• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صلوات بر آل محمد

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: صلوات، آل محمد، بدعت ، نور واحد، حقیقت واحد، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، اهل بیت علیهم‌السلام.
پرسش: به چه دلیل صلوات بدون کلمه "آل محمد" ناقص است و از آن نهی شده است؟
پاسخ: برای روشن شدن پاسخ باید نکاتی را در نظر داشت:



بدعت؛ یعنی آنچه که در دین نیست، جزو دین بدانیم. این نکته در جای خود ثابت گشته است که گفتار و رفتار پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ ایشان، جزو دین است؛ پس اینکه شما گفته‌اید آل محمد در قرآن نیست و بدعت است، صحیح نیست؛ چون اگر هم در قرآن نیامده باشد؛ ولی همین که در روایات بیاید جزو دین محسوب می‌گردد و بدعت نخواهد بود. فقهایی هم که می‌گویند شهادت بر ولایت ( اشهد ان علیا ولی الله ) در اذان به قصد جزئیت بدعت است، منظورشان این است که دلیلی از دین ( آیات و روایات) بر جزئیت نداریم.


تکالیف و وظایفی را که خداوند متعال برای انسان‌ها قرار داده است؛ مثل طهارت ، نماز ، روزه ، حج ، جهاد ، خمس ، زکات و... تماماً در قرآن مجید آمده است، لکن نه با بیان تمام جزئیات، شرایط، لوازم و موانع؛ بلکه تنها وجوب و بعضی از اجزا و شرایط به‌صورت اجمالی و کلی بیان شده است؛ مثلاً اصل وجوب نماز در قرآن مجید آمده است و به بعضی از اجزا و شرایط آن؛ مثل رکوع و سجود و طهارت، نیز اشاره شده است؛ اما ذکر رکوع و سجود ، قرائت ، تسبیحات اربعه ، قیام متصل به رکوع، چگونگی غسل ، وضو و تیمم و... به‌طور کامل و با تمام خصوصیات در هیچ آیه‌ای بیان نشده است.

۲.۱ - روش مسلمانان بر دست‌یابی به جزئیات

روش مسلمانان از آغاز این بوده است که برای دست‌یابی به این جزئیات، به محضر پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ شرفیاب می‌شدند و از جزئیات و چگونگی انجام تکالیف سؤال می‌کردند و بر طبق آنچه از پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌شنیدند، عمل می‌کردند.

۲.۲ - سخن پیامبر درباره کیفیت فرستادن صلوات

در مورد "صلوات" هم همین‌طور بوده است که پس از نزول آیه صلوات:" ان الله و ملائکته یصلون علی النبی یا ایها الذین امنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما مسلمانان به حضور پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ شرفیاب شده و از آن حضرت کیفیت صلوات بر پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ را سؤال کردند و همان‌طوری که در روایات متعدد (متواتر) از شیعه و سنی آمده است ،حضرت فرمودند:بگویید:" اللهم صل علی محمد و آل محمد کما صلیت علی ابراهیم و... " و بدین ترتیب مسلمانان وظیفه خود را در رابطه با صلوات متوجه گردیدند.
[۳] نمایه الصلاة علی محمد و آل محمد، سؤال شماره ۴۲۸.


۲.۳ - صلوات بر آل محمد

به عبارت دیگر، وقتی خداوند پیامبرش را مبین و مفسر قرآن قرار داد، بیان و تفسیر ایشان را بیان خودش می‌داند و پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ آیه شریفه:" یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیماً " را به " اللهم صلی علی محمد و آل محمد " تفسیر نمودند. نتیجه اینکه صلوات بر آل از خود قرآن فهمیده می‌شود.


قرآن علاوه بر معنای ظاهری دارای معانی عمیق باطنی نیز هست که پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ ایشان می‌توانند از آن خبر دهند. بر این اساس می‌توان گفت روایاتی که می‌گویند در هنگام صلوات " آل محمد " را هم بیاورید، اشاره به معنای باطنی قرآن دارند؛ یعنی اگرچه معنای ظاهری لفظ " النبی " شامل " آل محمد " نمی شود، ولی به حسب معنای باطنی شامل " آل محمد " می‌شود.


