شاد بودن افراد اهل موسیقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: موسیقی، شادی، لذت پایدار، موفقیت، حرام.
پرسش: چرا کسانی که اهل موسیقی حرام و CDهای رقص و آواز هستند، در زندگی موفق‌تر و شادترند و به قول خودشان به وقتش خوش‌اند و به وقتش دعا و نماز و به قولشان دلشان پاک است.
پاسخ: لذت خوب، لذتی است که پایدار، کمال‌آور و
مشروع باشد. لذتی که در پی آن ضررهای دنیوی (ناسازگاری در روابط اجتماعی و خانوادگی، فرار
دختران، بی‌حجابی، عصیان در برابر
حق و ...) و نیز عقاب اخروی باشد، در واقع لذت نیستند. در معارف ما
زندگی به خط مرگ پایان نمی‌پذیرد.
مرگ تنها پلی است که ما را به عالمی بزرگ‌تر و نامحدود و واقعی می‌رساند؛ و کسانی که به این بینش نرسیده‌اند، طوری برای شادی‌های خود
برنامه‌ریزی می‌کنند که خود را از لذت‌ها و خوشی‌های جاودان سرای آخرت محروم می‌کنند. کسی که به استمرار زندگی تا
آخرت توجه دارد، خوب می‌فهمد که خوشی باید مشروع و در چهارچوب
شرع باشد. بنابراین چه‌بسا لحظه‌هایی را بتوان در این
دنیا شاد شد، اما در آخرت که پایدار است، ناشاد بود.
هم‌چنین پیروی از دستورات الهی (
نماز،
حج،
خمس و ...) برای انسان نورانیت می‌آورد و خروج از اوامر الهی (
گناه و ...) باعث هدر دادن سرمایه وجدان،
فطرت و نورانیت‌هایی است که از طریق پیروی از دستورات الهی به دست آورده‌ایم. پس کسی که هم اهل
نماز است و هم اهل موسیقی حرام و... در واقع سرمایه معنوی و وجودی خود را به حراج گذاشته و نمی‌داند چه می‌کند.
دین اسلام که به عنوان برترین، جامع‌ترین و آخرین دین، گران‌بهاترین ارمغان را برای بشریت آورده است، برای تمام حالات، شرایط، سنین مختلف و ... دستورات و نکات کاربردی بیان کرده است. همان مقدار که توصیه به
نماز و
عبادت شده، به همان مقدار توصیه به «تفریحات سالم و ورزش شده»، آن‌گونه که نهی از برخی خوردنی‌های حرام شده، بیشتر از آن توصیه به خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های مفید و سالم شده و اگر امر به
عزاداری کرده، در مقابل بشارت بر آسایش روانی و اجر و
ثواب بر آن داده است و در کنار آن توصیه مؤکد بر شادی و نشاط شده است.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند:
خداوند شیعیانی را برای ما انتخاب کرد که ما را یاری می‌نمایند و در شادی ما شادمان و در عزا و حزن ما اندوهناک هستند.
پس
دین ما نه این‌که نهی از شادی نکرده، بلکه امر به «شادی مشروع، پایدار و کمال‌آور» نموده؛ اما سؤال این است که آیا هر شادی و عامل نشاط‌انگیزی می‌تواند موجب
آرامش، نشاط روحی و موفقیت ما شود یا خیر؟
اگر ما تشنه بودیم و عطش بر ما غلبه کرده بود و آبی در دسترسمان نبود، آیا سراغ ظرف نوشیدنی زهرآلود و کشنده درحالی‌که زهر بسیار شیرین و گوارا باشد، می‌رویم و آن را می‌نوشیم؟ هرگز؛ چراکه این لذت و رفع تشنگی، لحظه‌ای بیش دوام ندارد و در پی آن
مرگ یا عمری حسرت و اندوه را به دنبال دارد.
اسلام با اصل موسیقی مخالف نیست و آن را تحریم نکرده است؛ اما اگر موسیقی موجب تهییج
شهوت شود و آدمی را از حالت معقول خارج کند و تأثیر منفی در اعصاب، اخلاقیات و معنویات انسان بگذارد، حرام می‌شود. (به رساله‌های عملیه و استفتائات مراجع تقلید مراجعه فرمایید.) گذشته از این‌که آثار مخرب آن را هرگز نمی‌توان نادیده گرفت.
افرادی مدعی هستند با شنیدن نوار
موسیقی و
رقص و ... با نشاط و موفق هستند:
اولاً، این تلقینی است از ناحیه خودشان و ثانیاً، اثر آن زودگذر و مقطعی.
