دعادرمانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دعادرمانی، شفای بیماری.
پرسش: آیا در معارف ما به دعادرمانی و اثرات روحی، روانی آن اشاره شده است. اگر اشاره شده، لطفاً توضیح دهید دعادرمانی چه نقشی در زندگی ما دارد؟
پاسخ: دعا و نیایش اگر با
حضور قلب و توجه کامل، با
گریه و تضرع همراه باشد، آثار بسیار مطلوبی دارد. پس از گریه به
انسان یک حالت روحانی و انبساط خاطر خاصی دست می‌دهد و عقده‌ها گشوده می‌شود. پس از گریستن، اعصاب راحت می‌گردد، اندوه ماتم برطرف می‌شود و حالت رقت قلب و صفای باطن به وجود می‌آید و یاد پروردگار، اندیشه و دل را فرا می‌گیرد. بر اثر راز و نیاز در پیشگاه
پروردگار، آلام و نگرانی‌ها تسکین می‌یابد و برطرف می‌شود و حوائج انسان روا می‌گردد و این کمک بزرگی به رفع ناهنجاری‌های درونی می‌کند.
دعا و توجه به پروردگار، برای انسان یک امر ضروری و از مقتضیات اصلی روان و
فطرت اوست.
برای واژه «دعا» در لغت معانی گوناگونی ذکر کرده‌اند که از جمله آن‌ها، معانی زیر است: رغبت و توجه، نام بردن و ندا کردن، فرا خواندن، پرستش، درخواست و ... .
اما «دعا» در اصطلاح
شرع عبارت است از «حاجت خواستن و
استمداد جستن از خدای متعال و رغبت یافتن در آن‌چه که از
خیر و
سعادت نزد اوست».
به سخن دیگر، دعا ارتباط روحی و معنوی، رو آوردن به آفریدگار
عالم و اظهار
عجز و
عبودیت و درخواست نیاز از پیشگاه بی‌نیاز است.
یکی از بزرگ‌ترین امتیازات مکتب
اهل بیت (علیهم‌السلام) بر سایر مکاتب و مذاهب، همین جایگاه ویژه
دعا در زندگی شیعیان است. در
قرآن مجید و نیز در روایاتی که از پیشگاه راستین
اسلام در این باره رسیده، توجه خاصی به موضوع دعا شده است. قرآن مجید با صراحت انسان را به دعا دعوت کرده و وعده
اجابت داده است.
در
سنت نبوی و روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) نیز دعا و نیایش بسیار مورد تأکید و سفارش واقع شده و
روایات فراوانی در کتاب‌های مختلف درباره دعا و امور مربوط به آن وجود دارد و این به دلیل اهمیتی است که بزرگان اسلام برای دعا قائل بوده‌اند و نه‌تنها خود همواره با آن ارتباط و پیوند محکم داشته‌اند، بلکه دوستان، ارادتمندان و پیروان خویش را نیز به دعا توصیه و سفارش کرده‌اند.
مقصود از دعادرمانی، در این نوشتار استشفا و درمان به وسیله
قرآن، دعا،
نذر،
توسل،
تربت امام حسین (علیه‌السلام) و ... می‌باشد؛ گرچه هدف اصلی از دعا، عبودیت و
یاد خداوند است.
اگر
تاریخ حیات افراد بشر مورد بررسی قرار گیرد، معلوم می‌شود کمتر کسی بوده که با دعا و نیایش با پروردگار جهان، پیوند و ارتباط نداشته باشد. انسان‌ها در اثر تعلیم و آموزش
پیامبران الهی (علیهم‌السلام) از آغاز
خلقت با دعا و نیایش و تأثیر آن بر جسم و روان آشنا بوده و از دعا برای تسکین آلام و درمان بیماری‌های جسمی و روحی خویش بهره‌ها برده‌اند. ما در این‌جا از میان نمونه‌های بسیار، تنها به چند نمونه اشاره می‌کنیم:
براساس نظر
علما و
مفسران بزرگ،
حضرت ایوب (علیه‌السلام) سال‌ها دچار رنج و بیماری شد و پس از سال‌ها گرفتاری، از خداوند درخواست
شفا نمود و خدای متعال دعای او را مستجاب کرد و او را شفا داد.
یکی دیگر از پیامبران الهی که با دعا در امر درمان اقدام نمود و به هدفش رسید،
حضرت زکریا (علیه‌السلام) است. او که همسرش
عقیم و نازا بود، از خداوند درخواست کرد مشکل نازایی همسرش را برطرف کرده و به او فرزندی عنایت نماید و خداوند دعای او را مستجاب کرد.
امامان معصوم شیعه (علیهم‌السلام) نیز در مواردی ضمن همدردی با بیماران، به خواندن دعا جهت درمان توصیه و سفارش کرده‌اند که دعاهای موجود در این باره شاهد و گواه این مطلب می‌باشد.
آری دعا و امور معنوی در شفای بیماری‌ها، تأثیر شگرف و مهمی دارد، باور کردن تأثیرات خارق‌العاده
دعا و نقش مهم نیایش با پروردگار در رفع مشکلات روحی و جسمی ـ که برای بعضی از غیر مذهبی‌ها باور نکردنی و محال است ـ برای کسی که پیوندی محکم با خداوند بزرگ دارد و با دعا و امور معنوی مأنوس، و در مسیر آن گام برمی‌دارد، در ردیف بدیهیات و امور بسیار روشن است. بسیاری از مردم اثرات شگفت‌انگیز دعای خود، ادعیه
علما، بزرگان و مردان وارسته را در شفای بیماری‌های غیر قابل درمان، هم با چشم خود دیده‌اند و هم از دوستان و عالمان مورد
اعتماد شنیده‌اند.
