• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رفتار مؤمنان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: رفتار مؤمنان.

پرسش: یک فرد مؤمن و متعهد در برابر دیگران چگونه باید رفتار کند؟

پاسخ: باید همه ‌افراد مؤمن و متعهد با همگان ـ اعم از آن‌هایی که دوستان نزدیک هستند یا با افرادی که نسبت خاصی ندارند ـ رفتار شایسته، و حاکی از احترام و گذشت از خود نشان دهند. برخی از این رفتارها عبارت‌اند از: رفتار شایسته و اخلاق نیکو، خدمت به دیگران در حد توان و برقراری رابطه برادرانه.




برای برخورد خوب و متعهدانه باید اصولی را رعایت کرد؛ اما قبل از بیان این اصول کلی و اجمالی بهتر است حق و حقوق را که مسلمانان نسبت به هم دارند، به شکل خلاصه ذکر کنیم تا قبل از هر کاری، چرایی کار بر ایمان روشن شود. بیش‌تر این حقوق در «رساله حقوقیه» از آثار امام سجاد (علیه‌السلام) به نگارش درآمده است. از جمله این حقوق، عیادت به هنگام بیماری، صلح و رفت‌و‌آمد، غیبت نکردن و دفاع کردن از آبروی برادری دینی هنگام غیبت کردن دیگران از او، قرض دادن، یاری و کمک رساندن، امر به معروف و نهی از منکر، حل مشکلات، قبول شهادت و قسم او و ... بحث در هر یک از این حقوق، خود نیازمند وقت و زمان زیادی است و ما به ذکر دو، سه مورد اکتفا می‌کنیم.


مؤمن در برابر دیگران باید سبک زیر را رعایت کند:

۲.۱ - رفتار شایسته و اخلاق نیکو

خوش‌اخلاقی و برخورد شایسته یکی از اصول روابط اجتماعی در اسلام است که معصومان (علیهم‌السّلام) به آن سفارش نموده و خود آن بزرگواران نیز در روابط و برخوردهای خود با دیگران رعایت می‌کردند. در قرآن کریم و سخنان معصومان (علیهم‌السلام) از حُسن خلق بالاترین ستایش‌ها شده است و از آن به کمال ایمان، کمال دین، رمز موفقیت رسول گرامی اسلام یاد شده است.

۲.۱.۱ - حدیثی از امام صادق

شخصی از امام صادق (علیه‌السلام) پرسید: حسن خلق چیست؟ امام در پاسخ فرمود: حُسن خلق آن است که با مردم با فروتنی برخورد کنی، سخنت پاکیزه باشد و با برادر دینی خود با گشاده‌رویی ملاقات نمایی».
با توجه به اهمیت و جایگاه حسن خلق از نظر اسلام و نیز آثار آن مانند این‌که سبب عزت انسان در دنیا می‌شود
[۵] قمی، عباس، سفینه البحار، ج۱، ص۴۱۱.
و باعث می‌شود انسان در مردم نفوذ کند».
[۶] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷۱، ص۳۸۳.
لازم است یک فرد مؤمن در برابر دیگران رفتار شایسته و اخلاق نیکو داشته باشد.

۲.۲ - خدمت به دیگران در حد توان

همیشه به این حقیقت توجه داشته باشید که: جامعه اسلامی، مانند یک پیکر است که روح الهی در آن دمیده شده و هرگاه عضوی از این پیکر دچار درد و رنج شود، دیگر‌ اندام‌ها را آرامش و قراری نیست و اگر عضوی نیازمند کمک باشد، دیگر ‌اندام‌ها باید به یاری‌اش بشتابند و اگر در عضوی نقصی وارد شود، سایر‌اندام‌ها برای ترمیم‌اش باید بسیج شوند. اگر همه افراد مؤمن و متعهد جامعه این احساس را داشته باشند که اعضای یک پیکرند و افراد یک خانواده ‌الهی هستند و نیازهای یکدیگر را برآورده سازند، چنین جامعه‌ای در حقیقت بهشت برین می‌شود. اسلام نیز در پی ساختن چنین جامعه‌ای است؛ از‌این‌رو بالاترین ستایش‌ها را برای خدمت به مردم و هم‌دردی و رعایت حقوقشان قائل است.

