• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دوستی اهل بیت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: دوستی اهل بیت عليهم‌السلام، شیعه، محبت اهل بیت عليهم‌السلام، فقر، بلاها.

پرسش: آیا براساس سخنی از امام علی ـ عليه‌السلام ـ (امیرمؤمنان ـ عليه‌السلام ـ در سخنی فرمود: «مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَلْیَسْتَعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْبَابا»؛ هرکس ما اهل بیت را دوست‌ بدارد، پس باید فقر و محرومیت‌ها را چونان لباس رویین بپذیرد.) دوستی اهل بیت ـ عليهم‌السلام ـ انسان را به فقر و تنگ‌دستی و مشکلات دچار می‌کند؟!

پاسخ: امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: «هرکس ما اهل بیت را دوست بدارد، باید برای پوشیدن لباس فقر آماده شود!». این روایت لزوماً به معنای آن نیست که تمام شیعیان در اثر محبت اهل بیت ـ عليهم‌السلام ـ فقیر خواهند بود؛ بلکه اعلام می‌کند که شیعه باید آمادگی تحمل هر شرایطی، مانند فقر را داشته باشد.

ولایت اهل بیت و دل‌باختگی به این خاندان بدون آمادگی برای رنج و محنت‌ها و با گریختن از انواع محرومیت‌ها دشوار خواهد بود؛ زیراکه حقیقی بودن علاقه درونی شخص، هنگامی نمایان می‌شود که فرد مورد امتحان قرار گیرد و حوادثی تلخ و ناراحت‌کننده در زندگی انسان رخ نماید، آن‌گاه است که دوستان حقیقی از دوستان مجازی جدا می‌گردند؛ وگرنه در هنگام راحتی و آسایش هر کسی می‌تواند ادعای دوستی اهل بیت ـ عليهم‌السلام ـ را داشته باشد. لذا باید در راه ولایت و محبت اهل بیت سختی‌ها و رنج‌ها را تحمل کرد و دم بر نیاورد، و این یکی از بارزترین نشانه‌های مهم شیفتگان اهل بیت است.





۱.۱ - روایتی از امام علی

در راستای آن‌چه در پرسش مطرح شده، باید گفت که حضرت علی علیه‌السلام در سخنی فرمود:

«مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَلْیَسْتَعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْبَابا»؛ هرکس ما اهل بیت را دوست بدارد، باید برای پوشیدن لباس فقر آماده شود!

۱.۲ - روایتی دیگر

مشابه این سخن نیز از حضرتشان نقل است:

«مَنْ تَوَلَّانَا فَلْیَلْبَسْ لِلْمِحَنِ إِهَاباً»؛ هرکس ما اهل بیت پیامبر خدا ـ صلي‌الله‌عليه‌وآله ـ را دوست دارد، باید برای محنت‌ها پوستی دیگر بپوشد.


این سخنان کنایه از این است که شیعه و دوست‌دار حقیقی ائمه علیهم‌السلام باید آمادگی مقابله با فقر و تنگ‌دستی و انواع بلاها و مشکلات را داشته باشد.


معنای جمله «مَنْ تَوَلَّانَا فَلْیَلْبَسْ لِلْمِحَنِ إِهَاباً»، این است که این آزمون سختی است، پس غم‌ها به او رو می‌آورند و این کار نشدنی است، مگر با پرهیزکاران، نیکوکاران و برگزیدگان نیک کردار.
[۳] ابن میثم بحرانی، میثم بن علی، شرح نهج البلاغه، ترجمه، محمدی مقدم، قربان‌علی، نوایی یحیی‌زاده، علی‌اصغر، ج ۵، ص ۵۰۵، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.



این سخن امام علیه‌السلام مانند آن عبارت است که فرمود: «مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَلْیَسْتَعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْبَابا»؛ یعنی این‌که شیعه باید این آمادگی را برای خود مهیا سازد.

دلیل استعاره آوردن به «جلباب» و «إهاب» این است که همان‌گونه که این لباس‌ها انسان را از سرما و گرما و برخی آسیب‌ها محافظت می‌کند، مؤمن واقعی باید لباس صبر و تحملی بپوشد که او را از عوارض فقر و اندوه محافظت کند. لباسی که نداشتن آن، چه بسا به کفر می‌انجامد.

چون دوستی مخلصانه این خاندان ـ عليه‌السلام، مستلزم پی‌روی از راه و روش ایشان است، و از جمله روش‌های اهل بیت، صبر در برابر فقر و اندوه است، بنابراین لازم است دوستان ایشان نیز بر همین منوال بوده و پیراهنی از صبر و استقامت برای پوشش خویش مهیا سازند.

۴.۱ - دیدگاه ابن قتیبه

از میان شارحان سخن امام علی ـ عليه‌السلام ـ ابن قتیبه این سخن را به فقر در دنیا تفسیر کرده و گفته است: هرکس ما را دوست دارد، باید با کمبود و گرفتاری دنیا بسازد و قناعت پیشه کند. هم او گفته امام عليه‌السلام؛ از‌آن‌رو صبر بر فقر و تهی‌دستی را به پیراهن تشبیه فرموده است که فقر و تهی‌دستی، همچون پیراهنی بدن را می‌پوشاند. وی می‌گوید: شاهد بر درستی‌ این تأویل روایتی است که از آن‌ حضرت نقل کرده‌اند.

