• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

زنازاده و جبر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: جبر، زنازاده ، دوستی، امام علی علیه‌السلام.
پرسش: لطفاً نظرتان را راجع به حدیث علی ـ علیه‌السلام ـ بفرمایید:حضرت به او فرمود:« دروغ می‌گویی، ما را چند دسته دوست ندارند. انسان‌های بی‌غیرت و ناموس فروش، مردانی که حالات زنانه از خود بروز می‌دهند، متولدین از حرام و کسانی که مادرشان در ایام عادت به آنها باردار شده است». سؤالم در مورد بند آخر حدیث است که در صورت پذیرش ظاهر حدیث، جبر لازم می‌آید.
پاسخ:



این روایت را حمیری در قرب الاسناد
[۱] حمیری، قرب الاسناد، ج۱، ص ۱۴، انتشارات کتابخانه نینوی، تهران، بی‌تا.
و قطب‌الدین راوندی در خرائج
[۲] قطب الدین راوندی، الخرائج، ج ۱، ص ۱۷۷، مؤسسه امام مهدی عج، قم، ۱۴۰۹ ه ق.
و مجلسی در بحار الانوار نقل کرده است.
[۴] متن روایت:« و عنه عن عبد الله بن میمون القداح عن جعفر عن أبیه قال جاء رجل إلی علی ع فقال جعلنی الله فداک إنی لأحبکم أهل البیت قال و کان فیه لین قال فأثنی علیه عدة فقال له کذبت ما یحبنا مخنث و لا دیوث و لا ولد زنا و لا من حملت به أمه فی حیضها قال فذهب الرجل فلما کان یوم صفین قتل مع معاویة ».





۲.۱ - ۱. نقش وراثت در عاقبت انسان

این دو بند از روایت اشاره به تأثیر وراثت دارد که چون رهایی از تأثیر آن مستلزم مجاهده‌ای صد چندان است؛ لذا اکثر انسان‌ها بدون هیچ اراده‌ای برتر، تابع همان وراثت خود شده و به همان راه می‌روند.

۲.۲ - ۲. مطلق نبودن روایت

از طرف دیگر این روایت مطلق نیست؛ بلکه نظر به اکثریت دارد؛ یعنی ممکن است استثنا وجود داشته باشد؛ وگرنه اختیار معنایی نداشت.

۲.۳ - ۳. نقش اختیار در خباثت یا نجات مولد

نکته مهم‌تر این‌که در این روایت منظور این است که چنین فردی که از حرام یا در ناپاکی متولد شده، با اعمال اختیاری خود این خباثت مولد را تأیید می‌کند؛ چرا‌که می‌تواند با اراده‌ای برتر خود را از نژاد و وراثتِ ناپاک خود رها کند؛ ولی مستلزم جهاد و هجرت از همه آثار موروثی و خاندان اهل حرام است.

۲.۴ - ۴. مراد از سوء اختیار و جبر

نکته نهایی این‌که در دایره اسباب ، عامل وراثت، پدر و مادر هستند، نه خدا؛ پس باز هم این مسئله به سوء اختیار انسان (پدر و مادر) بر‌می‌گردد و نه به جبر خدا که البته این سوء اختیار پدر و مادر توسط خود فرزند هم ادامه می‌یابد و باعث شقاوت نهایی می‌شود؛ هرچند گفتیم که فرزند ممکن است این راه را انتخاب نکند؛ ولی این انتخاب نیاز به اراده‌ای برتر و عنایت خاص خدا دارد که باعث تغییر و تبدیل در وجود فرد می‌شود.


۱. حمیری، قرب الاسناد، ج۱، ص ۱۴، انتشارات کتابخانه نینوی، تهران، بی‌تا.
۲. قطب الدین راوندی، الخرائج، ج ۱، ص ۱۷۷، مؤسسه امام مهدی عج، قم، ۱۴۰۹ ه ق.
۳. علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۲۷، ص ۱۴۸، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ق.    
۴. متن روایت:« و عنه عن عبد الله بن میمون القداح عن جعفر عن أبیه قال جاء رجل إلی علی ع فقال جعلنی الله فداک إنی لأحبکم أهل البیت قال و کان فیه لین قال فأثنی علیه عدة فقال له کذبت ما یحبنا مخنث و لا دیوث و لا ولد زنا و لا من حملت به أمه فی حیضها قال فذهب الرجل فلما کان یوم صفین قتل مع معاویة ».



پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : افعال الهی | جبر و اختیار | کلام




جعبه ابزار