خواندن نماز اول وقت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نماز اول وقت، جماعت.
پرسش: همسرم خیلی عاطفی است؛ لذا به خاطر رسیدگی به پسر بیست ماهه‌ام، نمازهایش را سر وقت نمی‌خواند. لطفاً توصیه‌هایی نمایید تا هم خودم و هم همسرم نمازهایمان را سر وقت و حتی‌الامکان به
جماعت بخوانیم؟
پاسخ:
۱.
کونوا دعاةَ الناسِ بغیرِ اَلسِنَتِکممهمترین توصیه ما به شما به‌طور‌کلی این است که در محیط
خانواده سعی کنید با عملتان دیگران را به انجام وظایفشان راهنمایی و تشویق نمایید و این از نکات بسیار مهم تربیتی و اثرگذار است که اگر به این روش درست
عمل شود، حتماً نتیجه می‌دهد. بنابراین اگر می‌خواهید مثلاً افراد خانواده و تمام کسانی که با شما سروکار دارند، انسان‌های منظم و وقت‌شناس باشند، لازم است خودتان همیشه
انسان بسیار منظم و دقیق باشید که در این صورت بعد از مدتی خواهید فهمید که این نظم شما بر خانواده و محیط کار شما تأثیر گذاشته است و بدون این‌که از بی‌نظمی آن‌ها
انتقاد کرده باشید و برای آن‌ها درباره آثار و فواید نظم سخن‌رانی کرده باشید، آن‌ها را منظم می‌یابید و این نکته دقیق تربیتی است.
امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: «
کونوا دعاةَ الناسِ بغیرِ اَلسِنَتِکم؛
یعنی لازم نیست همیشه مردم را با
زبان دعوت به انجام خوبی‌ها کنید؛ بلکه مردم را با عمل خوبتان دعوت به خوبی‌ها و نیک‌ها کنید».
پس برادر عزیزم به این نکته توجه داشته باشید که همیشه تذکر دادن و یادآوری نمودن قصور یا
تقصیر شاید روش صحیحی نباشد و راه بهتر و مطئمن‌تر ـ خصوصاً در محیط خانواده مهر و
محبت و احترام است ـ همان فرمایش امام صادق (علیه‌السلام) است که به صورت غیر مستقیم آن‌ها را وادار به عمل می‌کنید و مطمئن باشید که زبان حال از زبان قال گویاتر است و در جان و دل اثر می‌گذارد؛ ولی معمولاً زبان قال از حد گوش فراتر نمی‌رود، مگر این‌که از اهل عمل صادر شود؛ بنابراین به تذکرات زبانی خود پایان داده و این راه جدید را در پیش بگیرید و سعی کنید با اراده مصمم همچون گذشته به
نماز اول وقت اهمیت داده، سر وقت نمازتان را به‌جا آورید و مطمئن باشید که اگر شما در این کار مقدستان موفق باشید، حتماً او را با خود همراه خواهید نمود؛ ولی نباید در نتیجه‌گیری عجله کنید و باید بدانید کارهای فرهنگی و تربیتی زمان می‌خواهد.
به نظر می‌رسد هر کاری که با
اخلاص و آگاهی و انتخاب انجام شود، نزد خدا دارای
ارزش بیش‌تری است و همین‌طور کاری که از سر زور و
اجبار و به قول معروف
نماز از ترس صاحب خانه باشد، نزد
خدا ارزش ندارد و اثری هم در
کمال انسان ندارد؛ بنابراین هیچ‌گاه طوری رفتار نکن که همسرت احساس کند که تو از
خدا سخت‌گیرتر هستی و پیش خود بگوید؛ مثلاً خدا برای نماز ظهر و عصر این‌قدر به من فرصت داد، ولی شوهر مرا مجبور به نماز اول وقت می‌کند. مقصودم این است که طوری رفتار کن که او خودش کارهایش را با توجه به
اذان و نماز برنامه‌ریزی کند و وقتی صدای اذان را شنید، هیچ کاری غیر از نماز نداشته باشد. در این صورت است که آثار و
برکات انتخاب آگاهانه (نماز اول وقت) را در زندگی مشترک خواهد دید و از آن لذت خواهد برد. بنابراین اصلاً در این موضوع حساسیت به خرج نده و به دنبال تحمیل خواسته خود نیز نباش؛ بلکه به این فکر کن که چه کنی تا او این گزینه را خودش آگاهانه انتخاب کند.
