سوگند به قلم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن، نوشتن، قسم، سوگند، قلم.
پرسش: چرا خداوند در
قرآن کریم به «قلم» سوگند یاد کرد؟
پاسخ:
خداوند در قرآن کریم به چیزهای مختلفی
سوگند یاد نموده که از جمله آنها سوگند به «قلم» است و آنچه
قلم می‌نگارد: «
وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ»؛
«سوگند به قلم و آنچه می‌نویسند».
«قلم» یعنی وسیله نوشتن، یا چیزی که می‌توان با آن نگاشت.
«یسطرون»
فعل مضارع از مصدر «سطر»، به معنای یک صف از کلمات نوشته شده، از درختان کاشته شده، و یا از مردمی ایستاده است. وقتی گفته می‌شود «سطر فلان کذا»، معنایش این است که فلانی سطر سطر نوشت.
خدای متعال در این آیه به قلم و آنچه با قلم می‌نویسند، سوگند یاد نموده است. از ظاهر
سیاق آیه برمی‌آید که منظور از قلم، هر قلم، و هر نوشته‌ای است که قلم می‌نگارد.
حکمت این سوگند آن است که قلم و نوشته از بزرگ‌ترین نعمت‌های الهی است که خدای تعالی در
اختیار بشر قرار داده تا به وسیله آن حوادث و اتفاقات دور از انظار و معانی نهفته در درون دل‌ها را ضبط می‌کند؛
انسان به وسیله قلم و نوشتن می‌تواند هر حادثه‌ای را که در طول
تاریخ و در دورترین مکان‌ها رخ داده پیش خود حاضر سازد و از آنها اطلاع پیدا کند. بنابراین قلم و نوشتن هم در عظمت، چیزی از
کلام کم ندارد.
در عظمت این دو
نعمت همین بس که
خداوند بر انسان منت نهاده و وی را به سوی کلام و قلم هدایت کرده، و طریق استفاده از این دو نعمت را به او یاد داده است. آن‌جا که درباره کلام فرمود: «
خَلَقَ الْإِنْسانَ عَلَّمَهُ الْبَیانَ».
و درباره قلم فرمود: «
عَلَّمَ بِالْقَلَمِ عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ یَعْلَمْ».
بنابراین سوگند خوردن خدای تعالی به قلم، و آنچه می‌نویسند، سوگند به یکی از نعمت‌هاست، و این تنها قلم نیست که به آن سوگند یاد کرده؛ بلکه در کلام مجیدش به بسیاری از
مخلوقات خود بدان جهت که نعمت‌اند، سوگند یاد نموده؛ مانند:
آسمان،
زمین،
خورشید، ماه، شب،
روز، انجیر و زیتون.
البته
مفسران احتمالات دیگری نیز در منظور
قرآن از (قلم و نگارش) در این
آیه داده‌اند که می‌تواند بطنی از بطون قرآن باشد؛ مانند این‌که:
مراد از قلم، قلم اعلی، یعنی قلم
آفرینش است؛ چراکه قلم اولین موجودی است که خدا آن را آفرید.
در
حدیث آمده است:
قلم اولین موجودی است که خدا آن را آفرید
و منظور از «ما یسطرون» اعمالی است که
فرشتگان آن را می‌نویسند.
پایگاه اسلام کوئست.
