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: علم خدا، ارحام، رحِم، جنسیت، روح.

پرسش: در قرآن کریم می‌خوانیم که «تنها خداست که حمل زنان حامله را می‌داند»، در حالی که امروزه، علم می‌تواند نوع جنسیت حمل را تشخیص دهد و انتخاب نوع جنس حمل نیز به صورت اختیاری است.این آگاهی بشر با علم خداوند چگونه قابل جمع است؟

پاسخ: علم انسان در در طول علم خدا، و به تعلیم او و به مقداری است که او مصلحت بداند؛ حالا چه تعلیم علوم از راه اسباب و وسایل طبیعی باشد یا از راه غیر اسباب طبیعی.
ممکن است مقصود از عدم آگاهی مردم از آن‌چه که در ارحام است، تمام خصوصیات به طور تفصیل باشد و در صورتی که خداوند نخواهد علم آن را به کسی عطا کند، کسی از آن خبر ندارد و اگر خداوند علم به ارحام را به کسی اعطا کند، به آن خبردار می‌شوند.
روح آدمی توسط خداوند متعال ایجاد می‌شود و بشر هیچ‌گاه نمی‌تواند روح را بسازد، تنها کار بشر این است که زمینه را برای ترکیب اسپرم و اوول و رشد آن دو و آماده شدن جنین برای دریافت روح انسانی فراهم کند.


علم خداوند متعال به اموری مانند آن‌چه در رحم‌ها هست و...با علم انسان به برخی امور منافاتی ندارد؛ چون علم خداوند متعال ذاتی و استقلالی است و غیر او، یعنی انسان‌های دیگر، علمشان به امور به طور مستقل نیست و هرچه دارند از ناحیه خداوند متعال و با الطاف و عنایت اوست؛ به تعبیری دیگر، علم دیگران در عرض علم خدا نیست؛ بلکه در طول او و به تعلیم او و به مقداری است که او مصلحت بداند، حالا چه تعلیم علوم از راه اسباب و وسایل طبیعی مثل هواشناسی، علم پزشکان به آن‌چه که در ارحام است و... یا از طریق غیر اسباب طبیعی، مثل علم پیامبران و امامان (علیهم‌السلام) باشد؛ چون براساس روایت اسلامی، پیشوایان معصوم (علیهم‌السلام) از برخی جزئیات فرزند داخل رحم و حتی از فرزندی که باید صدها سال بعد متولد شود یا از زمان و مکان موت خود و دیگران خبر داده‌اند.
[۱] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۶، ص۲۳۸-۲۴۰، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۷ ه ق.    


منظور از آیه ۳۴، سوره لقمان که خداوند متعال می‌فرماید: «اِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَ یُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَ یَعْلَمُ ما فِی الْاَرْحامِ وَ ما تَدْرِی نَفْسٌ ما ذا تَکْسِبُ غَداً وَ ما تَدْرِی نَفْسٌ بِاَیِّ اَرْضٍ تَمُوتُ اِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ؛ آگاهی از زمان قیامت مخصوص خداست و اوست که باران را نازل می‌کند و آن‌چه را که در رحم‌ها (محل مادران) است می‌داند، و هیچ‌کس نمی‌داند فردا چه به دست می‌آید و هیچ‌کس نمی‌داند در چه سرزمینی می‌میرد، خداوند عالم و آگاه است».

۲.۱ - آگاه نبودن مردم به ارحام

ممکن است مقصود از عدم آگاهی مردم از آن‌چه که در ارحام است، تمام خصوصیات به طور تفصیل باشد و در صورتی که خداوند نخواهد علم آن را به کسی عطا کند، کسی از آن خبر ندارد و اگر خداوند علم به ارحام را به کسی اعطا کند، به آن خبردار می‌شوند و برخی روایات اسلامی نیز دلالت می‌کند که غیر خدا به آن‌چه در ارحام هست، به طور تفصیل و به طور تحقیقی خبر ندارد؛ مثلاً از شقاوت یا سعادت و سرنوشت او سایر جزئیات خبر ندارند و اگر خداوند علم آن را به کسی مثل امامان معصوم (علیه‌السلام) عطا کند، خبردار می‌شوند؛ و گرنه علم به ارحام به طور تفصیل مخصوص خداوند متعال است.
[۲] عروسی حویزی، محمد بن عبد جمعه، نورالثقلین، ج۴، ص۲۲۰، قم، مؤسسة اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ ه ق.    


