سرپرستی یتیمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:یتیمان، سرپرستی، حمایت، امانت، اموال، احسان.
پرسش: آیا پیرامون استحباب و فضیلت تکفل
یتیم آیه و حدیثی از کلام معصومان وجود دارد؟
پاسخ: در
قرآن کریم و
روایات، مردم به رعایت
امانت و نگهداری
اموال یتیمان فرا خوانده شدند. هم‌چنین آمده که شما با یتیمان مردم همان‌گونه رفتار کنید که دوست می‌دارید در آینده با یتیمان شما رفتار نمایند. تشویق به سرپرستی یتیمان و
احسان به آن‌ها نیز، یکی دیگر از امور مهم مربوط به یتیمان است.
وجود
کودکان یتیم در هر اجتماعی اجتناب‌ناپذیر است. این کودکان از جهات مختلفی باید مورد حمایت قرار گیرند. از نظر عاطفی دارای کمبودهایی هستند که اگر خلأ وجود آن‌ها از این نظر پر نشود، کودکانی ناسالم و در بسیاری از مواقع، سنگدل و جانی و خطرناک بار می‌آیند. به علاوه عواطف انسانی ایجاب می‌کند که آن‌ها همچون سایر فرزندان جامعه مورد حمایت قرار گیرند و از همه این‌ها گذشته مردم از آینده کودکان خود که ممکن است در چنین شرایطی قرار گیرند، مطمئن شوند.
با توجه به شرایط مختلف یتیمان، در قرآن کریم و کلام
معصومان دستوراتی ویژه داده شده است:
در قرآن کریم و روایات مردم به رعایت
امانت و نگهداری اموال یتیمان فرا خوانده شدند و با کسانی که اموال یتیمان را ظالمانه حیف‌و‌میل می‌کنند، سخت برخورد شده است.
قرآن کریم، در
سوره نساء آیه ۲،
سوره اسراء آیه ۳۴،
سوره انعام آیه ۱۵۲
و سوره نساء آیه ۱۰
با عبارات مختلف مردم را به مراقبت از
اموال یتیم و رعایت حقوق آن‌ها فرا خوانده است؛ به عنوان نمونه
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:
«
اِنَّ الَّذِینَ یَاْکُلُونَ اَمْوَالَ الْیَتَامَی ظُلْمًا اِنَّمَا یَاْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَیَصْلَوْنَ سَعِیرًا؛
کسانی که اموال یتیمان را از روی
ظلم و ستم می‌خورند، تنها
آتش می‌خورند و به‌زودی به آتش سوزانی می‌سوزند».
قرآن کریم، برای برانگیختن مردم در برابر وضع یتیمان، اشاره به حقیقتی می‌کند که گاهی مردم از آن غافل می‌شوند و آن این‌که شما با یتیمان مردم همان‌گونه رفتار کنید که دوست می‌دارید در آینده با یتیمان شما رفتار نمایند.
منظره کودکان بی‌پناه و اطفال بی‌سرپرست خود را که تحت
سرپرستی انسانی سنگدل و خائن قرار می‌گیرند که نه به احساسات آن‌ها جواب مثبت داده می‌شود و نه در اموال آن‌ها رعایت
عدالت می‌شود، در نظر بگیرید، این منظره دردناک چه‌قدر شما را ناراحت می‌کند و چه‌قدر به آینده فرزندان خود علاقه‌مندید؟ همان اندازه نسبت به فرزندان و یتیمان دیگران علاقه‌مند باشید و از ناراحتی آن‌ها ناراحت شوید.
نیازمندی کودک یتیم منحصر به خوراک و پوشاک نیست؛ بلکه جواب گفتن به عواطف و احساسات قلبی او مهم‌تر است و در ساختمان آینده او فوق‌العاده مؤثر می‌باشد؛ زیرا طفل یتیم بسان دیگران
انسان است و باید از نظر نیازهای عاطفی نیز
تغذیه شود.
تشویق به سرپرستی یتیمان و احسان به آن‌ها، یکی دیگر از امور مهم مربوط به یتیمان است.
قرآن کریم، در
آیات مختلف مردم را تشویق به
احسان و رفع حوائج مادی یتیمان نموده؛ از قبیل آیات ۸۳ و ۱۷۷ و ۲۲۰ سوره بقره
آیات ۱۷ و ۱۸
سوره فجر و
آیات ۲ و ۳
سوره ماعون.
در
روایات مختلفی هم
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و
ائمه اطهار (علیهم‌السلام) مردم را به سرپرستی یتیمان
تشویق نموده‌اند که استحباب و فضیلت ایتام را می‌رساند که به عنوان نمونه تعدادی از این روایات ذکر می‌شود:
رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: «
مَن عال یتیماً حتی یَستَغنِیَ عنه اَوجبَ اللهُ عزّ و جلّ بذلکَ الجنّةَ کما اوجبَ اللهُ لآکل مال الیتیم النّارَ؛ هرکس یتیمی را سرپرستی کند تا آن‌که بی‌نیاز گردد،
خداوند به سبب این کار، بهشت را بر او
واجب سازد؛ هم‌چنان که
آتش دوزخ را بر خورنده مال یتیم واجب ساخته است».
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: «
ما مِن مؤمن و لامُؤمنَةٍ یَضَعُ یده علی رَاس یَتیم ترحُّماً الّا کتبَ اللهُ لَه بکلِّ شعرَةٍ مرّتْ یدُهُ علیها حسنه؛ هیچ مرد و زن مؤمنی نیست که دست
محبت بر سر یتیمی بگذارد، مگر این‌که خداوند به اندازه هر تار مویی که بر آن دست کشیده است، ثوابی برایش بنویسد».
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: «
مَن عال ثلاثةً مِن الاَیتامِ کان کمَن قامَ لیلهُ و صامَ نهاره و غدا و راحَ شاهراً سَیفَه فی سبیل الله ...؛ هر که سه
یتیم را سرپرستی کند، مانند کسی است که شبش را به
عبادت گذراند و روزش را به
روزه سپری کند و
شب و روز در راه
خدا شمشیر کشد».
۱. تفسیر نمونه، ج۳، ۲۶، ۲۷ آیت‌الله مکارم شیرازی.
۲. میزان الحکمه، ج۱۴، (ترجمه فارسی)، محمدی ری‌شهری.
۳. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۷۹، ص۲۶۷.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «سرپرستی یتیمان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱/۱۴.