در تمام مراحل زندگی خانوادگی‌ات به خاطر بسپار که در غیر ضرورت
انتقاد نکنی و اگر لازم و ضروری بود، هنرمندانه انتقاد کن، و الا آتش
لجاجت را در طرف مقابل زنده می‌کند و کم‌کم ممکن است مهر و
محبت را که سرمایه اصلی برای خانواده و
تربیت است، بسوزاند و شما که می‌خواستی یک مشکل را حل کنی، مشکلات جدید و شدیدتری را به وجود می‌آوری که بر طرف کردن آن‌ها به مراتب، سخت‌تر از حل مشکل اول است. بنابراین اگر همسرتان نماز را اول وقت نمی‌خواند، این ایراد را خیلی بزرگ جلوه ندهید و مرتب به او تذکر ندهید و او را
سرزنش نکنید، غیر مستقیم تذکر دهید، هرگز پیش جمع و در شرایطی که او از نظر روحی حال مساعدی ندارد،
تذکر ندهید؛ چون اولین و کم‌ترین اثرش این است که در مقابل شما لج‌بازی کند ـ همان‌طور که شما نیز در نامه‌تان نوشتید ـ و اگر مواظب نباشید، این زمینه‌ساز مشکلات دیگر است؛ البته همان‌طوری که گفتم، باید هنرمندانه عکس‌العمل نشان دهید؛ مثلاً با شناختی که از همسرتان دارید، در یک موقعیت مناسب و با رعایت احترام و
شخصیت او با او درباره آثار و برکات نماز اول وقت در
دنیا و آخرت صحبت نمایید که ان‌شاء‌الله نتیجه می‌دهد. به این امر توجه داشته باشید که همسر شما یک فرد کاملاً مذهبی است، سخنانتان طوری باشد که او احساس نکند شما خود را برتر از او می‌دانید و به او دید مثبتی ندارید.
همسرتان را درک کنید.
برادر عزیز شاید دیده باشید مردانی را که هیچ‌گاه همسرشان را کمک و درک نمی‌کنند و بدون توجه به ظرفیت، روحیه و عاطفه
زن از آنان توقع زیاد دارند و انتقاد می‌کنند و کانون گرم و شیرین خانواده را سرد و تلخ می‌کنند و نمی‌توانند از نعمت‌های زیبایی که خدا به آنان داده لذت ببرند و کم‌کم به خاطر ناسپاسی این نعمت‌ها از آن‌ها گرفته می‌شود. بنابراین سعی کنید با همسرتان صمیمی باشید و اجازه دهید که این مهر و عاطفه‌ای خدادادی را نثار فرزندش کند و شما فقط سعی کنید که این اقیانوس احساس و عاطفه همسرتان را قانونمند نموده و به آن جهت بدهید و بدانید که مقاومت شما در برابر این اقیانوس پرتلاطم
عاطفه و
علاقه بی‌فایده است؛ چون این
عشق و عاطفه را خداوند حکیم و مقتدر در وجود مادران نهاده است تا از فرزندان حمایت و حفاظت نمایند. بنابراین سعی کنید او را به‌عنوان کسی که خود را بهترین مادر دنیا و فرزندش را بهترین فرزند دنیا می‌داند، درک نموده و به احساسات طبیعی او احترام بنهید و اگر در ابراز این عاطفه زیاده‌روی می‌کند، سعی کنید او را متوجه این قضیه کنید که همان خدایی که این گل پسر را به او اهدا کرده، همان خدا از او خواسته نماز را سر وقت بخواند. شما می‌توانید در فضایی صمیمانه، از عاطفه ایشان به فرزندتان کمک بگیرید و به ایشان بفهمانید که نماز اول وقت ایشان و مراقبت ایشان اثرات وضعی مثبتی در کودک دلبندش می‌گذارد.
