رابطه بین اعتماد به نفس، عزت نفس و اظهار وجود
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اعتماد به نفس، عزت نفس، اظهار وجود، ابراز وجود.
پرسش: ارتباط بین اعتماد به نفس و عزت نفس و اظهار وجود و ابراز وجود چگونه است، لطفاً توضیح دهید؟
پاسخ: در ابتدا، عزت نفس (
شناخت خود و توانایی‌ها و نارسایی‌ها و پذیرش خود) زیربنای اعتماد به نفس است و ابراز وجود نیز در اثر عزت نفس و اعتماد به نفس تقویت می‌شود؛ اما رابطه‌ها یک‌سویه نیستند، این سه با هم در تعامل‌اند که تقویت هرکدام در تقویت دیگری مؤثر است.
برای این‌که ارتباط بین
اعتماد به نفس،
عزت نفس و اظهار وجود را بدانیم، بهتر است ابتدا به تعریف هر یک نگاهی اجمالی بیندازیم و سپس رابطه آن‌ها را مورد بررسی قرار دهیم.
اعتماد به نفس (Self-confidence): برای این‌که برداشت صحیحی از اعتماد به نفس داشته باشیم، به بیان ویژگی‌های اعتماد به نفس می‌پردازیم. اعتماد به نفس، اولین ایستگاه حرکت‌های موفقیت‌آمیز در عرصه
زندگی است؛ و شاخص
شجاعت و قدرت ابراز وجود است؛ و توانمندی یک فرد را در عرصه زندگی و در مواجهه با مسائل نشان می‌دهد. اعتماد به نفس به
انسان قاطعیت و شکوه می‌بخشد. اعتماد به نفس یک انسان را از بقیه افراد متمایز می‌سازد. اعتماد به نفس پیش‌نیاز ارتباطات زیبا و پر حاصل انسان‌هاست. انسان‌هایی که اعتماد به نفس عالی دارند، اگر آن را با
تواضع و لبخند ترکیب کنند، از خود چهره‌ای شاداب، جذاب و محبوب می‌سازند. اعتماد به نفس عامل
رشد و ارتقای انسان است اعتماد به نفس زیربنای ساختمان باورهای یک انسان است؛ زیرا هر باوری از باور خود شروع می‌شود.
اعتماد به نفس توانایی ابراز وجود و مطرح نمودن
شخصیت به صورت متعادل است.
اعتماد به نفس توانایی و کارکرد فرد به‌تنهایی و تشکیل داوری‌های شخصی و ایجاد عوامل نوآور و
خلاق در یک کار است.
اعتماد به نفس آگاهی داشتن به استعدادها، توانمندی‌ها (جسمی، روحی، عاطفی، ذهنی) ارزش انسانی خود (نزد خدا مردم،
خانواده) و جایگاهی که هر کس در این
دنیا دارد. قلمرو این آگاهی نه‌تنها به شناخت توانایی‌ها و استعدادها مربوط می‌شود؛ بلکه شناخت معایب و کاستی‌ها را نیز جهت برطرف کردن آن‌ها دربر می‌گیرد. به تعبیر دیگر اعتماد به نفس یعنی ارزیابی صحیح و همه‌جانبه از خود.
برخی اثرات اعتماد به نفس، عبارت‌اند از:
۱. ثبات شخصیت در قبال دشواری‌ها؛
۲. موفقیت در جلب
اعتماد دیگران به خویش؛
۳.
خلاقیت و شکوفایی استعدادهای بالقوه؛
۴. انجام وظایف خود به نحو احسن.
فرد با اعتمادی به نفس بالا:
۱.
چهره بشاش و مطمئن و امیدوار دارد.
۲. خجول، منزوی، افسرده نیست.
۳. عجول نیست.
۴. به خدا و مقدرات الهی خوش‌بین است.
۵. منظم و دقیق است.
۶. خود و توانایی‌های خودش را دوست دارد و به آن‌ها مطمئن است.
۷. بیش‌تر از خود توقع دارد تا دیگران.
عزت نفس Self-esteem (حرمت خود):
میزان ارزشی (چه بالا چه پایین) که شخص برای خود قائل است و کاهش احترام به خود، یکی از علائم مهمی است که افسردگی بالینی را مشخص می‌سازد.
