روح و جن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ماهیت
جن ، ماهیت
روح ، قدرت جن،
ارواح خبیثه، جن
شرور ، جن
صالح .
پرسش: آیا ارواح و جن‌ها می‌توانند انسان را مورد
آزار و اذیت قرار دهند؟
پاسخ: اطلاعات ما از جن بسیار ناچیز است؛ اما از روایات می‌توان استفاده کرد که جنیان همانند انسان‌ها
تکلیف و مسئولیت داشته و دارای عقاید مختلفی هستند، بعضی مطیع و بعضی دیگر سرکش‌اند. اگرچه جن از نظر
قدرت فکری ضعیف است؛ اما دارای قدرت قابل ملاحظه‌ای است که می‌تواند با سرعت زیاد کارهای خارق العاده انجام دهد.
همچنین حقیقت و نحوه فعالیت روح یکی از پیچیده‌ترین مسائلی است که تا‌کنون دانش بشری قادر به درک آن نبوده است. طبق آیات و روایات روح برخلاف
جسم و
بدن ، موجودی است
مجرد و از خواص ماده به دور است؛ به همین دلیل می‌تواند پس از مرگ از مسائل دنیا آگاهی پیدا کند.
جن در لغت به معنای پوشیدگی و پنهانی است. این واژه در موارد متعددی در قرآن ذکر شده است و سوره‌ای به همین نام در
قرآن وجود دارد که در آن برخی از ویژگی‌های این موجود پنهان، بیان شده است.
بر طبق آیاتی از دیگر سوره‌های قرآن این موجود همانند انسان مادی بوده و از
آتش «والجانَّ خلقناه من قبلُ من نارالسموم»؛ و جان را از پیش، از آتش زهرآگین آفریدیم.
یا آمیخته‌ای از آتش «وخلق الجان من مارج من نار»؛ و جن را از آمیخته‌ای از آتش آفریدیم.
آفریده شده است و موجودی است با شعور و
اراده که به اقتضای طبیعتش از حواس بشر پوشیده می‌باشد و در شرایط عادی، قابل درک حسی نیست. او مانند انسان، مکلف است
و در
آخرت برانگیخته می‌شود و در این جهان می‌تواند مطیع یا عاصی،
مؤمن یا
مشرک و... باشد.
و مؤمنین آنها در خدمت
ائمه ـ علیهم‌السلام ـ بوده و انسان‌های مؤمن و
شیعه را برادر خود می‌خوانند.
همچنین حقیقت و
ماهیت روح و نحوه فعالیت آن یکی از پیچیده‌ترین مسائلی است که تا‌کنون دانش بشری قادر به درک آن نشده است و همین امر باعث اختلاف رأی اندیشمندان درباره آن شده است؛ به‌گونه‌ای که «به گفته بعضی از دانشمندان در حدود هزار نظریه پیرامون حقیقت روح و دیگر مسائل مربوط به آن اظهار شده است».
قرآن کریم نیز بر عدم قدرت و توانایی
انسان نسبت به
شناخت روح تأکید می‌کند: «
وَ یَسْئَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَ ما أُوتیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلاَّ قَلیلا »؛ «و از تو درباره "روح" سؤال می‌کنند، بگو: «روح از فرمان پروردگار من است و جز اندکی از
دانش ، به شما داده نشده است!».
طبق آیات و روایات روح انسان، جوهری است مجرد که زنده، توانا، دانا و مختار است که از آن به نفس ناطقه یا روان هم تعبیر می‌شود.
این موجود محدود و محصور در زمان و مکان نیست؛ به همین دلیل می‌تواند پس از
مرگ از مسائل دنیا آگاهی پیدا کند.
تعلق روح به بدن تعلق تدبیری است؛ یعنی روح دارای حیات بالاصاله است و تا به بدن متعلق است،
بدن نیز از وی کسب حیات می‌کند و هنگامی‌که از بدن مفارقت نمود، بدن خواص حیات خود را از دست می‌دهد و به‌تدریج متلاشی می‌شود؛ گرچه روح همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد.
