زندگی‌نامه حضرت معصومه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حضرت معصومه،
اهل بیت،
مدینه،
ایران.
پرسش: درباره زندگی حضرت فاطمه معصومه توضیح دهید؟
پاسخ اجمالی: حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) یکی از بانوان با فضیلت و با شخصیت خاندان اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) می‌باشد.
پدر بزرگوار او حضرت «
امام کاظم» امام هفتم شیعیان می‌باشد. مادر گرامی حضرت معصومه «نجمه» مادر بزرگوار
امام رضا (علیه‌السّلام) می‌باشد. نجمه از بانوان با فضیلت و از اسوه‌های
تقوا و شرافت و از مخدرات کم نظیر تاریخ بشریت است.
زندگی
حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) به دو دوره مهم تقسیم می‌شود.
۱. تولد و کودکی در مدینه.
۲. حضرت در راه ایران و قم.
درباره زمان تولد و وفات فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) آن چه مسلم است این است که زمان تولد آن حضرت پیش از سال یکصد و هفتاد و نه هجری بوده است زیرا بنابر نقل
شیخ کلینی در
شوال ۱۷۹
هارون‌الرشید امام موسی بن جعفر (علیه‌السّلام) پدر حضرت معصومه (علیه‌السّلام) را از مدینه به
بغداد برد و در آن‌جا در ماه
رجب ۱۸۳ از دنیا رحلت فرمود.
و بنابر مدت عمر حضرت معصومه که از ۲۳ سال کمتر است، نمی‌تواند بعد از سال ۱۷۹ باشد چون در آن سال‌ها پدرش در زندان بود. پس تاریخ ولادت آن حضرت به‌طور دقیق مشخص نیست ولی طبق اسناد به دست آمده ولادت آن حضرت را در مدینه در سال ۱۷۳ نقل می‌کنند.
درباره تعداد فرزندان حضرت موسی بن جعفر (علیه السّلام) و این‌که چند تن از آن‌ها فاطمه نام داشته‌اند اختلاف است.
شیخ مفید تعداد آنان را سی و هفت تن ذکر کرده است؛ نوزده پسر و هجده دختر که دو تن از دختران، فاطمه نام داشتند.
فاطمةالکبری و فاطمة الصغری.
حضرت فاطمه معصومه بعد از امام رضا (علیه‌السّلام) از دیگر فرزندان حضرت موسی بن جعفر (علیه‌السّلام) فاضل‌تر و دارای مقامی شامخ‌تر می‌باشد.
با گذشت ایام، حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) هم دوران خردسالی را پشت سر گذاشت. و در این سال‌ها محل رشد آن حضرت خاندانی بود که او را با دریایی از
علم و
معرفت رو به رو ساخت. ولی بیش از ده بهار از عمر شریفش نگذشته بود که پدر بزرگوارش با زهر جفا در زندان هارون به شهادت رسید و دریایی از غم و اندوه بر قلب شریفش فرو ریخت که در این ایام غم و تنهایی، تنها مایه تسلی او برادرش امام رضا (علیه‌السّلام) بود که ناگهان «
مأمون» وجود اقدس امام هشتم را از کانون خانواده جدا نمود و به اجبار به خراسان جلب کرد و به اقامت اجباری در خراسان وادار نموده. حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) دوری یک ساله فراق برادر را تحمل کرد.
یک سال بعد از رفتن حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السّلام) به سرزمین
خراسان یعنی در سال ۲۰۱ هـ حضرت معصومه (علیها السّلام) خواهر حضرت رضا، برای زیارت برادر از مدینه به مقصد خراسان حرکت کرد یا به موجب نقلی که چندان اعتبار ندارد طبق دعوت برادر رهسپار خراسان شد.
چون آن حضرت با همراهانش وارد ساوه شد، بیمار و رنجور بود
و می‌دانست در آن نزدیکی شهری است به نام قم که مردم آن از دوست‌داران اهل‌بیت اطهار هستند.