جالب است اشاره‌ای کوتاه به آثار موسیقی در
روایات و کلام اندیشمندان کنیم:
۱. از بین رفتن
برکت از اهل خانه؛
۲.
مستجاب نشدن دعا؛
۳. ایجاد
نفاق در دل انسان؛
۴. بی‌غیرتی و بی‌تفاوتی به ناموس.
حال اگر این موسیقی به همراه رقص یا تصاویر مبتذل باشد، اثر مخرب و تأثیر منفی روانی آن به مراتب بیشتر و عمیق تر خواهد بود، گذشته از این‌که رقص در مقابل نامحرم و نگاه به تصاویر محرک از
محرمات است و کیفر اخروی را هم در پی دارد.
در اینجا توجه شما را به نکات زیر جلب می‌نماییم:
موفقیت و نشاط در چیست که می‌گوییم افرادی که اهل استفاده از CD رقص و موسیقی و ... هستند، شادتر از دیگران می‌باشند. این حرف آیا مبنای علمی اثبات‌شده دارد یا براساس احساس و نتیجه‌گیری از ظاهر برخی افراد است؟ شما عکس این مسئله را بررسی نمایید.
قطعاً با مشاهده یک یا چند نفر نمی‌توان قاعده‌ای کلی ساخت. بله هستند افرادی که چه‌بسا اهل این‌گونه مسائل (استفاده از نوارهای غیر مجاز و...) نمی‌باشند؛ ولی بر اثر مشکلات زندگی حالت نشاطشان کم‌تر از دیگران است و از آن طرف افرادی که اهل این‌گونه مسائل هستند، ولی به ظاهر شاد و موفق هستند؛ ولی نمی‌توان نتیجه گرفت که در
باطن نیز شادکام و راضی‌اند.
به هر حال زندگی بزرگان دین،
مؤمنان واقعی و افرادی را که پایبند به احکام الهی هستند اگر مورد بررسی دقیق قرار دهیم، درمی‌یابیم که
موفقیت، نشاط، پویایی و معنویتشان نه این‌که کم‌تر از دیگران نیست، بلکه به مراتب در بسیاری از امور پیشرو و موفق‌تر هستند. به هر حال موفقیت یا عدم آن ارتباطی با موسیقی و رقص و ... ندارد؛ بلکه منشأ آن مجموعه عوامل دیگری است که عامل اصلی موفقیت و نشاط آن‌ها تلاش، پویایی، معنویت و
عمل به احکام دین،
خودباوری و جدیت در کار و
برنامه‌ریزی صحیح است.
نکته بسیار کلیدی و اساسی در بحث لذت‌ها (که مورد قبول همگان می‌باشد) این است که اولاً، آیا هر لذتی برای ما دارای
ارزش است، و ثانیاً، هر ابزار و وسیله‌ای که بتواند ما را به نشاط و
لذت برساند، آیا صحیح است از آن بهره‌مند شویم؟
جواب سؤال اول این است که لذت‌ها دو قسم هستند: لذات ماندگار و لذات زودگذر. بسیاری از لذت‌ها ظاهری خوش و شیرین دارند؛ اما این اثر، یا گذرا و لحظه‌ای است و آثار روحی روانی زیان‌بار داشته و نگرانی‌هایی به دنبال دارد که موجب
عذاب وجدان و ... می‌شود. پس لذت حقیقی در آن است که اثری جاودانه، معنوی، آخرت و بهشت‌ساز داشته و درعین‌حال همراه با نشاط و پویایی ظاهری و باطنی گردد نه فقط ظاهری. (دنبال لذتی باشیم که پس از آن بگوییم خوش گذشت و خوش ماند، تنها خوش گذشت نباشد، والاّ خوش نیست).
و جواب سؤال دوم این‌که هر عاقلی بهره‌مندی از هر وسیله‌ای برای رسیدن به لذت را مخالف
عقل سلیم و وجدان واقعی می‌داند.
فراموش نکنیم که متأسفانه گاهی اوقات آثار و ثمرات
عبادات ما، در اثر
غفلت و بی‌توجهی به دستورات الهی و انجام
گناه از بین می‌رود؛ از‌این‌روی آثار سازنده
عبادت و
نماز، بسیار کم‌رنگ می‌شود؛ و مهم‌تر از همه این‌که،
دعا و نماز فقط در کلام نیست؛ بلکه واقعیت این است که باید کلام و
قلب و
عمل با هم همراه باشند تا عبادت کامل و حقیقی انجام شود.
