رابطه اخلاق با هوش
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اخلاق، هوش.
پرسش: آیا اخلاق با هوش ارتباط دارد؟
پاسخ: هوش تنها با فراگیری قواعد و
علم اخلاق ارتباط دارد، و ما را در درک معارف اخلاقی مساعدت می‌کند، امّا در حوزه عمل به قواعد اخلاقی، آنچه مهم است التزام عملی و انجام دستورات اخلاقی است.
اخلاق مانند بسیاری از علوم، به دو بخش تقسیم می‌شود: الف.اخلاق نظری ب.اخلاق عملی
دانستن مطالب و قواعد اخلاقی ارتباط مستقیمی با هوش دارد؛ یعنی هر قدر شخص، قدرت هوش بیشتری داشته باشد، از فراگیری بیشتری برخوردار است، و هر مقدار از هوش کمتری بهره‌مند باشد کمتر از آن علم بهره‌مند می‌شود.
امّا در بخش عمل به قواعد و دستورات اخلاقی که ظاهراً پرسش شما نیز مربوط به این بخش است، توضیح بیشتری می‌طلبد.
در تعریف اخلاق گفته‌اند: اخلاق جمع "خُلق" است، و خلق عبارت است از: «قدرت و توانایی روح انسانی که باعث شود کارها را به آسانی و بدون فکر و تامل انجام دهد.»
پس اخلاق ملکه‌ای است که در نفس انسانی رسوخ کرده و باعث می‌شود که اعمال بدون
کراهت نفس از او سر بزنند. پس هر عمل خیری که با‌اندیشه و درنگ در عاقبت آن کار انجام شود، فضیلت اخلاقی نیست، اگر چه به عنوان یک حالت اخلاقی مورد ستایش است.
شخص اخلاقی کسی است که چنان کارهای خیر و نیک، عادت او شده باشد که بدون هیچ تعللی از او صادر می‌شوند؛ مثلا کسی غوّاص یا شناگر است که بدون تامل، داخل آب شده و مشغول شنا گردد، امّا کسی که ابتدا مدتی به ارزیابی آب و تامل در آن پرداخته و سپس با احتیاط وارد آب می‌شود غوّاص نیست. مسائل اخلاقی نیز این گونه هستند که اگر کسی عادت به فضائل اخلاقی کرده به طوری که بدون تامل به انجام آنها می‌پردازد او دارای ملکه فضائل اخلاقی است، اما کسی که ابتدا مقداری فکر می‌کند و پس از تامل به این نتیجه می‌رسد که با
عفت باشد یا به
عدالت عمل کند، او دارای ملکه عدالت نبوده و از نظر اخلاقی نمی‌توان او را صاحب فضائل اخلاقی نامید، اگر چه کار اخلاقی انجام داده است.
نتیجه این که هوش تنها با فراگیری قواعد و علم اخلاق ارتباط دارد، و ما را در درک معارف اخلاقی مساعدت می‌کند، امّا در حوزه عمل به قواعد اخلاقی، آنچه مهم است التزام عملی و انجام دستورات اخلاقی است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «رابطه اخلاق با هوش»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۶/۷.
