زبان قرآن مجید
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زبان عربی،
قرآن مجید.
پرسش: چرا قرآن به زبان عربی و آن هم در عربستان نازل شده و به زبان‌های مختلف در جاهای مختلف در ممالک مختلف به زبان‌های چینی، انگلیسی، و آمریکا و به افراد مختلف نازل نشده است؟
پاسخ: برای روشن شدن پاسخ، اول باید با ویژگی‌های منطقه جزیرة العرب که عربستان جزئی از آن منطقه بزرگ محسوب می‌شده است، آشنا شویم؛ سپس ویژگی‌ها و خصوصیات زبان عربی را مورد بررسی قرار دهیم، از‌این‌رو توجه به مطالب ذیل لازم است.
این منطقه محل پرورش و ترویج
ادیان و شریعت‌هایی همچون
شریعت حضرت
موسی علیه‌السلام و شریعت
حضرت عیسی علیه‌السلام می‌باشد.
خانه کعبه به‌عنوان مقدس‌ترین بنای
جهان توسط حضرت ابراهیم ـ علیه‌السلام ـ در این منطقه بنا شده که به‌عنوان قبله مسلمانان قرار گرفت.
بنای
مقدس دیگری به نام
بیت‌المقدس که قبله اولین مسلمانان بود در این منطقه واقع شده است.
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در عربستان متولد شده است؛ زیرا طائفه و قبلیه‌ی ایشان که از نسل
حضرت ابراهیم علیه‌السلام هستند و آنجا ساکن بوده‌اند. لذا همان‌گونه که
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در آن منطقه متولد شده در همان منطقه نیز قرآن بر ایشان نازل گردیده است.
موقعیت جغرافیایی منطقه حجاز و عربستان از ویژگی‌های خاصی برخوردار است؛ زیرا دست‌رسی داشتن به جاده ابریشم، زمینه مناسبی را برای ارتباط و تبادل افکار و عقاید، و در نتیجه ترویج و گسترش
دین اسلام به دیگر نقاط
دنیا ـ به‌ویژه کشورهای آسیایی ـ فراهم می‌کند.
ادبیات زبان عربی یکی از کامل‌ترین و غنی‌ترین ادبیات‌ها می‌باشد.
زبان
عربی یکی از وسیع‌ترین زبان‌ها از حیث لغت و اصطلاح و واژگان می‌باشد.
شیوایی و رسایی آن تا حدی است که بدون ابهام، معنا و مقصود خود را به‌طور واضح و روشن به مخاطب تفهیم می‌کند، کما این‌که
خداوند متعال در آیه ۲۸ سوره «زمر» به این مطلب این چنین اشاره فرموده:
«قرآناً عربیاً غیر ذی عِوَجً»؛
قرآنی است فصیح و خالی از هرگونه کجی و نادرستی.
زبان عربی را زبان اهل
بهشت نیز دانسته‌اند؛ چنان‌که
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در این مورد فرمود:
«اُحبُّ العربَ؛ لثالث، لأنّی عربی والقرآن عربی و کلام اهل الجنة عربی»؛
یعنی من
عرب را به خاطر سه چیز دوست می‌دارم: اول این‌که خودم عرب هستم، دوم این‌که قرآن عربی است، و سوم این‌که
زبان اهل بهشت عربی است.
چه زبانی بهتر است
زبان قرآن باشد؟
با توجه به این‌که پیامبر از منطقه جزیرة العرب بود، پس زبان قرآن باید عربی باشد.
همان‌طور که
خداوند متعال می‌فرماید:
«و ما أَرسلنا مِن رسول الاّ بلسان قومه» ما هیچ پیامبری را جز به زبان قومش نفرستادیم.
مانند
انبیای گذشته که هر کدام به
زبان قوم خودشان صحبت می‌کردند، و
کتاب آسمانی آنها نیز همان زبان بوده است؛ زیرا در غیر این صورت به آن پیامبر و کتابش
ایمان نمی‌آوردند.
