• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دعای گنج العرش

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: سند، گنج‌العرش.

پرسش: آیا دعای گنج‌العرش، معتبر و دارای سند است؟

پاسخ: دعایی که به صورت کارتی به گنج‌ العرش موجود است یا در لابه‌لای برخی کتاب‌های منتخب دعا دیده می‌شود و مشتمل بر تهلیل (لا اله الا الله) و تسبیح (سبحان‌الله) و اسامی و صفات باری تعالی است، در مجموعه‌های حدیثی معتبر و حتی غیر معتبر قدیمی یافت نشد.



دعایی که به صورت کارتی به گنج‌ العرش موجود است یا در لابه‌لای برخی کتاب‌های منتخب دعا دیده می‌شود و مشتمل بر تهلیل (لا اله الا الله) و تسبیح (سبحان‌الله) و اسامی و صفات باری تعالی است، در مجموعه‌های حدیثی معتبر و حتی غیر معتبر قدیمی یافت نشد و این مطلب به گواهی مجموعه حدیثی نور العترة (که مشتمل بر ۴۰۰ جلد کتاب حدیثی است) و معجم فقهی (که مشتمل بر سه هزار جلد کتاب حدیثی سنی و شیعه است) می‌باشد.


۱. «گنج زیر عرش» اصطلاحی است که در روایات چندی در منزلت ادعیه، آیات و اذکاری وارد شده است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌گردد که اگر کسی بخواهد براساس روایات از ادعیه و اعمال عبادی ثوابی ببرد. (با توجه به ضعف سندی این روایات به قاعده کلی در اعمال مستحبی اشاره شد که اگر روایتی در فضیلت کاری وارد شد، مؤمن اگر به آن عمل کند، به ثواب عمل می‌رسد؛ هر چند آن روایت راست نباشد.) این‌ها گنج عرش است نه آن مجعولات:

۲.۱ - برخی دعاها

درباره دعای یستشیر (که در مفاتیح هم آمده) در مهج‌الدعوات روایت مفصّلی نقل شده که در آن از این دعا به «کنز من کنوز العرش» تعبیر شده است و نیز درباره دعای «یا من اظهر الجمیل» (که در روایات متعددی سفارش به خواندن آن شده است) عبارت «کلماتی از گنج‌های عرش» آمده است.

۲.۲ - برخی سوره‌ها

در شأن سوره فاتحة الکتاب، آیة الکرسی و خواتم سوره بقره آمده است که این آیات گنج‌های (پنهان در) زیر عرش پروردگار متعال‌اند؛ به ویژه درباره سوره حمد فرموده‌اند: این سوره برترین گنج (پنهان در) زیر عرش می‌باشد.

۲.۳ - برخی ذکرها

دربارة ذکر شریف «لا حول و لا قوّة الّا بالله» نیز این عبارت در بعضی از نسخ کتاب امالی صدوق و نیز در کنزالعمال دیده می‌شود.
[۱۰] متّقی هندی، کنزالعمال، ج۲، ص۴۹۷، ح۴۵۸۹.



دعای مورد سؤال هم از اشتباهات نحوی آن و هم از چینش کلمات و جملات و نحوه شروع و ختم آن، روشن است که از ناحیه معصومین (علیهم‌السلام) صادر نشده است.

۳.۱ - انگیزه تألیف

حال، چه انگیزه‌ای در تألیف (یا به عبارت گویاتر جعل) این دعا بوده و نیز رواج و چاپ آن به چه هدف؟ خیرخواهانه‌ می‌باشد و یا احتمال سوء نیت در کار است فرصت رسیدگی دیگری را می‌طلبد.


به هر صورت، وظیفه وزارت ارشاد اسلامی که مسئولیت نظارت بر چاپ و نشر در کشور به طور مستقیم به آن‌ها برمی‌گردد و باید خود متکفل رسیدگی به چاپ قرآن و ادعیه باشند یا به مرجع ذی‌صلاحی بسپارند و تساهل آن‌ها از این مسئولیت خطیر در این بیست و چند ساله انکارناپذیر است، هرچند عدم توجه آنان و دیگران و سهل‌انگاری مسئولان در نسبت دادن هر غث و سمین به شریعت، مسئولیت همه را در این باره سنگین‌تر می‌کند که عدم توجه به آن، عواقب خطیری را به دنبال دارد.
[۱۱] قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان (خط طاهر خوشنویس بدون ترجمه)، ص۴۳۱ و ۵۷۲.



آن‌چه در پایان قابل بیان است، این است که: هر متن عربی را نباید به حساب روایت یا دعا آورد و دعای گنج العرش از جمله آن‌هاست.
بلی ممکن است محتوای این متن عربی قابل استفاده باشد و دچار مشکل نباشد؛ ولی مهم و مشکل آن است که ولو یک متن سنگین و متقن باشد اگر از معصوم صادر نشد، نباید به آن‌ها نسبت داد.


۱. قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ص۱۳۴.    
۲. ابن طاووس، سید رضی‌الدین، مهج الدعوات، ص۱۲۲، به نقل بحارالانوار.    
۳. حلّی، ابن فهد، عدة الداعی، ص۳۳۷ ۳۳۸.    
۴. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۹۲، ص۱۹۸.    
۵. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۸۶، ص۱۲۵.    
۶. حر عاملی، محمد بن حسن، جواهر السنیة، ص۱۴۳.    
۷. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۸۹، ص۲۲۷، از تفسیر امام عسکری (علیه‌السلام).    
۸. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، امالی، ص۳۲۴.    
۹. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۹۰، ص۱۸۶.    
۱۰. متّقی هندی، کنزالعمال، ج۲، ص۴۹۷، ح۴۵۸۹.
۱۱. قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان (خط طاهر خوشنویس بدون ترجمه)، ص۴۳۱ و ۵۷۲.




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «گنج العرش»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۲/۱۲.    



جعبه ابزار