از این امر چنین استنباط می‌شود که آوازه
تشیع مردم
قم و علاقه شدید ایشان به
اهل بیت به
مدینه هم رسیده بود. در هر حال، حضرت پرسید میان ما و قم چند فرسخ فاصله است. گفتند: ده
فرسخ و حضرت دستور حرکت به سوی قم را صادر کردند.
در اینجا معلوم نیست که آیا مردم قم از آمدن حضرت فاطمه معصومه (علیها‌السّلام) به
ساوه اطلاع یافته و به استقبال آن حضرت رفته‌اند و با تجلیل و احترام به قم آورده‌اند، یا خود او به طرف قم حرکت کرده است.
طبق نقل کتاب قم، روایت صحیح و درست این است که چون خبر به
آل سعد رسید با هم اتفاق کردند که از او درخواست کنند به قم بیاید.
از میان ایشان،
موسی بن خزرج بن سعد اشعری بیرون آمد، و چون به شرف ملازمت حضرت فاطمه رسید زمام ناقه او بگرفت و به جانب شهر بکشید و به در سرای خود فرود آورد.
از این نقل معلوم می‌شود که حضرت فاطمه معصومه (علیها‌السّلام) به طرف قم حرکت کرده بود و موسی بن خزرج در اثنای راه به وی رسیده بوده است.
محل سرای موسی بن خزرج و حجره‌ای که حضرت معصومه در آن به عبادت می‌پرداخته اکنون معین و زیارتگاه است.
گویا در این سخن اختلافی نیست که حضرت فاطمه معصومه (علیها‌السّلام) مدت هفده روز در آن محل توقف داشته و پس از آن رحلت فرموده است.
بنابر نوشته کتاب قم، بعد از غسل دادن و کفن کردن و نمازگزاردن برجسد مطهر او، موسی بن خزرج آن حضرت را در زمینی در بابلان (همین محل فعلی) نیمه دوّم قرن چهارم که به او تعلق داشت دفن کرد و بر سر تربت او سایه‌بانی درست کرد.
نویسنده کتاب قم می‌نویسد:
روایت کرد مرا
حسین بن علی بن موسی بن بابویه از
محمد بن حسن بن احمد بن الولید و او از راویان دیگر، که چون حضرت فاطمه وفات یافت بعد از
غسل و
تکفین او را به
مقبره بابلان بردند و در کنار سردابی گذاشتند.
آل سعد (اشعری) با یکدیگر اختلاف کردند در این باب که چه کسی سزاوار است در
سرداب رود و فاطمه را بر زمین بگذارد و به
خاک سپارد که در این هنگام از جانب ریگستان دو سوار که جلو دهان خود را بسته بودند بدان‌جا آمدند چون به جنازه فاطمه رسیدند، از
اسب پیاده شدند و بر او
نماز گذارده و در سرداب رفتند و جسد مطهر او را دفن کردند و برهیچ کس معلوم نشد که آن دو سوار که بودند.
بدون هیچ اختلافی سال وفات آن حضرت را یقیناً ۲۰۱ هـ نقل کرده‌اند ولی در این‌که در چه روز و ماهی از این سال بوده اختلاف می‌باشد که بعضی دهم
ربیع الثانی را قوی می‌دانند.
(۱) صدوق، عیون الاخبار.
(۲) طبرسی، اعلام الوری.
(۳) طبری، امامی، دلائل الامامت.
(۴) اثباة الهداه.
(۵) ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب.
(۶)محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، انتشارات ولی عصر، تهران، ۱۳۷۵.
(۷) شیخ علی نمازی، مستدرک سفینه .
(۸) محمد بن نعمان (مفید)، الاِرشاد، موسسه آل البیت (علیه السلام).
(۹) کتاب قم، چاپخانه مجلس، تهران.
(۱۰) حسن قمی، تاریخ قم، چ قم.
(۱۱) مجلسی، بحار الانوار.
(۱۲) عاملی، اعیان الشیعه، بیروت.
(۱۳) نائینی‌اردستانی، انوار المشعشعین.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «زندگی‌نامه حضرت معصومه».
