علاقه‌مند کردن کودکان به نماز جماعت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کودکان، نماز جماعت، علاقه.
پرسش: از شما در رابطه با قوی کردن ارتباط بچه‌های مدرسه با نماز جماعت و قوی کردن این باور توضیحاتی را خواستارم؟
پاسخ: برخی عوامل مؤثر در ایجاد روحیه مذهبی در کودکان، عبارت‌اند از: فراهم کردن فضای مذهبی مناسب، استفاده مطلوب از ساعت‌های درس دینی، و به‌کارگیری روش تدریس مناسب و جذّاب، و تشکیل جلسات مذهبی خارج از مدرسه. در ادامه باید برخی اصولی را نام ببریم که در تشویق کودکان به نماز مؤثر است: اقامه نماز جماعت در مدارس، ویژگی‌های ظاهری و اخلاقی امام جماعت، زیباسازی نمازخانه مدارس، فراهم آوردن امکانات و مقدمات نماز، برگزاری جشن تکلیف، برگزاری مسابقات نماز، حضور پرسنل مدرسه (مدیران، معلمان و ...) در نماز، استفاده از روش‌های تربیتی مناسب، و استفاده به‌موقع از تشویق و تنبیه.
در مقدمه لازم است به این نکته اشاره کنیم که اگر از طرف والدین تعلیمات لازم مذهبی راجع به خدا،
پیامبر،
دعا و
نماز و دیگر برنامه‌های عبادی پیش از ورود دانش‌آموزان به مدرسه و
سن بلوغ داده شود، علاقه آنان به نماز جماعت و دیگر برنامه‌های عبادی بیشتر خواهد بود.
امام صادق (علیه‌السّلام) در مورد آموزش نماز به
کودکان می‌فرماید: «وقتی کودک سه ساله شد، به او امر کنید هفت بار
لا اله الا الله بگوید و وقتی که به
سن سه سال و هفت ماه و بیست روز برسد، باید به او یاد دهید که هفت بار «محمد رسول الله» بگوید و در چهارسالگی هفت مرتبه (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) را تکرار کند و در پنج سالگی اگر کودک راست و چپ خود را تشخیص داد، او را در برابر
قبله قرار داده و به او
سجده کردن را بیاموزید ... و وقتی به هفت سالگی رسید، او را به نماز خواندن فرا خوانید».
از این
روایت دو نکته تربیتی را در مورد
آموزش نماز به کودکان، می‌توان استفاده نمود:
۱. تربیت دینی کودکان از همان سال‌های نخست زندگی باید آغاز شود.
۲. آموزش نماز و تشویق کودکان به مسائل دینی باید به صورت گام‌به‌گام
و براساس سن و اقتضای ظرفیت وجودی آن‌ها صورت پذیرد.
علاقه‌مند کردن دانش‌آموزان به
نماز جماعت نیز باید به صورت گام‌به‌گام و با رعایت اصول تربیتی خاص انجام شود. ابتدا باید روحیه مذهبی را در کودکان ایجاد کرد، در آن صورت با
انگیزه و
علاقه تمام به برنامه‌های عبادی (از جمله نماز جماعت) شرکت خواهند کرد، بدون ایجاد انگیزه و روحیه مذهبی هیچ عاملی کودکان را به نماز جماعت علاقه‌مند نخواهد کرد.
عوامل مؤثر در ایجاد روحیه مذهبی در دانش‌آموزان، بدین شرح است:
فراهم آوردن فضای مذهبی مناسب در مدرسه و بهره‌وری کامل از فضای فیزیکی مدرسه، تجهیزات آموزشی و کمک آموزشی، برگزاری مراسم سازنده و نشاط‌انگیز عبادی، استفاده از کتب درسی و پیام‌های مذهبی آن، رعایت ضوابط اخلاقی و دینی از سوی معلمان و مدیران در برخورد با دانش‌آموزان.
استفاده مطلوب از ساعت‌های درس دینی و به‌کارگیری معلمان و دبیران با تجربه، خوش برخورد و صمیمی؛ و به‌کارگیری روش تدریس مناسب و جذّاب.
