رابطه بیماری‌ها با کفاره گناهان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بیمار‌ها، کفاره گناهان، عقل، حجیت عقل، کارشناس.
پرسش: در
روایات متعدد آمده است هر درد و مرضی که
انسان به آن مبتلا می‌گردد، کفاره گناهان او محسوب می‌شود. سؤال این است که آیا دردها و بیماری‌هایی که از عدم توجه و پیش‌گیری به علائم بیماری در فردی شکل می‌گیرد نیز، جزء کفاره گناهان او محسوب می‌شود؟
پاسخ: به دلیل عقلی و نقلی، حفظ سلامتی، و درمان و پیش‌گیری بیماری
واجب است. مراجعه به کارشناس و متخصص در این راستا نیاز و ضروری است و بی‌توجهی به آن و دستور و نسخه پزشک و متخصص، کاری ناصواب و ناپسند است، عدم پیش‌گیری به بیماری، بی‌توجهی به فرمان
عقل و کارشناس و متخصص، نه‌تنها باعث بخشیدن گناهان نیست، بلکه خود
گناه است و حفظ سلامتی بر همه واجب است.
ز ابتدای کار آخر را ببین
نباشی تو پشیمان یومِ دین
امام عارفان،
علی (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«
مِنْ کَفّاراتِ الذُّنوبِ العِظامِ اغاثة الْمَلْهوُفِ وَ التنفیس عَنِ الْمکْروبِ؛
از کفاره گناهان بزرگ، فریادخواه را به فریاد رسیدن است و غمگین را آسایش بخشیدن است».
در جای دیگر می‌فرماید: «
وَ اِنّها لَتَحُتُّ الذُّنوبَ حَتَّ الوَرَقِ، و تُطْلِقُها اِطْلاقَ الرِّبَقِ ...؛
نماز گناهان را می‌زداید؛ چنان‌که برگ را از درخت بزدایند و
گناهان را ـ از
گناه‌کار ـ می‌گشاید؛ چنان‌که بند از کسی بگشایند».
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)،
نماز را به چشمه آب گرم بر سرای مردی بُوَد ـ همانند و
تشبیه فرمود ـ که او روزان و شبان پنج بار خود را بدان بشوید، دیگر چرکی به تن وی نخواهد بود ...».
پس همان‌طوری که در قسمت اول سؤال اشاره شد، بعضی از کارهای نیک یا بعضی از بیماری‌ها و بلاهای طبیعی و غیر مترقبه که پیش‌گیری از آن، بیرون از محدوده قدرت و توان انسان است، باعث
کفاره گناهان می‌شود و به
برکت آن، گناهان انسان زدوده می‌شود. (نه همه بیماری‌ها).
اما در راستای قسمت دوم سؤال باید گفت،
عقل سلیم و برهانی، یکی از منابع
دین است و در روایات زیادی به عنوان
پیامبر درونی و پیامبر باطنی هر انسان محسوب می‌شود.
عقل در مقابل دین و مخالف با دین نیست؛ بلکه در راستای دین و یکی از منابع مهم دین محسوب می‌شود.
از این جهت
حکم و فتوای عقل ـ همانند روایت صحیحه زراره، که از
امام صادق (علیه‌السّلام) نقل می‌کند ـ
حجت است و
عمل به آن بر انسان واجب می‌شود.
اولین فصل
اصول کافی که یکی از کتاب‌های مهم روایی است، کتاب «عقل و جهل» است. در این قسمت سی
روایت ارزنده از
معصومین نقل شده است که خواندنی و دلنواز است.
در
حدیث شماره ۱۴، هفتاد و پنج لشکر عقل و هفتاد و پنج لشکر
جهل برشمرده شده است. در بخشی از این حدیث آمده است:
«
... وَ لسَّلامَةُ و ضِدُّها البَلاء ...؛
سلامت، (لشکر عقل است) و ضد آن مبتلا بودن و
گرفتاری (که لشکر جهل است)».
در ذیل این حدیث نورانی آمده است:
«
وَ الرّاحةُ و ضِدُّها التَّعَب وَ الْعافِیةُ و ضدَّ البلاء ...؛
آسودگی (لشکر عقل است) و ضد آن خود را به رنج و زحمت انداختن (که لشکر جهل است) و تن‌درستی (که لشکر عقل است) و ضد آن گرفتاری و
بیماری (که لشکر جهل است)».
به هر
تقدیر، عقل سالم، «حجةُ الله» است و همانند نقل (
قرآن کریم و
روایات)
حجت است. رجوع به کارشناس، یک مسئله عقلی همه‌پسند و بین‌المللی است و در عرصه‌های گوناگون
زندگی باید به کارشناس رجوع کرد و به دنبال آن به
فتوا، فرمان و نسخه کارشناس
عمل کرد و مخالفت با فرمان، فتوا و نسخه کارشناس، ناصواب و ناپسند است.
عقل و
شرع هر دو، حفظ سلامتی را
واجب می‌دانند و هر کاری که سلامتی
انسان را با خطر مواجه سازد یا انسان نسبت به پیش‌گیری و درمان آن بی‌توجه باشد، نه‌تنها کفاره گناه محسوب نمی‌شود، بلکه
گناه و
حرام است.
امام علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند، همیشه از
خدا بخواهیم که به ما سلامتی عطا فرماید و
دین و جسم و جان ما را سلامت بدارد.
«
وَ نَساَ لُهُ الْمُعاٌفاةَ فی الْاَدیانِ کما نَساَلُهُ المعافاةَ فی الْاَبدانِ؛
و از او (خداوند) می‌خواهیم تا دینمان را
سلامت دارد؛ آن‌چنان که از او می‌خواهیم تا تن‌هامان درست ماند».
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) می‌فرماید:
«
تَداوَوْا عبادَ اللهِ فَانَّ اللهَ تَعالی لَمْ یَضعْ داءً اِلّا وَضَعَ لَهُ دَواءً غَیْرَ داءٍ واحدٍ اَلْهَرَمِ؛
بندگان خدا! امراض خود را مداوا کنید؛ زیرا خدا مرضی پدید نیاورده، جز آن‌که دوایی برای آن قرار داده، مگر یک درد که
پیری است».
در جای دیگر می‌فرماید: «
مَنْ اَطْعَمَ مَریضاً شَهْوَتَهُ اَطْعَمَهُ اللهُ مِنْ ثمارِ الجَنَّةِ؛
هر که غذای دلخواه مریضی را به او بخوراند، خدا از میوه‌های
بهشت به او بخوراند».
خلاصه، به دلیل عقلی و نقلی حفظ سلامتی، و درمان و پیش‌گیری بیماری
واجب است. مراجعه به کارشناس و متخصص در این راستا نیاز و ضروری است و بی‌توجهی به آن و دستور و نسخه پزشک و متخصص، کاری ناصواب و ناپسند است، عدم پیش‌گیری به
بیماری، بی‌توجهی به فرمان عقل و کارشناس و متخصص، نه‌تنها باعث
بخشیدن گناهان نیست؛ بلکه خود
گناه است و حفظ سلامتی بر همه واجب است.
۱. اصول کافی، ج۱، کتاب عقل و جهل.
۲. کتاب روزه روش نوین برای درمان بیماری‌ها؛ الکسی سوفورین، ترجمه محمدجعفر امامی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «رابطه بیماری‌ها با کفاره گناهان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۵/۱۰.
