سابقون
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سابقون، مقربان، بهشتیان، امت اسلام، امت‌های پیشین، معصومان علیهم‌السلام.
پرسش: آیا آیه
«ثلة من الاولین و قلیل من الاخرین» با آیه
«ثلة من الاولین و ثلة من الاخرین»، تناقض دارد؟
«ثلة من الاولین و ثلة من الاخرین»پاسخ:
خداوند متعال در آیه ۱۳ و ۱۴ سوره واقعه می‌فرماید:
«ثلة من الاولین و قلیل من الاخرین»؛ گروه زیادی (از آنها) از امت‌های نخستین هستند و اندکی از امت آخرین.
آیات یادشده درباره گروهی از
بهشتیان به نام «سابقون» است که آنها مقرب، و در باغ‌های پر
نعمت بهشت جای دارند.
قرآن کریم گروه کثیری از سابقون را از میان امت‌های نخستین می‌داند، و گروه اندکی نیز جز امت آخرین هستند.
منظور از مقربان همان سابقون و پیشگامان در ایمان هستند، و در امت اسلامی پیشگامان در پذیرش
اسلام در صدر اسلام، گروه اندکی بودند که نخستین آنها از
مردان حضرت علی علیه‌السلام و از
زنان حضرت خدیجه ـ علیهاالسلام ـ بود؛ در‌حالی‌که فراوانی پیامبران پیشین و تعداد امت‌های آنها و وجود پیشگامان در هر امت، سبب می‌شود که تعداد آنها فزونی یابد.
افزون بر این کثرت عددی دلیل بر کثرت کیفی نیست، و ممکن است تعداد سابقون این امت (اسلام) کم‌تر باشند، ولی از نظر
مقام بسیار برتر و بالاتر، چنان‌که در میان
پیامبران نیز برخی بر برخی دیگر افضل هستند.
نکته دیگر این‌که ممکن است بعضی از
مؤمنان در زمره پیشگامان در ایمان نباشند؛ ولی دارای صفات و ویژگی‌های دیگری باشند که آنها را هم ردیف سابقون قرار می‌دهد، و از نظر
پاداش هم‌ردیف آنها هستند.
به همین جهت در برخی
روایات اسلامی از حضرت
امام باقر علیه‌السلام نقل شده که فرمود:
«نحن السابقون السابقون و نحن الآخرون»؛ «پیشگامان پیشگام و آخرون ما هستیم.»
این‌که چرا افراد مقرب، در امت‌های پیشین زیادند، ولی در امت اسلامی کم هستند، چنین آمده است که مقربان، همان پیامبران الهی و جانشینان و
معصومان هستند؛ لذا چون در امت‌های پیشین حدود صد و بیست چهار هزار پیامبر بود، از آن به «ثله» تعبیر می‌کند؛ ولی در اسلام، فقط چهارده
معصوم داریم؛ لذا از آن به «قلیل» تعبیر نمود.
حضرت
امام صادق علیه‌السلام نیز به جمعی از
پیروان خود فرمود: «سابقون نخستین و آخرین، شما هستید، در
دنیا پیشگام در
ولایت ما بودید و در آخرت پیشگام در بهشتید.
قرآن مجید، در آیات ۳۹ و ۴۰، سوره واقعه درباره اصحاب یمین می‌فرماید:
«ثلة من الاولین و ثلة من الاخرین»؛ «که گروهی از امت‌های نخستین‌اند و گروهی از امت‌های آخرین».
«ثلة» به معنای قطعه مجتمع از پشم است و سپس به هر جمعیت انبوه در هم فشرده‌ای گفته شده است.
در آیات مذکور می‌فرماید: گروه بزرگی از اصحاب یمین از امت‌های گذشته و امت اسلام، از صالحان و مؤمنان می‌باشند و در آیات قبل از آیات مذکور اصحاب یمین و اوصاف آنها را معرفی کرده است.
بنابراین آیات ۱۳ و ۱۴ با آیات ۳۹ و ۴۰، تناقض و تضادی ندارند و همان‌طور که گذشت لفظ قلیل در آیه ۱۴
سوره مذکور، اشاره به کم بودن تعداد امت اسلام است که توضیحات آن گذشت.
یادآوری این نکته لازم است که این دو
آیه، ناظر به دو گروه می‌باشد:
در گروه اول که مقربان و سابقون هستند، عده‌ای زیادی در امت‌های پیشین بودند، که طبق روایتی این‌ها همان
انبیای الهی می‌باشند؛ ولی در امت اسلامی این مقربان کم هستند؛ چرا‌که در امت اسلامی، معصومان ـ علیهم‌السلام ـ خیلی کم‌تر از پیامبران پیشین‌اند، هر‌چند عظمت و فضیلت معصومان اسلامی فراتر از آن است که، قابل مقایسه با انبیای گذشته باشد.
در گروه دوم که همان اصحاب یمین می‌باشند، قرآن کریم اشاره دارد که گروهی زیاد، در امت‌های پیشین در جرگه این اصحاب می‌باشند، و گروهی زیاد، از امت اسلامی نیز جزو اصحاب یمین خواهند شد.
بنابراین چون دو آیه ناظر به دو گروه می‌باشند، هیچ تناقضی ندارند، بلی اگر هر دو، به یک گروه شامل می‌شد، این شبهه پیش می‌آمد، که این دو با هم ناسازگار است.
۱. فضل بن الحسن الطبرسی، مجمع‌البیان، بیروت، منشورات دار مکتبة الحیاة، الطبعة الجدید، بی‌تا، ج ۶، ص ۱۱۳ و ۱۲۰.
۲. سید هاشم الحسینی البحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق.
سایت اندیشه قم.