یادآوری این نکته ضروری است که هیچ‌گاه در
اسلام دعا به جای عوامل طبیعی و علل و اسباب به حساب نیامده است؛ بلکه همراه و در کنار آن‌ها قرار گرفته است. پیامبران الهی و پیشوایان اسلام (علیهم‌السلام) خود براساس سنت الهی، در هنگام
بیماری، در بیشتر موارد به پزشک مراجعه می‌کردند.
اگر در اسلام برای دعا دستور اکید داده شده، معنایش این نیست که مثلاً شخص
فقیر، کار و
زندگی را کنار بگذارد و برود در گوشه
مسجد و برای مخارج روزانه خود فقط دعا کند یا اگر کسی بیمار شد بدون مراجعه به پزشک و خوردن دارو، گمان کند که فقط دعا، درد و بیماری او را علاج می‌کند. این‌گونه اشتباهات سبب شده که یک سلسله ایرادهای بی‌جا به مبانی و دستورات اسلام بنمایند.
مراجعه به پزشک در پاره‌ای از موارد و کار و فعالیت برای تهیه مخارج زندگی، جزو برنامه‌های قطعی و ضروری اسلام است؛ بلکه اگر کسی از کار کردن کوتاهی کند یا آن‌که در مورد امراض خطرناک از مراجعه به پزشک خودداری کند، در نظر اسلام گنهکار می‌باشد.
انسان
مؤمن، مؤثر حقیقی را خدا می‌داند، هرگاه احساس نیاز می‌کند، برای رفع نیاز خود به خدا توجه می‌کند، ضمن این‌که از اسباب مادی که در این زمینه قرار داده، در حد خود استفاده می‌کند؛ چون خداوند چنین خواسته و مقدر فرموده است، ولی این اسباب را مستقل در تأثیر نمی‌داند؛ لذا اگر اسباب مادی نیز فراهم نباشد، مأیوس نمی‌گردد.
شکی نیست که اگر دعا با شرایط و آداب آن انجام بگیرد، مؤثر و نتیجه‌بخش است. اکنون به واسطه بررسی‌هایی که به عمل آمده، ثابت شده که ارتباط با خدا، توجه به او و یاری جستن از او، در هم ابعاد زندگی اثر می‌گذارد و در این دنیای آشفته، بهترین وسیله نیایش توجه به خدا برای پرورش عواطف انسانی و رفع نگرانی‌ها و دلهره‌ها و نزدیک شدن انسان‌ها به یکدیگر و سرانجام، خوش‌بختی است.
دکتر الکسیس کارل می‌گوید: «... نیایش گاهی آثار شگفت‌آوری دارد. بیمارانی بودند که تقریباً ناگهانی از بیماری‌هایی همچون
خوره،
سرطان، عفونت کلیه، زخم‌های مزمن،
سل، بیماری‌های ریوی و استخوانی شفا یافته‌اند».
افراد و گروه‌های مختلفی از محققین در سراسر جهان درباره تأثیر مذهب و محیط‌های مذهبی و آداب و رسوم دینی در بهبود روانی افراد و
بهداشت روانی جامعه و مقاوم کردن افراد در برابر
حوادث و وقایع دردناک و ایجاد
آرامش به نتایج قابل توجهی دست یافته‌اند. ((امروزه دعادرمانی به عنوان یکی از انواع طب غیر معمول در
جهان شناخته شده است.)) به رغم اختلافات روش‌ها، محیط‌ها و موضوعات مورد بررسی، تقریباً تمام این تحقیقات بر این موضوع اتفاق‌نظر دارند که در محیط‌های مذهبی و جوامعی که ایمان مذهبی آن‌ها بیشتر است، به طور کلی از
سلامت روانی بیش‌تری نسبت به دیگران برخوردار هستند.
دعا و نیایش اگر با حضور قلب و توجه کامل، با
گریه و
تضرع همراه باشد، آثار بسیار مطلوبی دارد. پس از گریه به انسان یک حالت روحانی و انبساط خاطر خاصی دست می‌دهد و عقده‌ها گشوده می‌شود. پس از گریستن، اعصاب راحت می‌گردد، اندوه ماتم برطرف می‌شود و حالت رقت قلب و صفای باطن به وجود می‌آید و
یاد پروردگار،
اندیشه و دل را فرا می‌گیرد. بر اثر راز و نیاز در پیشگاه پروردگار، آلام و نگرانی‌ها تسکین می‌یابد و برطرف می‌شود و حوائج انسان روا می‌گردد و این کمک بزرگی به رفع ناهنجاری‌های درونی می‌کند. دعا و توجه به
پروردگار، برای
انسان یک امر ضروری و از مقتضیات اصلی روان و
فطرت اوست.
۱. دعادرمانی، مالک محمودی.
۲. درمانی معنوی، محمدعلی علاقه‌مند.
۳. داروهای معنوی.
۴. فصل پنجم و فصل آخر کتاب آیین زندگی نوشته ویل کارنگی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «دعادرمانی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۶/۲۵.