تشکیل جلسات مذهبی خارج از مدرسه با شرکت داوطلبانه دانش‌آموزان علاقه‌مند و تنظیم برنامه‌های مذهبی مناسب نظیر آموزش‌های دینی، گردش‌های دسته‌جمعی، اجرای سرودهای مذهبی، تئاترهای سازنده،
مطالعه قصه‌ها و داستان‌های دینی، مشاهده فیلم‌های سودمند با مضامین مذهبی.
عوامل یادشده در ایجاد انگیزه و تقویت روحیه مذهبی در دانش‌آموزان قطعاً مفید و مؤثر واقع خواهد شد؛ اما اینکه درباره
نماز و نماز جماعت چگونه می‌توان دانش‌آموزان را تشویق کرد، رعایت اصول زیر را توصیه می‌کنیم:
اقامه نماز جماعت در مدارس باید با رعایت کامل نکات تربیتی در سنین مختلف و جلوگیری از خستگی، ملالت و دلزدگی دانش‌آموزان، انجام شود؛ لذا باید سعی نمود از طولانی شدن نماز جماعت جداً خودداری شود.دعاها، ذکرها و تعقیبات نماز به صورت مختصر و در حد امکان با لحن جذاب و در پاره‌ای موارد ترجمه فارسی آن‌ها خوانده شود. سخنرانی بعد از نماز جماعت به صورت کوتاه و درباره مسائل تربیتی دانش‌آموزان ارائه شود.
خصوصیات ظاهری و اخلاقی امام جماعت نیز نقش مؤثر در تشویق دانش‌آموزان به نماز خواهد داشت.
احداث و زیباسازی نمازخانه مدارس و شاداب کردن مکان نماز، در تشویق دانش‌آموزان به نماز مؤثر خواهد بود.
فراهم آوردن امکانات و تهیه مقدمات نماز (نظیر دستشویی‌های تمیز و بهداشتی، آب گرم برای
وضو).
برگزاری
جشن تکلیف برای دختران و پسران در مدارس در تشویق دانش‌آموزان مؤثر است.
برگزاری مسابقات نماز
نظیر مسابقات
اذان و اقامه، مسابقات مفاهیم نماز،
آداب نماز، مسابقات مقاله‌نویسی پیرامون نماز و اهداف و آثار آن، مسابقات
قرائت و
تجوید نماز، و اهدای جوایز مناسب برای نفرات برتر.
حضور فعّال، عاشقانه و صمیمی مدیر، معلمان و مربیان در نماز مدارس نیز بسیار مؤثر است.
روش‌های تربیتی که می‌توانند دانش‌آموزان را به شرکت در نماز جماعت علاقه‌مند کند.
بسیاری از معلمان و مربیان ممکن است به محض اینکه دانش‌آموز از شرکت در
نماز جماعت امتناع ورزید، مبادرت به
تنبیه وی ـ به ویژه
تنبیه بدنی ـ کنند؛ درحالی‌که می‌توانند پیش از آن برای از بین بردن رفتارهای نادرست شاگردان و علاقه‌مند کردن آنان به نماز جماعت، روش‌های دیگری را که مفیدتر و مؤثرتر است، به کار گیرند.
امید است به‌کارگیری روش‌های یادشده در
تشویق و علاقه‌مندی دانش‌آموزان به نماز جماعت، مفید و مؤثر واقع شود.
۱. نوبهار، رحیم، شیوه‌های گسترش فرهنگ نماز، قم، ستاد اقامه نماز، چ۱، ۱۳۸۰ ش.
۲. توانایان فرد، حسن، بهره‌وری در آموزش‌های نماز.
۳. زرهانی، سیّداحمد، نگاهی به نقش‌های تربیتی خانه و مدرسه با انجمن اولیا و مربیان، ۱۳۷۵ ش.
۴. قرائتی، محسن، یکصد و چهارده نکته درباره نماز، ستاد اقامه نماز، ۱۳۷۴ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «علاقه‌مند کردن کودکان به نماز جماعت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۹/۰۵.