از آیات قرآن می‌توان استنباط نمود که خداوند پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ ایشان را به‌عنوان حقیقت واحد لحاظ می‌کند؛ برای نمونه توجه نمایید به:

۴.۱ - آیه تطهیر

آیه تطهیر : " انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیراً خداوند پیامبر و خاندانش را به عنوان یک حقیقت مورد توجه قرار می‌دهد.

۴.۲ - آیه مودت

آیه مودت : " قل لا اسئلکم علیه اجراً الا المودة فی القربی چون خداوند وقتی اجر رسالت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ را دوستی به خویشان ایشان می‌داند، روشن می‌شود که از نظر خداوند ایشان از هم جدایی ندارند.

۴.۳ - آیه مباهله

آیه مباهله : " قل تعالوا ندعوا ابنائنا و ابنائکم و نسائنا و نسائکم و انفسنا و انفسکم... " همان‌گونه که مشاهده می‌کنید، در این آیه از حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ به نفس پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ تعبیر شده و در اجابت دعا حضور این مجموعه را لازم و ضروری دانسته است.


روایات متعددی داریم که بیان می‌کنند پیامبر و اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ ایشان نور واحد هستند.

۵.۱ - روایتی از پیامبر اکرم

برای نمونه به این روایت توجه نمایید: پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرماید:"من از نور خداوند خلق شدم و اهل بیتم از نور من خلق شدند".


عرفا نیز ار ذوات نوریه پیامبر و اهل بیت ایشان ـ علیهم‌السلام ـ تعبیر به حقیقت محمدیه و صادر نخستین می‌آورند که یک حقیقت است و دارای تجلیات و ظهورات متعددند.


در نظر عرف و عقلا، عده‌ای که دارای یک عقیده و یک فکر هستند و با هم هیچ تباین و تضاد فکری و عملی ندارند، یک حقیقت محسوب می‌شوند و به اصطلاح به یک چشم به آنها نگاه می‌شود.


نتیجه اینکه داخل کردن صلوات بر اهل بیت در صلوات بر پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نه‌تنها بدعت نیست، بلکه موافق با خود قرآن و روایات و عقل و عرف عقلا است و صلوات بر اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ همان صلوات بر پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است و هر دو از یک واقعیت حکایت می‌کنند.


نکته آخر اینکه صلوات بر پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به‌طور مطلق واجب نیست؛ بلکه تنها در موارد خاص؛ مثل تشهد نماز ، واجب است.
[۱۱] تحریر الوسیلة، ج ۱، ص ۱۴۳ ؟؟؟، القول فی التشهد، مسئله ۱.
البته در جایی که صلوات واجب است، ذکر "آل محمد" نیز واجب است و در موارد مستحب، ذکر "آل محمد" نیز مستحب است و نیاوردن "آل محمد" باعث ناقص شدن صلوات خواهد شد.


۱. احزاب (۳۳)، آیه ۵۶.    
۲. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۱۷، ص ۴۱۹.    
۳. نمایه الصلاة علی محمد و آل محمد، سؤال شماره ۴۲۸.
۴. حشر (۵۹)، آیه ۷.    
۵. احزاب (۳۳)، آیه ۵۶.    
۶. علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۹۰ ۹۵.    
۷. احزاب (۳۳)، آیه ۳۳.    
۸. شوری (۴۲)، آیه ۲۳.    
۹. آ‌ل‌عمران (۳)، آیه ۶۱.    
۱۰. علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۵، ص ۲۰.    
۱۱. تحریر الوسیلة، ج ۱، ص ۱۴۳ ؟؟؟، القول فی التشهد، مسئله ۱.




رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | دعا | صلوات




جعبه ابزار