۴.۱.۱ - روایتی از امام علی

امام علی ـ عليه‌السلام ـ دید گروهی بر در خانه‌اش ایستاده‌اند، فرمود: قنبر اینان کیستند؟!
قنبر، گفت: پیروان تو یا امیر المؤمنین!
فرمود: من در اینان سیمای شیعه بودن و پی‌روی را نمی‌بینم.
قنبر پرسید: سیمای شیعه چطور است؟!
فرمود: چسبیدن شکم‌ها به پشت از گرسنگی، خشکیدن لب‌ها از تشنگی، کم نور شدن چشم‌ها از گریه.

۴.۲ - دیدگاه ابوعبیده

در مقابل، یکی دیگر از شارحان به نام ابوعبیده در تفسیری دیگر از سخن امام علی ـ عليه‌السلام ـ می‌گوید:

مقصود امام علی ـ عليه‌السلام ـ فقر در دنیا نیست، مگر نمی‌بینید که میان دوستان ایشان کسانی مانند دیگر مردم ثروتمندند؛ بلکه مقصود امام ـ عليه‌السلام ـ فقر در روز قیامت است، و سخن را در زمینه پند و نصیحت و تشویق بر اطاعت ایراد کرده است. گویا امام ـ عليه‌السلام ـ چنین فرموده است: هرکس ما را دوست دارد، باید برای فقر روز قیامتش چیزی آماده کند تا آن‌ را به‌وسیله اجر و تقرب و نزدیکی به خدا جبران نماید.


بنابراین این‌که فقر بهتر است یا ثروت و این‌که آیا بریز و بپاش‌ها و... درست است یا خیر در جای خودش پرداخته شده است، اما این روایت لزوماً به معنای آن نیست که تمام شیعیان علی ـ عليه‌السلام ـ فقیر خواهند بود؛ بلکه اعلام می‌کند که شیعه باید آمادگی تحمل هر شرایطی مانند فقر را داشته باشد: «فَلْیَسْتَعِدَّ لِلْفَقْرِ».

ولایت اهل‌بیت و دل‌باختگی به این خاندان بدون آمادگی برای رنج و محنت‌ها و با گریختن از انواع محرومیت‌ها دشوار خواهد بود؛ زیرا که حقیقی بودن علاقه درونی شخص، هنگامی نمایان می‌شود که فرد مورد امتحان قرار گیرد و حوادثی تلخ و ناراحت‌کننده در زندگی انسان رخ نماید، آن‌گاه است که دوستان حقیقی از دوستان مجازی جدا می‌گردند، و گرنه در هنگام راحتی و آسایش، هر کسی می‌تواند ادعای دوستی اهل بیت علیهم‌السلام را داشته باشد.

لذا باید در راه ولایت و محبت اهل بیت سختی‌ها و رنج‌ها را تحمل کرد و دم بر نیاورد، و این یکی از بارزترین نشانه‌های مهم شیفتگان اهل بیت است.
حتی در کلمات علی ـ عليه‌السلام ـ نکاتی دیده می‌شود که آن‌ حضرت، لوازم محبت به اهل بیت به‌ویژه لوازم دوستی واقعی خودش را برای اکثر مردم غیر قابل تحمل می‌داند و می‌فرماید: «لَوْ أَحَبَّنِی جَبَلٌ لَتَهَافَت »؛
[۶] ابن میثم بحرانی، میثم بن علی، شرح نهج البلاغه، ترجمه، محمدی مقدم، قربان‌علی، نوایی یحیی‌زاده، علی‌اصغر، ج ۵، ص ۴۸۹، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
اگر کوهی مرا دوست بدارد درهم فرو می‌ریزد؛ یعنی محرومیت‌ها، مشکلات و بلاها به‌سرعت به سراغ او می‌آید و این سرنوشت در انتظار تمام پرهیزکاران و یاران حقیقی اهل بیت علیهم‌السلام است.
[۷] آقا جمال خوانساری، محمد، شرح بر غرر الحکم و درر الکلم، محقق، مصحح، حسینی ارموی، محدث، جلال‌الدین، ج ‌۵، ص ۴۲۸، دانشگاه تهران، چاپ چهارم، ۱۳۶۶ش.




۱. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص ۷۹۷، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، حکمت ۱۰۷.    
۲. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، محقق، مصحح، رجائی، سید مهدی‌، دفتر تبلیغات اسلامی، ص ۶۵۷، قم، دارالکتاب الإسلامی‌، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    
۳. ابن میثم بحرانی، میثم بن علی، شرح نهج البلاغه، ترجمه، محمدی مقدم، قربان‌علی، نوایی یحیی‌زاده، علی‌اصغر، ج ۵، ص ۵۰۵، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
۴. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص ۷۹۷ و ۷۹۸، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، حکمت ۱۰۷.    
۵. علم الهدی، علی بن حسین، امالی المرتضی (غرر الفوائد و درر القلائد)، محقق، مصحح، ابراهیم، محمد ابوالفضل، ج ‌۱، ص ۱۸، قاهره، دارالفکر العربی، چاپ اول، ۱۹۹۸م.    
۶. ابن میثم بحرانی، میثم بن علی، شرح نهج البلاغه، ترجمه، محمدی مقدم، قربان‌علی، نوایی یحیی‌زاده، علی‌اصغر، ج ۵، ص ۴۸۹، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
۷. آقا جمال خوانساری، محمد، شرح بر غرر الحکم و درر الکلم، محقق، مصحح، حسینی ارموی، محدث، جلال‌الدین، ج ‌۵، ص ۴۲۸، دانشگاه تهران، چاپ چهارم، ۱۳۶۶ش.



پایگاه اسلام کوئست.    



جعبه ابزار