• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دفن حضرت معصومه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: امام رضا (علیه‌السلام)، حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها)، شهادت، قم، ایران، نماز میت.

پرسش: آیا امام رضا (علیه‌السلام) هنگام دفن حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) در قم حاضر بودند؟ همراهان حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) در سفر به ایران چه افرادی بودند؟

پاسخ: درباره وفات و دفن حضرت معصومه دو قول وجود دارد: اولاً اینکه وقتی وفات کردند موسی بن خزرج بر پیکر حضرت نماز خوانده و دفن کردند. ثانیاً اینکه وقتی حضرت وفات کردند و پیکر مقدس حضرت را غسل و کفن کردند. قبیله سعد در دفن حضرت اختلاف کردند؛ سپس دو سوار که نقاب داشتند، از بیابان آمدند و بر پیکر حضرت نماز خوانده و دفن کردند و بدون اینکه صحبتی کنند رفتند، شاید بتوان گفت که آن دو نفر حضرت امام رضا (علیه‌السلام) و امام جواد (علیه‌السلام) بوده‌اند.



در کتاب «تاریخ قم» نوشته حسن بن محمد بن حسن قمی‌ (قرن چهارم هجری) و نیز بخشی از ضمیمه جلد ۴۸ بحار الانوار (که از خود علامه مجلسی نیست؛ بلکه کتابی به نام «تحفة العالم» نوشته سید جعفر آل بحرالعلوم (۱۳۷۷ ق) است که در برخی از چاپ‌ها به بحار الانوار افزوده شده است.) به نقل از کتاب «تاریخ قم» در ماجرای دفن جنازه مطهر حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) دو قول نقل شده است:

۱.۱ - دیدگاه اول

حسن بن محمد قمی می‌گوید: خبر دادند مرا بزرگان قم از آباء خود که وقتی مأمون حضرت رضا (علیه‌السلام) را در سال دویست هجری به مرو برای ولایت‌عهدی خواست، در سال دویست و یک فاطمه خواهرش به قصد دیدار برادر خارج شد، همین که به ساوه رسید، مریض شد، پرسید: «چقدر راه است بین ساوه و قم؟» گفتند: ده فرسخ فرمود: «مرا ببرید به قم» او را به قم بردند و در منزل موسی بن خزرج بن سعد اشعری وارد شد.
بنابر صحیح‌ترین روایات وقتی خبرش به قم رسید بزرگان قم به استقبال او رفتند، پیشاپیش آنها موسی بن خزرج بود وقتی خدمت حضرت معصومه رسید مهار ناقه‌اش را گرفته، به منزل خود رسید و در خانه او هفده روز بود آن‌گاه از دنیا رفت.
موسی دستور داد او را غسل داده کفن کردند و نماز بر او خوانده و در زمینی که متعلق به موسی بود دفن کردند و اکنون مزار مقدس اوست. بر فراز قبرش سقفی از بوریا ساختند تا بالاخره زینب که دختر حضرت جواد (علیه‌السلام) بود بر فراز قبر او قبه‌ای ساخت.

۱.۲ - دیدگاه دوم

به من خبر داد: حسین بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه از محمد بن حسن بن احمد بن ولید که وقتی فاطمه (سلام‌الله‌علیها) از دنیا رفت، او را غسل داده کفن کردند و بدن او را به قبرستان بابلان بردند و او را در سردابی گذاشتند که برایش حفر شده بود. قبیله سعد اختلاف کردند از این‌که چه کسی او را داخل سرداب گذارد. سپس همه قبول کردند که خادم پیرمردی از این قبیله به نام قادر مباشر این کار شود همین که از پی او فرستادند دیدند دو سوار از طرف بیابان می‌آیند هر دو نقاب دارند نزدیک جنازه که رسیدند نماز خواندند بر او و وارد سرداب شدند و جنازه را در سرداب گذاشته دفن کردند بعد از سرداب خارج شده بدون این‌که با کسی صحبت کنند سوار شده رفتند هیچ‌کس نفهمید آنها که بودند.
[۱] قمی‌، حسن بن محمد بن حسن، تاریخ قم، ص۵۶۵ – ۵۶۹، ترجمه: قمی‌، حسن بن علی بن عبد الملک (۸۰۵ – ۸۰۶ق)، قم، کتابخانه بزرگ آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی‌، چاپ اول‌، ۱۳۸۵ش.
[۲] آل بحرالعلوم، سید جعفر، تحفة العالم (ضمیمه ج۴۸ بحار الانوار)، ص۲۹۰، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.

شاید بتوان گفت که آن دو نفر حضرت امام رضا (علیه‌السلام) و امام جواد (علیه‌السلام) بوده‌اند.


درباره همراهان حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) باید گفت:
روشن است که حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) در شرایط حاکم بر آن عصر و ناامنی جاده‌ها، با همراهانی قابل اعتماد و مسلح به مسافرت پرداخت؛ ولی در منابع تاریخی و نیز کتاب «تاریخ قم» - که به جریان سفر حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) می‌پردازد - نامی از این افراد نیامده است.
البته یکی از پژوهشگران معاصر درباره همراهان حضرتشان می‌گوید: حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) در رأس یک قافله ۲۲ نفری متشکل از علویان و برادران امام رضا (علیه‌السلام) برای دیدار با آن امام همام رهسپار ایران گردید.


۱. قمی‌، حسن بن محمد بن حسن، تاریخ قم، ص۵۶۵ – ۵۶۹، ترجمه: قمی‌، حسن بن علی بن عبد الملک (۸۰۵ – ۸۰۶ق)، قم، کتابخانه بزرگ آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی‌، چاپ اول‌، ۱۳۸۵ش.
۲. آل بحرالعلوم، سید جعفر، تحفة العالم (ضمیمه ج۴۸ بحار الانوار)، ص۲۹۰، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
۳. عاملی، جعفر مرتضی، الحیاة السیاسیة للامام الرضا (علیه‌السلام)، ص۴۲۸، دراسة و تحلیل، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق.    



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «دفن حضرت معصومه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۵/۱۲.    



جعبه ابزار