چگونه می‌توان در ظرف پاک و تمیز، هم عسل لذیذ مصفا ریخت و هم زهر کشنده و توقع داشته باشیم که با خوردن آن، اثر
سلامتی، تحرک و نشاط را نتیجه دهد؟ آیا می‌توان گناه و بی‌توجهی به دستورات الهی را در کنار عبادت، در ظرف دلمان که امانت الهی است قرار دهیم و از آن، اثر موفقیت، معنویت و
رضایت الهی را به دست آوریم؟!
معنویت اگر با نشاط همراه شود، معجونی پدید می‌آید بی‌نظیر.
البته حقیقت این است که اگر معنویت و عبادت واقعی باشد، خودش نشاط‌آور است؛ چراکه در واقع خود دین ما را به نشاط، حتی شوخی با دوستان، معطر نمودن،
زیبایی و توجه به
نظافت و ... و نیز مراعات آداب زیبای اجتماعی، امر نموده است.
مشکل ما این است که یا در معنویت تندروی می‌کنیم یا در شادی و نشاط، اگر حد تعادل را هم در معنویت و هم در نشاط مورد توجه قرار دهیم و شادی و مجالس
تفریح و مهمانی خود را به گناه تبدیل نکنیم و حد و حریم توصیه‌شده دین را مراعات نموده و
عمل نماییم، نتیجه‌ای مطلوب و ماندگار به دست می‌آوریم، مشروط بر این‌که مراقب غفلت‌ها و
وسوسه‌های شیطانی در تمام لحظات باشیم.
همان‌گونه که گفتیم لذتی خوب است که پایدار، کمال‌آور و مشروع باشد. لذتی که در پی آن ضررهای دنیوی (ناسازگاری در روابط اجتماعی و خانوادگی، فرار
دختران،
بی‌حجابی، عصیان در برابر
حق و ...) و نیز عقاب اخروی باشد در واقع لذت نیستند. در معارف ما زندگی به خط مرگ پایان نمی‌پذیرد.
مرگ تنها پلی است که ما را به عالمی بزرگ‌تر و نامحدود و واقعی می‌رساند. آری کسانی که به این بینش نرسیده‌اند، طوری برای شادی‌های خود برنامه‌ریزی می‌کنندکه خود را از لذت‌ها و خوشی‌های جاودان سرای آخرت محروم می‌کنند. آن‌ها خوشی را در محدوده دنیای مادی تعریف می‌کنند. کسی که به استمرار زندگی تا آخرت توجه دارد، خوب می‌فهمد که خوشی باید مشروع و در چهارچوب شرع باشد. بنابراین چه‌بسا لحظه‌هایی را بتوان در این
دنیا شاد شد و اما در آخرت که پایدار است ناشاد بود.
در کلام
ائمه اطهار (علیهم‌السلام) می‌خوانیم در لذتی که آخرش به هلاکت ختم شود هیچ
خیر و برکتی نیست پس باید شادی را دوباره با توجه به مفهوم حقیقی
انسانیت، جایگاه انسان در هستی و در فرهنگ دین تعریف کنیم.
اگر لذتِ ترک، لذت بدانیم ••• دگر لذت تن به لذت نخوانیم
دوست عزیز پیروی از دستورات الهی (
نماز،
حج،
خمس و...) برای انسان نورانیت می‌آورد و خروج از اوامر الهی (گناه و ...) باعث هدر دادن سرمایه وجدان،
فطرت و نورانیت‌هایی است که از طریق پیروی از دستورات الهی به دست آورده‌ایم. پس کسی که هم اهل نماز است و هم اهل
موسیقی حرام و... در واقع سرمایه معنوی و وجودی خود را به حراج گذاشته و نمی‌داند چه می‌کند.
۱. آیت‌الله مظاهری، اخلاق در خانه، نشر اخلاق.
۲. ایرانی قمی، اکبر، هشت گفتار پیرامون حقیقت موسیقی غنایی، نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
۳. جوهری‌زاده، محمدرضا، موسیقی از نظر دین و دانش، مؤسسه مطبوعاتی اسلامی.
۴. محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوانان، نشر نصایح.
۵. جباران، محمدرضا، موسیقی و غنا در آیینه فقه، انتشارات صباح.
۶. استاد جعفری، محمدتقی، مبانی فقهی روانی موسیقی، انتشارات تهذیب.
۷. حاتمی، احمد، مضرات موسیقی، نشر قرآن قم.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «شاد بودن افراد اهل موسیقی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۷/۲۷.
