زیارت اول امام حسین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زیارت اول امام حسین ـ علیه‌السلام، حضرت علی‌اکبر ـ علیه‌السلام.
پرسش: چرا در زیارت اول مطلقه امام حسین ـ علیه‌السلام ـ به حضرت
علی‌اکبر علیه‌السلام خطاب می‌شود: "السلام علیک یابن الحسن و الحسین"؟
پاسخ: یکی از دو احتمال زیر در معنای ابن در جمله "السلام علیک یابن الحسن و الحسین" می‌تواند مورد نظر باشد: ۱. ابن به معنای
پیرو کامل باشد و این بر اساس معنای لغوی است که از فرهنگ‌نامه‌ها بر‌می‌آید، با توجه به تعبیر "قفو و اقتفاء" که به معنای پیرو است؛ ۲. ابن از منظر تحلیل اخلاقی و عرفانی و تربیتی برای کسی که از استادی و بزرگی پرورش علمی و اخلاقی یافته، به کار می‌رود و بر این اساس "ابن در این جمله" به معنای پرورش یافته در مکتب امام حسن و
امام حسین علیه‌السلام است.
از پرسش مذکور می‌توان از منظر و روش‌های مختلف پاسخ داد؛ مثلاً:
أ. از منظر اهل لغت؛
ب. از طریق تحلیل اخلاقی و عرفانی که با هدف
قرآن کریم نیز هماهنگ است.
"ابن" در کتاب‌های لغت به چند معنا آمده است:
۱. پسر؛ ۲. تابع و پیرو خاص؛ ۳. مسافر (ابن السبیل) و ... .
طبق معنای دوم (تابع و پیرو خاص)، "ابن"در جمله "السلام علیک یابن الحسن و الحسین" به معنای پیرو ویژه و ممتاز است که به‌طور کامل از صفات والای آن دو امام پی‌روی می‌کرده و با توجه به این‌که هر گلی عطری خاص دارد،
حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام حلم و صبر را از عمویش
امام حسن علیه‌السلام و شجاعت و فداکاری را از پدر گرامیش آموزش دیده بود.
روشن است که طبق این معنا، در "ابن" مفهوم ارزشی برتری نسبت به فرزند جسمانی و صلبی گنجانده خواهد شد و در این صورت ترجمه این جمله چنین می‌شود: سلام خدا بر تو، ای کسی که پیرو خاص حسن و حسین هستی.
از منظر معارف اخلاقی
اسلام، "ابن" و "ابنا" تنها فرزند پسر و پسران صلبی و جسمانی نیستند؛ هم‌چنان که پدر تنها صلبی و جسمانی نیست؛ بلکه "اب" در مفهومی فراگیر به کار رفته.
در روایتی اخلاقی و حکیمانه آمده است: " الآباء ثلاثة اب ولدک و اب علمک و اب زوجک"؛
پدران سه قسم‌اند: ۱. پدر جسمانی؛ ۲. پدر آموزشی؛ ۳. پدر همسر (زوجة).
و نیز در قرآن کریم آمده است: "
وَ إِذا قیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَیْنا عَلَیْهِ آباءَنا"؛ "و آن‌گاه که به آنها گفته می‌شود پی‌روی کنید آن‌چه را که از سوی
خداوند، نازل شده، می‌گویند: ما پی‌روی می‌کنیم آن‌چه را که پدرانمان را طبق آن یافتیم.
در
تفسیر مواهب الرحمن آمده است:
مراد از آبا در این
آیه، بزرگان قوم و مربی‌ها و پدران است... و دلیلش آیه شریفه ۶۷ سوره احزاب است که می‌فرماید: "
وَ قالُوا رَبَّنا إِنَّا أَطَعْنا سادَتَنا وَ کُبَراءَنا فَأَضَلُّونَا السَّبیلاَ"؛ "پروردگارا! به‌طور حتم ما پی‌روی از آقایان و بزرگانمان کردیم؛ پس ما را گمراه کردند".
هم‌چنین در تفسیر
روح المعانی آمده است: ولادت بر دو قسم است: ۱. صوری و ظاهری؛ ۲. معنوی ...، و ولادت معنوی به حسب تفاوت استعدادها ارزیابی می‌شود و کلام
حضرت عیسی علیه‌السلام که فرمود: "لن یلج ملکوت السموات من لم یولد مرتین"؛ کسی که دوبار متولد نشود، قدرت ورود به
ملکوت آسمان‌ها را هرگز نخواهد داشت، به همین مطلب اشاره دارد.
و ظاهراً از همین باب است که در قرآن کریم "اب" در معنای عمو به کار رفته؛ یعنی ابن الأخ "فرزند برادر" به‌جای فرزند خود شخص قرار داده شده است. آن‌جا که فرمود:
آن هنگام که
حضرت ابراهیم علیه‌السلام به عمویش گفت: "
إِذْ قالَ لِأَبیهِ یا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ ما لا یَسْمَعُ وَ لا یُبْصِرُ وَ لا یُغْنی عَنْکَ شَیْئاً"؛ ای عمو عبادت مکن بتی را که نه می‌شنود و نه می‌بیند و نه هیچ‌یک از نیازهایت را رفع می‌کند.
در این آیه " ابت" به معنای عمو است نه پدر؛ زیرا مسلم است که پدران
انبیا بت‌پرست نبودند.
پایگاه اسلام کوئست.
