• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دکة القضاء

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: دکة القضاء، امیرالمومنین (علیه‌السلام)، قضاوت، مسجد کوفه.

پرسش: منبع مطلب زیر چیست؟ ۱. محل رسمی و شناخته‌شده‌ای که برای قضاوت امیر مؤمنان علی (علیه‌السلام) ذکر شده «دکة القضاء» در مسجد کوفه است. ۲. «دکة القضاء» محلی در وسط مسجد کوفه است که حضرت علی (علیه‌السلام) در آن به شکایات مردم رسیدگی کرده و درباره آن قضاوت کرده و حکم صادر می‌کردند. ۳. البته امیر مؤمنان (علیه‌السلام) در محل‌ها و مکان‌های مختلفی و به مناسبت‌های متعددی در مورد اختلافات و موضوعات و مشکلات قضاوت کرده و حکم صادر کرده که محل‌های مخصوص و دارای نام خاص نبوده است.

پاسخ: «دکة القضاء» در میان مسجد کوفه قرار داشت و برخی گفته‌اند که این مکان در جایگاهی قرار دارد که هیچ سایه‌بانی روی آن نیست.


در بسیاری از منابع به مکانی به نام «دکة القضاء» اشاره شده که در میان مسجد کوفه قرار داشت و برخی در توصیف آن نوشته‌اند که این مکان در جایگاهی قرار دارد که هیچ سایه‌بانی بر روی آن نیست.
[۱] ابن‌ادریس حلی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج۲، ص۱۵۷، محقق، مصحح، موسوی، حسن بن احمد، ابن‌مسیح، ابو‌الحسن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    
عنوان «دکة القضاء» و در کنار آن «دکة الطست» از گذشته برای این مکان مورد استفاده قرار می‌گرفت
[۲] طبری آملی، محمد بن جریر بن رستم، نوادر المعجزات فی مناقب الائمة الهداة (علیه‌السلام)، ص۱۳۴، محقق، مصحح، اسدی، باسم محمد، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۴۲۷ق.
و از نوشتارهای موجود در سده‌های مختلف تاریخی برمی‌آید که هم این نام و هم جایگاه آن، همان چیزی است که امروزه وجود دارد.
[۳] شیخ طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، ج۶، ص۲۱۱، محقق، مصحح، خراسانی، علی، شهرستانی، سیدجواد، طه نجف، مهدی، عراقی، مجتبی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق. (قرن پنجم).    
[۴] علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، ج۳، ص۹۲، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق. (قرن هفتم).    
[۵] فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، ج۷، ص۵۰۷، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام)، چاپ اول، ۱۴۰۶ق. (قرن یازدهم).    


با توجه به آن‌چه گفته شد، توضیحاتی را در این زمینه ارائه می‌کنیم:

۲.۱ - منحصر نبودن قضاوت در دکة القضاء

از امام علی (علیه‌السلام) قضاوت‌های بسیاری حتی در زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) نقل شده است.
[۶] شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۱۹۷، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
بر این اساس جایگاه قضاوت امام منحصر در این مکان نبوده است.

۲.۲ - پرداختن به امور گوناگون

امام علی (علیه‌السلام) در این مکان، علاوه بر قضاوت به امور دیگری نیز می‌پرداخت؛ چنان‌که در روایتی می‌خوانیم: «حضرتشان بر دکة القضاء نشسته بود که مردی به نام صفوان بن اکحل نزد او آمده و گفت: من از شیعیان شما هستم و گناهانی انجام داده‌ام و می‌خواهم با نشان دادن راه بخشش مرا پاک گردانی...».
[۷] ابن‌شاذان قمی، ابوالفضل سدیدالدین، الفضائل، ص۷۴، قم، منشورات الرضی، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.    


۲.۳ - اعمال خاص مسجد کوفه

مسجد کوفه از جمله اماکن مقدس اسلامی به شمار می‌آید که نمادها و مزارهای مختلفی در داخل و پیرامون آن وجود دارد که برای بیش‌تر آن‌ها ـ از جمله همین دکة القضاء ـ اعمال مشخص و معینی در منابع ذکر شده است.
[۸] ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، ص۱۷۶، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.    
[۹] عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، المزار فی کیفیة زیارات النبی و الائمة (علیه‌السلام)، ص۲۵۲، قم، مدرسه امام مهدی (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف)، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.    


۲.۴ - قضاوت در مسجد

مسئله‌ای در منابع فقهی مورد بررسی قرار گرفته که آیا انجام قضاوت در مسجد کراهت دارد یا نه؟ برخی فقها از وجود چنین مکانی در مسجد کوفه ـ که در آن‌جا امام به قضاوت می‌پرداخت ـ برداشت کرده‌اند که قضاوت در مسجد کراهتی ندارد.
[۱۰] فخر المحققین حلی، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج۴، ص۳۱۰، محقق، مصحح، موسوی کرمانی، سیدحسین، اشتهاردی، علی‌پناه، بروجردی، عبدالرحیم، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ اول، ۱۳۸۷ق.    
[۱۱] ابن براج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز، المهذب، ج۲، ص۵۹۲، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.    


۱. ↑ ابن‌ادریس حلی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج۲، ص۱۵۷، محقق، مصحح، موسوی، حسن بن احمد، ابن‌مسیح، ابو‌الحسن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    
۲. ↑ طبری آملی، محمد بن جریر بن رستم، نوادر المعجزات فی مناقب الائمة الهداة (علیه‌السلام)، ص۱۳۴، محقق، مصحح، اسدی، باسم محمد، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۴۲۷ق.
۳. ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، ج۶، ص۲۱۱، محقق، مصحح، خراسانی، علی، شهرستانی، سیدجواد، طه نجف، مهدی، عراقی، مجتبی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق. (قرن پنجم).    
۴. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، ج۳، ص۹۲، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق. (قرن هفتم).    
۵. ↑ فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، ج۷، ص۵۰۷، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام)، چاپ اول، ۱۴۰۶ق. (قرن یازدهم).    
۶. ↑ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۱۹۷، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
۷. ↑ ابن‌شاذان قمی، ابوالفضل سدیدالدین، الفضائل، ص۷۴، قم، منشورات الرضی، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.    
۸. ↑ ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، ص۱۷۶، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.    
۹. ↑ عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، المزار فی کیفیة زیارات النبی و الائمة (علیه‌السلام)، ص۲۵۲، قم، مدرسه امام مهدی (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف)، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.    
۱۰. ↑ فخر المحققین حلی، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج۴، ص۳۱۰، محقق، مصحح، موسوی کرمانی، سیدحسین، اشتهاردی، علی‌پناه، بروجردی، عبدالرحیم، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ اول، ۱۳۸۷ق.    
۱۱. ↑ ابن براج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز، المهذب، ج۲، ص۵۹۲، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.    


پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «دکة القضاء»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱/۱۶.    



جعبه ابزار