راویان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: راویان،
غیبت امام زمان.
پرسش: آیا
راویان حدیث مربوط به
حکمت غیبت امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ که در
کتاب علل الشرائع شیخ صدوق آمده، موثق هستند و روایت معتبر است؟ آیا «محمد بن قتیبه» و «احمد بن عبد الله بن جعفر المدائنی»، واقعاً غیر موثق هستند؟
پاسخ:
شیخ صدوق، در کتاب
علل الشرائع این روایت را از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نقل کرده است: حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُبْدُوسٍ النَّیْسَابُورِیُّ الْعَطَّارُ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَیْبَةَ النَّیْسَابُورِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا حَمْدَانُ بْنُ سُلَیْمَانَ النَّیْسَابُورِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْمَدَائِنِیُّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِیِّ قَالَ سَمِعْتُ الصَّادِقَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ـ علیه‌السلام ـ یَقُولُ إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیْبَةً لَا بُدَّ مِنْهَا یَرْتَابُ فِیهَا کُلُّ مُبْطِلٍ فَقُلْتُ لَهُ وَ لِمَ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ لِأَمْرٍ لَمْ یُؤْذَنْ لَنَا فِی کَشْفِهِ لَکُمْ قُلْتُ فَمَا وَجْهُ الْحِکْمَةِ فِی غَیْبَتِهِ قَالَ وَجْهُ الْحِکْمَةِ فِی غَیْبَتِهِ وَجْهُ الْحِکْمَةِ فِی غَیْبَاتِ مَنْ تَقَدَّمَهُ مِنْ حُجَجِ اللَّهِ تَعَالَی ذِکْرُهُ إِنَّ وَجْهَ الْحِکْمَةِ فِی ذَلِکَ لَا یَنْکَشِفُ إِلَّا بَعْدَ ظُهُورِهِ کَمَا لَا یَنْکَشِفُ وَجْهُ الْحِکْمَةِ لَمَّا أَتَاهُ الْخَضِرُ ـ علیه‌السلام ـ مِنْ خَرْقِ السَّفِینَةِ وَ قَتْلِ الْغُلَامِ وَ إِقَامَةِ الْجِدَارِ لِمُوسَی ـ علیه‌السلام ـ إِلَّا وَقْتَ افْتِرَاقِهِمَا یَا ابْنَ الْفَضْلِ إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ أَمْرٌ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ وَ سِرٌّ مِنْ سِرِّ اللَّهِ وَ غَیْبٌ مِنْ غَیْبِ اللَّهِ وَ مَتَی عَلِمْنَا أَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَکِیمٌ صَدَّقْنَا بِأَنَّ أَفْعَالَهُ کُلَّهَا حِکْمَةٌ وَ إِنْ کَانَ وَجْهُهَا غَیْرَ مُنْکَشِفٍ لَنَا.
تحقیق و بررسی که درباره راویان این حدیث شده، به شرح زیر است:
از مشایخ شیخ صدوق است
که برای او طلب
رحمت از خدا می‌کند و همین «طلب رحمت» از دیدگاه برخی از
فقها و
علما ی رجال، دلالت بر
توثیق راوی می‌کند؛ پس عبدالواحد بن عبدوس نیسابوری عطار امامی و ثقه است.
معروف به قتیبی نیسابوری است. او شاگرد فضل بن شاذان می‌باشد.
بنا بر تحقیق، امامی و
ثقه است و به الفاظی همچون «فاضل» مدح شده و مورد
اعتماد کشّی می‌باشد.
از اصحاب
امام هادی و
امام حسن عسکری علیه‌السلام،
امامی و
ثقه است.
در منابع رجالی معروف، کسی به اسم أَحمد بن عبداللَّه بن جعفر مَدائنی نداریم.
که نام آن عبدالله بن فضل نوفلی هم آمده است.
او از
اصحاب امام صادق ـ علیه‌السلام ـ می‌باشد.
او نیز امامی و ثقه است.
همان‌طور که دیده شد، غیر از احمد بن عبدالله بن جعفر مدائنی، سایر راویان هم در منابع رجالی از آنها اسم برده شده و هم مورد توثیق واقع شده‌اند.
با این‌حال این
روایت از جهت متنی میان
فقها و
محدثان پذیرفته شده است و کسی را نیافتیم که به متن این حدیث اشکالی وارد کند؛ چراکه این روایت با روایات معتبر دیگری که درباره علت غیبت
امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ نقل شده‌اند، موافق و هماهنگ است؛ لذا متن و دلالت حدیث پذیرفته می‌شود.
ترجمه حدیث چنین است:
عبداللَّه بن فضل هاشمی گفت: از حضرت
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ شنیدم که فرمود: «صاحب امر غیبتی دارد که چاره‌ای از آن نیست، هر گمراه و باطلی در آن تردید و
شک می‌کند.
محضرش عرض کردم: فدایت شوم چرا؟
فرمود: به خاطر امری که در بیانش مأذون نیستم.
عرض کردم: حکمت در
غیبت آن حضرت چیست؟
فرمود: حکمت در غیبت آن جناب همان حکمت در غیبت
حجت های گذشته
حق تعالی می‌باشد که بعد از ظهورش
آشکار خواهد شد؛ چنانچه حکمت کارهایی را که
خضر ـ علیه‌السلام ـ مرتکب شد که عبارت بودند از شکستن و شکافتن
کشتی، کشتن
جوان، بپا داشتن دیوار برای
موسی ـ علیه‌السلام ـ بعد از جداشدنش از خضر ظاهر گشت. ای پسر فضل! این امر، امری است از امور خدا و سری است از
اسرار الهی و غیبی است از غیب‌های پروردگار و وقتی خدای ـ عزوجل ـ را
حکیم دانستیم، باید تمام افعالش را
تصدیق نموده و معتقد باشیم همه آنها از روی
حکمت صورت می‌گیرند، اگرچه وجه آنها را ما ندانیم».
پایگاه اسلام کوئست.