به عبارت دیگر از نظر روان‌شناسی عزت نفس، عبارت است از احساس ارزشمند بودن. این احساس از مجموع افکار، احساس‌ها، عواطف و تجربیات‌مان در طول زندگی ناشی می‌شود. ما می‌اندیشیم که فردی باهوش یا کودن هستیم، احساس می‌کنیم که شخصی منفور یا دوست داشتنی هستیم، خود را دوست داریم یا نه، مجموعة هزاران برداشت ارزیابی و تجربه‌ای که از خویش داریم، باعث می‌شود که نسبت به خود احساس خوش‌آیندی و ارزشمند بودن و یا برعکس احساس ناخوش‌آیند و بی‌کفایتی داشته باشیم،
عزت نفس واقعاً به همه سطوح زندگی اثر می‌گذارد. در حقیقت بررسی‌های گوناگون روان‌شناسی حاکی از آن است که چنان‌چه نیاز به عزت نفس ارضا نشود، نیازهای گسترده‌تر (مانند نیاز به آفریدن،
پیشرفت و یا درک استعداد بالقوه) محدود می‌ماند.
به خاطر بیاورید هنگامی که کسی کارتان را تحسین می‌کند یا وقتی که می‌دانید طرحی را به بهترین نحو به پایان رسانده‌اید، چه احساس خوشی به شما دست می‌دهد. افرادی که احساس خوبی نسبت به خود دارند، معمولاً احساس خوبی نسبت به زندگی دارند؛ آن‌ها می‌توانند با
اطمینان با مشکلات و مسئولیت‌های زندگی مواجه شوند و از عهده آن برآیند.
تعبیر اسلام از عزت نفس با تعبیر روان‌شناسان تفاوت دارد. عزت نفس در
لغت به حالت شکست‌ناپذیری، نیرومندی و توان مقاومت است که از شکست و ذلت انسان جلوگیری می‌کند.
ابراز وجود یا اظهار وجود Self-assertiveness:
در اوضاع اجتماعی تمایل شخص به این است که برای به دست آوردن هدف و
حق خود اصرار ورزد.
ابراز خود (یا وجود) یکی از احتیاجات روانی افراد است و آن به منظور ارائه افکار و عقاید خود به دیگران است. یکی از دلایل علاقه و رغبت فرد به گروه فرصتی است که گروه برای ابراز خود در
اختیار افراد می‌گذارند. ابراز خود وسیله‌ای مؤثر برای تسکین آلام درونی افراد است و هم‌چنین ایجاد فرصت برای ابراز وجود در توسعه قوه بیان، رشد افکار و عقاید و پرورش قوه ابتکار در میان افراد تأثیر زیادی دارد.
آثار کشف خویشتن، عبارت‌اند از:
أ.
خودشناسی که به ابراز وجود و کشف قابلیت‌ها منجر می‌شود.
ب. موثر در ارتباط با دیگران و
طبیعت.
ج.
خداشناسی.
از جمله آثار ابراز وجود، خودشکوفایی، تأمین یک نیاز اساسی روانی، کمک در جهت
سلامت روحی، تقویت حس خوش‌بختی و پرورش اعتماد به نفس و بهبود روابط مناسبات انسانی با دیگران است. ما اگر نتوانیم نیاز به ابراز وجود را از طریق مثبت تأمین کنیم، به منفی‌گرایی (Negativism) روی می‌آوریم و به جبهه‌گیری در مقابل اطرافیان و همسالان اقدام می‌نماییم.
برخی پدیده‌های رفتاری نامطلوب (مثل
دروغ، تظاهر به
موفقیت، اغراق در ارزیابی خویشتن) زمانی در شخصیت ظاهر می‌شود که فرصت‌های مناسب برای ابراز وجود به صورت مثبت و سازنده را از دست بدهیم؛ و در کمال ناامیدی به شیوه‌های منفی روی آوریم. ما می‌توانیم با خودشناسی و کشف خود، تقویت و یادگیری فن؛ بیان فراگیری اطلاعات عمومی (جهان درون و بیرون) تطبیق انتظارات با امکانات، پرورش اعتماد به نفس و اقدام به
عمل (به جای حرف زدن تنها) ابراز وجود خود را تقویت کنیم، و وجود و لیاقت خود را به منصه ظهور و بروز بکشانیم.
در ابتدا عزت نفس (شناخت خود و توانایی‌ها و نارسایی‌ها و پذیرش خود) زیربنای اعتماد به نفس است و ابراز وجود نیز در اثر عزت نفس و اعتماد به نفس تقویت می‌شود؛ اما رابطه‌ها یک‌سویه نیستند، این سه با هم در تعامل‌اند که تقویت هرکدام در تقویت دیگری مؤثر است.
۱. جوان و نیروی چهارم زندگی، دکتر محمدرضا شرفی، سروش.
۲. عزت نفس و سلامت روان، دکتر قربان‌علی اسداللهی، نشر ارکان اصفهان.
۳. اعتماد به نفس برتر، گیل لنیدن فیلد، حمید اصغری‌پور، جوانه رشد.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «رابطه بین اعتماد به نفس، عزت نفس و اظهار وجود»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۶/۳۰.