همان‌طور که قرآن کریم می‌فرمایند: هرگاه آن را برای عجم (غیر عرب)ها نازل می‌کردیم و او آن را بر ایشان می‌خواند، به آن ایمان نمی‌آوردند،
و چه‌بسا اگر زبان قرآن غیر از زبان عربی بود، پاره‌ای از اسرار بر عقول مردم مخفی می‌ماند، و
تعقل و فهم بشر به آنها نمی‌رسید؛ زیرا زبان عربی از کامل‌ترین و پربارترین ادبیات‌ها مایه می‌گیرد، و از حیث لغت و واژگان جزء وسیع‌ترین زبان‌ها می‌باشد؛ از‌این‌رو شایسته است به‌عنوان زبان ارسالی وحی باشد تا بتواند تمام ریزه‌کاری‌های سخنان خداوند را به بهترین بیان به مخاطب خود انتقال دهد.
البته
قرآن کریم با این زبان برای همه مردم جهان قابل فهم نیست (و به هر زبان دیگری بود نیز همین‌گونه بود)؛ زیرا یک زبان جهانی و بین‌المللی که همه مردم دنیا آن را بفهمند نداریم؛ ولی این مانع بهره‌مندی سایر مردم
جهان از ترجمه‌های آن نخواهد شد، از جهتی ناگفته نماند، در هر جای قرآن کریم که از آن تعبیر به «عربی بودن» آورده شده، منظور این زبان عربی که الآن معروف است نمی‌باشد؛ بلکه منظور از عربی بودن قرآن، واضح و روشن بودن تعالیم قرآن است، از این جهت که هیچ ابهام و پیچ و خمی ندارد و به شیواترین و رساترین بیان آورده شده است.
اما باید توجه داشت که قرآن کریم مشتمل بر تعالیم و قوانین کلی الهی است که محدود به یک منطقه و یک زبان نمی‌شود؛ بلکه برای تمام انسان‌ها و در همه زمان‌ها کاربرد داشته و قابل استفاده می‌باشد؛ از‌این‌رو هم شکل بودن ظاهر کلام قرآن با زبان عربی و یا مکان
نزول قرآن با عربستان کنونی، از کلی و عمومی بودن دستورات و تعالیم آن کتاب الهی نمی‌کاهد، و این کتاب آسمانی برای همیشه و حتی برای انسان‌هایی که در آینده به وجود می‌آیند دستورات و قوانین راه‌گشا و هدایت‌کننده‌ای دارد، بدون این‌که غبار کهنگی و قدیمی شدن بر چهره روشن و نورانی آن قوانین بنشیند.
با ویژگی‌های منطقه حجاز و عربستان و خصوصیات بارز زبان عربی در‌می‌یابیم که بهترین مکان نزول قرآن و بهترین زبان برای کلام قرآن در نظر گرفته شده است تا تعالیم نورانی قرآن کریم به سایر نقاط جهان انتقال یابد بدون این‌که از محتوا و مضمون آن کاسته شود، البته شایان ذکر است که تعبیر عربی بودن که در قرآن کریم در حدود ۱۰ مورد آورده شده، اشاره به
زبان عربی امروزی نیست بلکه مراد واضح و روشن بودن آن تعالیم الهی و خالی بودن آنها از پیچیدگی و ابهام می‌باشد، از‌این‌رو می‌توان خلاصه‌ای از محتوای این چند آیه را این‌چنین بیان کرد: ما قرآن را به شیوه‌ای واضح و روشن و با بیانی رسا و شیوا برای شما فرستادیم.
۱. محمدحسین طباطبایی،
المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ج ۱۷، ص ۵۴۵.
۲. ناصر مکارم شیرازی و همکاران،
تفسیر نمونه، (تهران، دارالکتب الاسلامیه)، ج ۹، ص ۲۹۹.
۳. سید عبدالحسین اطیب،
البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چ ۳، ج ۷، ص ۱۴۹.
۴. امین الدین طبرسی،
مجمع البیان، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی)، ج ۲، ص ۲۰۶.
۵. سید هاشم الحسینی البحرانی،
البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، چ ۱.
۶. محمد جواد مغینه،
الکاشف، بیروت، دارالعلم للملامین، چ ۳، ج ۴، ص ۲۸۶.
۷. محسن فیض کاشانی،
الصافی فی تفسیر کلام الله، مشهد، دارالمرتضی للنشر، چ ۱.
پایگاه اسلام کوئست.