۲.۲ - حدیثی از پیامبر اکرم

پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) می‌فرماید: «معنای آیه ۳۴، لقمان این است که خداوند متعال به اول و آخر تمام اشیا و هستی علم دارد و او می‌تواند براساس مصلحت، اجل‌ها را به تأخیر یا جلو بیندازد و او کسی که باب علم را برای دیگران می‌گشاید؛ چون او عالم به غیب است و او به هر چیزی آگاه است».
[۳] شیخ طوسی، ابی‌جعفر محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۱۵۵، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۹.    

پس، در مرحله اول و در ابتدای امر، علم به ارحام را مخصوص خداوند متعال می‌داند. وقتی اراده و مشیت خداوند حکیم به کسی یا چیزی تعلق گرفت و از علم خود به او عطا کرد، او نیز می‌تواند به «ما فی الارحام» به نسبت لطف خداوند، علم پیدا کند.
[۴] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۶، ص۲۳۸-۲۴۰، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۷ ه ق.    
[۵] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۶، ص۲۵۱-۲۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۷ هـ ق.
که البته در این صورت نیز ممکن است علم به بسیاری از جزئیات برای غیر معصوم (علیهم‌السلام) ممکن نباشد.
[۶] اصفهانی، بانو امین، مخزن العرفان، تهران، نشر نهضت زنان مسلمان، ۱۳۶۱ ش، ج۸، ص۱۵۳- ۱۵۸.
[۷] مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲۵، ص۱۴۲-۱۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۷ ش.    
[۸] مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۱۷، ص۹۷-۱۰۰، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۷ ش.    


روح آدمی توسط خداوند متعال ایجاد می‌شود، ازدواج و آمیزش، مقدمه‌ای برای ترکیب نطفه زن و مرد است، رحم زن مکانی است که خداوند برای پرورش جنین قرار داده است اگر با پیشرفت علم ژنتیک، بشر بتواند مکانی مصنوعی همانند رحم زن بسازد که تمام ویژگی‌های رحم را داشته باشد و بتواند اسپرم مرد و اوول زن را در هم ترکیب نماید و نطفه مرد و زن را پرورش دهد، پس از پرورش جنین و تکامل جسمانی آن، خداوند روح را در آن جنین ایجاد می‌کند.
[۹] مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۵.    

پس در این صورت نیز مانند جنین در رحم، روح جنین از سوی خداوند است و بشر هیچ‌گاه نمی‌تواند روح را بسازد، تنها کار بشر این است که زمینه را برای ترکیب اسپرم و اوول و رشد آن دو و آماده شدن جنین برای دریافت روح انسانی فراهم کند.
[۱۰] رازی، فخرالدین، تفسیر کبیر، ج۲۸، ص۱۵، مصر، المطبعة البهیه، بی‌تا.    
[۱۱] ابن عاشور، محمد طاهر، التحریر، ج۲۷، ص۱۴۵، بیروت، مطبعة عیسی البابی الحلبی، الطبعة الاولی، ۱۳۸۴ ه ق.    


۱. رشیدالدین میبدی، کشف الاسرار، تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم، ۱۳۶۱ ش، ج۵، ص۱۷۸.
۲. جارالله زمخشری، الکشاف، قم، نشر الحوزه، بی تا، ج۲، ص۵۱۵.
۳. ناصر مکارم شیرازی و دیگران، نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۷ هـ ش، ج۲، ص۳۱۶؛ ج۲۵، ص۳۲۰ و ۳۳۹.

۱. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۶، ص۲۳۸-۲۴۰، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۷ ه ق.    
۲. ↑ عروسی حویزی، محمد بن عبد جمعه، نورالثقلین، ج۴، ص۲۲۰، قم، مؤسسة اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ ه ق.    
۳. ↑ شیخ طوسی، ابی‌جعفر محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۱۵۵، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۹.    
۴. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۶، ص۲۳۸-۲۴۰، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۷ ه ق.    
۵. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۶، ص۲۵۱-۲۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۷ هـ ق.
۶. ↑ اصفهانی، بانو امین، مخزن العرفان، تهران، نشر نهضت زنان مسلمان، ۱۳۶۱ ش، ج۸، ص۱۵۳- ۱۵۸.
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲۵، ص۱۴۲-۱۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۷ ش.    
۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۱۷، ص۹۷-۱۰۰، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۷ ش.    
۹. ↑ مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۵.    
۱۰. ↑ رازی، فخرالدین، تفسیر کبیر، ج۲۸، ص۱۵، مصر، المطبعة البهیه، بی‌تا.    
۱۱. ↑ ابن عاشور، محمد طاهر، التحریر، ج۲۷، ص۱۴۵، بیروت، مطبعة عیسی البابی الحلبی، الطبعة الاولی، ۱۳۸۴ ه ق.    



سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «علم به ارحام»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۰۹.    



جعبه ابزار