اگرچه جن از نظر قدرت فکری ضعیف است ـ زیرا درک او، درکی عقلی و قوی نیست و حداکثر خیالی و وهمی است ـ ولی قدرت فیزیکی او زیاد است؛ از جمله می‌تواند با سرعت زیاد کارهای خارق العاده انجام دهد و بارهای سنگینی را در کمترین زمان جابه‌جا کند. در
قرآن مجید داستان
حضرت سلیمان ـ علیه‌السلام ـ وقتی عفریتی از جن مدعی می‌شود که می‌تواند تخت بلقیس را در زمان بسیار اندکی از سرزمین بسیار دوری منتقل کند و به نزد آن حضرت بیاورد،
حضرت سلیمان او را
تکذیب نمی‌کند.
این دلیل بر قدرت فوق العاده اجنه است.
درباره
آزار و اذیت جنیان و ضرر وارد کردن به انسان‌ها، مرحوم شیخ مفید در کتاب «ارشاد» آورده است: «در آثاری از
ابن عباس نقل شده: زمانی که
پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به قصد
جنگ با قبیله بنی‌مصطلق از مدینه خارج شد، هنگام شب به دره وحشتناک و صعب العبوری رسید. اواخر شب جبرئیل بر آن حضرت نازل شد و خبر داد که طایفه‌ای از جن در وسط دره جمع شده و قصد
مکر و
شر و آزار و اذیت شما و اصحابتان را دارند».
از این قضیه معلوم می‌شود که حتی افراد مؤمن و نیکوکار ممکن است مورد آزار و اذیت گروه‌ها و افرادی از
جن قرار گیرند. البته باید توجه داشت که اگرچه وجود جن امری واقعی است و آنها در نوع خود شرور و صالح دارند و قدرت انجام کارهای بزرگ و فوق العاده‌ای دارند، اما واقعیت آن است که بیش از اندازه درباره این موجودات بزرگ‌نمایی شده است و
دروغ ها و
خرافات زیادی درباره این موجود در اذهان مردم وجود دارد؛ مثل اینکه آنها را صرفاً موذی و پرآزار، کینه‌توز و بد‌رفتار می‌دانند که اگر یک ظرف
آب داغ بریزید، آنها خانه‌هایی را به آتش می‌کشند و موهوماتی از این قبیل ... که با هیچ عقل و منطقی مناسبت ندارد و قابل قبول نیست؛
علاوه برای انسان این امکان وجود دارد که با اتخاذ شیوه‌هایی از آزار آنان در امان بماند.
در باره قدرت روح باید گفت از آنجا که روح، یک امر مادی نیست، محدودیت ماده را ندارد و به‌سان اشعه
خورشید که از ورای شیشه و ابر به داخل اتاق و منزل می‌تابد و هیچ کدام از آنها نمی‌تواند مانع از حضور و حرکت حیات‌آفرین ذرات آن شود، می‌تواند در همه‌جا حاضر شود؛ چنان‌که از
آیات و روایات استفاده می‌شود که
روح انسان‌ها پس از مرگ می‌توانند از مسائل دنیا آگاهی پیدا کنند و ارواح مؤمنان بر‌حسب قدر و اندازه فضیلتشان کم و بیش خانواده‌شان را
زیارت می‌کنند؛
البته طبق روایات این امتیازات، اختصاص به ارواح مؤمنان داشته که ب
ا اذن خداوند از آزادی نسبی برخوردارند؛ اما ارواح
کافران و
مشرکان و کسانی که اهل پلیدی و ظلم‌اند، در وادی برهوت به بند کشیده شده و در عقاب
اعمال خود گرفتارند و نمی‌توانند آزادانه رفت و آمد کنند.
بر این اساس نظریه اذیت و آزار ارواح خبیثه و سرگردان و تأثیرگذاری آنان در موفقیت یا عدم موفقیت
انسان در کارها که همان دخالت آنها در تدبیر امور عالم می‌باشد، فرضیه‌ای پوچ و توخالی و عاری از ادله عقلی، تجربی و نقلی است؛ زیرا پرواضح است که نه
ارواح آن‌قدر بیکارند که بی‌جهت در کار خلق الله دخالت کنند
و نه چنین قدرت و اجازه‌ای از سوی خداوند دارند؛ زیرا اوست که تنها مؤثر در عالم وجود است.
۱. غرایب و عجایب الجن، بدرالدین بن عبدالله الشبلی، ترجمه و تحقیق و تعلیق ابراهیم محمد الجمل.
۲. جن و شیطان، علی‌رضا رجالی، تهران، نشر نبوغ.
۳. عود ارواح، ناصر مکارم شیرازی.
۴. ارتباط با ارواح، ناصر مکارم شیرازی، انتشارات نسل جوان.
پایگاه اسلام کوئست.
