شبهه‌ای درباره اهدای فدک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: فدک،
سوره اسراء.
پرسش: با توجه به
مکی بودن سوره اسراء، چگونه
آیه ۲۶ آن مربوط به فدک می‌تواند باشد؟
مکی بودن سوره اسراء (۱) سبب شده است تا
ابن‌کثیر (از
مفسران اهل سنت) با وجود تصریح بر اعتبار سند روایت اهدای فدک، اصل روایت را به جهت تطابق نداشتن زمانی و مکانی با آیه «دادن حق به ذوی‌القربی»
مخدوش بداند.
عالمان و مفسران دیگر در پاسخ وی به چند نکته اشاره کرده‌اند:
۱. بیشترین آیه‌های سوره اسرا در مکه نازل شده است، ولی این آیه (۲۶) و آیات دیگر (۳۲، ۳۳، ۵۷ و ۷۳ تا ۸۱ از سوره اسرا) در
مدینه نازل شده‌اند؛
۲. اعطای حق به ذوی‌القربی در مکه معنا ندارد؛ زیرا
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در مکه موقعیتی نداشت تا بتواند حق خویشان و مستمندان و در راه ماندگان را بپردازد؛
۳. برخی آیات دو بار نازل شده‌اند، بعید نیست که این آیه نیز دو بار نازل شده باشد؛ چراکه یک دستور اجرائی برای همیشه تاریخ است و تکرار آن مانعی ندارد؛
۴. در گزارش
ابو سعید خدری عبارت: «لمّا نَزَلَت هذه الآیة» آمده است. و می‌دانیم که یکی از معانی «لمّا»، علّت است.در این صورت می‌توان گفت علت بخشش فدک، آیه «بخشش به خویشان» بوده است و این روایت زمان خاصی را بیان نمی‌کند؛
۵. و سرانجام روایاتی که بخشش را متوقف به زمان خاصی کرده‌اند، با شک و تردید مواجه‌اند، اما روایات متعدد دیگری که اساس بخشش را گزارش کرده‌اند، تردیدی در آنها نیست. بی‌شک این بخشش میان سال‌های هفتم تا دهم هجری رخ داده است.
بنا برآنچه گذشت، شبهه ابن‌کثیر نمی‌تواند به اساس یا فرایند بخشش فدک خللی وارد سازد.
(۱) گفتنی است در
سوره روم نیز چند کلمه نخست این آیه آمده است. اما با توجه به برخی روایات که «و ابن السبیل» را هم آورده‌اند، روشن است که این اهدا پس از نزول آیه سوره اسرا رخ داده است. وانگهی همین شبهه مکی بودن در سوره روم هم جریان دارد.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «شبهه‌ای درباره اهدای فدک» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۹/۱۹.
