دفن دختران
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دفن دختران، بزرگواری.
پرسش: دفن دختران نشانه بزرگواری است! آیا این عبارت، روایتی از پیامبر ـ صلیاللهعلیهوآله ـ است؟!
پاسخ: تعبیر «
دَفْنُ الْبَنَاتِ مِنَ الْمَکْرُمَاتِ»؛ دفن کردن دختران از بزرگواری است، در منابع معتبر بهعنوان
روایت نقل نشده و معدود کتابهایی نیز که به نقل آن پرداختهاند، سندی برایش
ذکر نکردهاند.
اگر این روایت را ـ بر فرض پذیرش ـ به این معنا بگیریم که زنده به گور کردن دختران امری نیکوست، این سخن با صریح
آیات قرآن و تعالیم پیامبر منافات دارد و بدیهی و قطعی است که چنین سخنی از حضرتشان صادر نشده است. البته معانی دیگری برای آن وجود دارد که در پاسخ تفصیلی ذکر شده است.
مطلبی در برخی منابع دینی وجود دارد که کمتر تصدیقی را به همراه خود داشته و عموماً با انکار همراه میشود. این گفتار عبارت است از: «
دَفْنُ الْبَنَاتِ مِنَ الْمَکْرُمَاتِ؛ دفن کردن
دختران از بزرگواری است». قبل از بحث پیرامون محتوای آن لازم است، در سند آن دقت نماییم.
منابع اصلی
شیعه این روایت را نقل نکردهاند. حتی
علامه مجلسی در کتاب خود این
حدیث را از اهل سنت نقل کرده و آ ن را در زمره روایات طردشده و باطل قرار میدهد.
با این حال تعداد انگشتشماری از منابع شیعی این
روایت را نقل کردهاند
که البته هیچ یک سندی برای آن ذکر نمیکنند. یکی از اینها، این روایت را اینگونه آورده است:
امام علیهالسلام: «دختران، گرفتاری و پسران نعمت هستند؛ همانا
خداوند بهشت را در مقابل
گرفتاری خواهد داد و نه در مقابل نعمت؛ همانا از
نعمتهای خداوند بقای فرزندان پسر است و
مرگ دختران نیز از نعمتهاست؛ به جهت گفتار پیامبر صلیاللهعلیهوآله: «
فَدَفْنُ الْبَنَاتِ مِنَ الْمَکْرُمَاتِ».
این روایت نیز مانند روایت اصلی دارای هیچ سندی نبوده و قابل اعتنا نیست.
در نهایت میتوان اذعان داشت که این روایت به جهت سندی قابل اعتنا نمیباشد.
اهلسنت نیز در منابع اصلی خود (صحاح سته) این روایت را نقل نکردهاند و تنها تعدادی از منابع دیگر از
ابن عباس این مطلب را ذکر کردهاند؛ زمانی که رقیه دختر پیامبر رحلت فرمود، پیامبر عزادار بوده و فرمود: «
الْحَمْدُ لِلَّهِ دَفْنُ الْبَنَاتِ مِنَ الْمَکْرُمَاتِ».
البته برخی محققان اهل سنت نیز اشاراتی به ضعف سند و خبر واحد بودن آن، داشتهاند.
اگر این روایت را به این معنا بگیریم که
زنده به گور کردن دختران امری نیکوست، این ظاهر با صریح آیات قرآن منافات دارد:
«درحالیکه هرگاه به یکی از آنها بشارت دهند دختر نصیب تو شده، صورتش (از فرط ناراحتی) سیاه میشود و بهشدت خشمگین میگردد • به خاطر
بشارت بدی که به او داده شده، از قوم و قبیله خود متواری میگردد (و نمیداند) آیا او را با قبول ننگ نگهدارد، یا در خاک پنهانش کند؟! چه بد حکم میکنند!».
علاوه بر آیات
قرآن و
روایات، این حکم با اصول اولیه عقلی و انسانی نیز منافات دارد.
بنا بر این روایت مورد بحث ـ بر فرض قبول ـ بر زنده به گور کردن دختران دلالتی نخواهد داشت؛ بلکه معانی دیگری برای آن قابل تصور است که در ذیل به تعدادی از آنها اشاره میکنیم:
یکی از عالمان اهل سنت، این روایت را اینگونه نقل کرده است: «
مِن فقرات أهل الجاهلیة: دَفْنُ الْبَنَاتِ مِنَ الْمَکْرُمَاتِ».
از این تعبیر میتوان استفاده کرد که این روایت در بیان انتقاد از اعتقادات عصر جاهلی بوده است و نه توصیهای از جانب پیامبر صلیاللهعلیهوآله.
برخی در بیان معانی این روایت، گفتارهای تأملبرانگیزی دارند:
ــ «دفن کردن دخترها، از صفاتی است که خداوند بهوسیله آنها پدران را تکریم میکند؛ همانا بهترین داماد،
قبر است؛ زیرا دختر
عورت و ناموس
انسان است، ضعیف است، مستقل نیست، خرجش بسیار است، برای انسان
خجالت میآورد و بدخواهان را به سمت خانه انسان جلب میکند»؛
ــ «در گور کردن دختران از کَرَم است؛ زیراکه به سبب ایشان غم و اندوه و رنج و مشقت بیشتر بود (و با مرگ آنها این رنج از بین رفته است)»؛
و برخی عبارات دیگر که در ذیل این روایت ذکر شدهاند.
اگر واقعا این نوع گفتارها را از افراد دوران جاهلیت نقل میکردیم، هضم ارتباط گفتار و گوینده آن برای ما باورپذیرتر بود تا اینکه افرادی با تفکر اسلامی چنین عقایدی را بگویند. این نوع نگاه را مقایسه کنید با آیات و روایاتی در این موضوع:
«مردی خدمت
رسول خدا صلیاللهعلیهوآله آمد و به شخصی که در حضور حضرت بود خبری رساند. مرد از شنیدن خبر رنگش دگرگون شد، رسول خدا ـ صلیاللهعلیهوآله ـ به وی گفت: تو را چه شد؟ آن مرد گفت: یا
رسول الله خیر است، حضرت فرمود: به من بگو چه شده؟ عرض کرد: از خانه که بیرون میآمدم همسرم درد زاییدن داشت. اکنون خبردار شدم که دختری زاییده است (ناراحت شدم از اینکه او دختر است) رسول خدا ـ صلیاللهعلیهوآله ـ فرمود: (
الْأَرْضُ تُقِلُّهَا وَ السَّمَاءُ تُظِلُّهَا وَ اللَّهُ یَرْزُقُهَا وَ هِیَ رَیْحَانَةٌ تَشَمُّهَا) سنگینیش بر گرده زمین است، و زیر سایه
آسمان خدا
زندگی خواهد کرد. و خداوند روزی او را خواهد داد، (پس ناراحتی برای چیست) او خود شاخه گلی است که او را میبویی».
میتوان این عبارت یا روایت را ـ با فرض احتمالی پذیرش آن ـ به این معنا دانست: اگر انسان فرزند دختر خود را (در عین وابستگی بسیار میان پدر و دختر) که مرده است دفن کند و درعینحال بر این مرگ،
صبر و
بردباری داشته باشد، در نزد خداوند مأجور و بزرگوار خواهد بود و این نوع برخورد با مرگ دختر مورد رضایت خداوند نیز است.
پایگاه اسلام کوئست.