۲.۲.۱ - حدیثی از رسول خدا

رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: «نزدیک‌ترین شما به من در روز قیامت، کسانی‌اند که در گفتار، راستگوتر و در امانت‌داری، استوارتر و در عهد و پیمان، وفادارتر و در اخلاق، نیکوتر و نسبت به مردم، خدمت‌گزارتر باشد». بنابراین یک فرد مؤمن و متعهد که سعادت خود را و جامعه‌اش را می‌خواهد باید به دیگران خدمت کند.
باید سعی نمود با کارسازی و گره‌گشایی از کار دیگران در ردیف بهترین افراد بوده و بالاترین و باارزش‌ترین ثواب‌ها و نعمت‌های الهی را نصیب خود کرد. فرض کنید فردی برای حل مشکلش به برادر دینی خود مراجعه می‌کند، باید به احترامش بلند شد، و برای جلب رضایت الهی با چهره گشاده، سلامش کرد و با صبر و حوصله به سخنانش گوش داد، سپس با دلسوزی و تلاش به دنبال برآوردن حاجت او و یا رفع مشکلش رفت و در پایان بدرقه‌کنان از وی خداحافظی کرد. اگر این‌گونه برخورد شود، نشانه‌ ایمان، تعهد و پای‌بندی به اصول و ارزش‌های اسلامی است.

۲.۲.۲ - برخی مصداق‌های خدمت به دیگران

خدمت به دیگران که یکی از ویژگی‌های اخلاقی افراد مؤمن و متعهد است، مصداق‌ها و جلوه‌های فراوانی دارد، کمک‌ مالی از مصداق‌های بارز خدمت به مردم به حساب می‌آید. یکی دیگر از جلوه‌های خدمت به مردم که افراد مؤمن و متعهد خود را به آن پای‌بند می‌دانند، راهنمایی فکری دیگران به خصوص کودکان و نوجوانان است.

۲.۳ - برقراری رابطه برادرانه

برادری و صمیمیت، نعمتی است که دل‌ها را به هم پیوند داده، اختلاف‌ها را از میان برده و آرامش و امنیت را برای مردم به ارمغان می‌آورد.

۲.۳.۱ - سخن خداوند متعال

خداوند در قرآن می‌فرماید: «نعمت بزرگ خدا را به یاد آرید که چگونه دشمنان یک‌دیگر بودید و خدا در میان دل‌های شما صمیمیت و دوستی ایجاد کرد و به برکت این نعمت، برادر شدید».
افراد مؤمن و متعهد به‌خوبی می‌دانند که رفتار برادرانه، با دیگران آثار دنیوی و اخروی بسیاری دارد و پیشوایان دینی شدیداً به آن تأکید نموده‌اند.

۲.۳.۲ - حدیثی از امام جعفر صادق

امام صادق (علیه‌السّلام) در مورد رابطه برادرانه میان مؤمنان می‌فرماید: «همانا مؤمن برادر مؤمن، چشم و راهنمای اوست، ‌به او خیانت و ظلم نمی‌کند و در کار او غشّ روا نمی‌دارد و وعده‌ای نمی‌دهد که به آن عمل نکند».

۲.۳.۳ - حدیثی از پیامبر

پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) با یک تشبیه گویا، همکاری برادرانه افراد مؤمن و متعهد را نسبت به یکدیگر، چنین بیان می‌کند: «مثل دو برادر ایمانی، همانند دو دست است که یکی به دیگری کمک می‌رساند».


نتیجه عملی و کاربردی که از این روایات می‌توان گرفت این است که باید همه ‌افراد مؤمن و متعهد با همگان ـ اعم از آن‌هایی که دوستان نزدیک هستند یا با افرادی که نسبت خاصی ندارند ـ رفتار شایسته، و حاکی از احترام و گذشت از خود نشان داد.


۱. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۹۹.    
۲. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۶۷، ص۳۶۱.    
۳. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۵۸.    
۴. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷۱، ص۳۸۹.    
۵. قمی، عباس، سفینه البحار، ج۱، ص۴۱۱.
۶. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷۱، ص۳۸۳.
۷. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷، ص۳۰۳.    
۸. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۳.    
۹. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۱۶۶.    
۱۰. فیض کاشانی، ملامحسن، المحجه البیضاء، ج۳، ص۳۱۹.    




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «رفتار مؤمنان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۵/۱۸.    



رده‌های این صفحه : مقالات ‌اندیشه قم




جعبه ابزار