برای موفقیت در هر کاری باید برنامه‌ریزی کرد و برنامه‌ریزی نیز باید با توجه به واقعیت‌ها و توانایی‌ها و شرایط افراد باشد، و الا بدون برنامه‌ریزی کارها به سرانجام مطلوب نمی‌رسد. بنابراین همسرتان را کمک کنید تا یک برنامه منظمی را متناسب با سلیقه خود بچیند و کارهای منزل را اولویت‌بندی نموده و وقتی را برایش معین کرده و برای نماز اول وقت کاری را قرار ندهید و به همسرتان قول دهید که اگر هیچ کاری را موقع
نماز نگذارد و نماز جای خود را داشته باشد، در دیگر کارهای منزل او را کمک می‌کنید. فکر می‌کنیم با این‌گونه برنامه‌ریزی مشکلی پیش نخواهد آمد. گاهی واقعاً کارهای منزل زیاد است و خانم‌ها نیاز به کمک دارند و شاید گاهی تأخیر آن‌ها به همین خاطر باشد. برخی مردان تا خود دست به کار نشوند، یکی چند بار کارهای منزل را انجام ندهند، واقعاً متوجه فشار کار منزل نمی‌شوند؛ پس لازم است به آن‌ها نیز کمک شود. مطمئناً وقتی همسر شما ببیند شما به او احترام می‌گذارید و کمکشان می‌کنید، بیش‌تر به حرف شما
عمل می‌کند.
بیان فلسفه نماز و این‌که از هر کاری بیش‌تر است.
هرگاه با هم صمیمی هستید، درباره
فلسفه نماز سخن بگویید که اگر کسی به شما خدمتی هرچند کوچک انجام دهد، از او
تشکر می‌کنید و یا اگر کسی شما را به مهمانی دعوت کرد و انواع غذاها و میوه‌ها را برایش فراهم کرد و همه‌گونه از شما پذیرایی نمود، از او تشکر و
قدردانی می‌کنید و اگر بدون این‌که یک کلمه از او سپاس‌گزاری کنید، از منزل او خارج شوید، همه کسانی که این برخورد را می‌بینند، شما را سرزنش می‌کنند. آن وقت خداوند عالم که همه چیز از اوست و نه‌تنها هستی ما از اوست، بلکه تمام این نعمت‌های گوناگون را برای ما آفریده است و در سختی‌ها و مریضی‌ها و مشکلات ما را کمک می‌کند و نجات می‌بخشد، همیشه بر سر سفره کرم او مهمان هستیم و اکنون چنین پسری سالم به ما داده است، تشکر نمی‌خواهد؟ نماز اول وقت و
عبادات ما تشکر بسیار ناچیز از خدای عالم است. گرچه او به این تشکر نیاز ندارد و سود آن عائد خود ما می‌شود.
با کسانی که به نماز اول وقت اهمیت می‌دهند رفت‌وآمد داشته باشید و از مصاحبت با افراد بی‌نماز و یا آن‌ها که اهمیت به نماز نمی‌دهند، کم‌تر رابطه برقرار نمایید و مواظب باشید تأثیرگذار باشید، نه متأثر؛ چون
انسان از دوستان و روحیات خود تأثیر می‌پذیرد. بنابراین چه بهتر است با چنین انسان‌هایی نشست‌و‌برخاست داشته باشید.
از کسانی که
شخصیت آن‌ها مورد قبول شما و همسرتان است، استفاده کنید و هرازگاهی به نزدش بروید تا شما را نصایح و انفاس قدسی‌اش تشویق و ترغیب به
دین و اعمالتان کند.
سعی کنید کتاب‌هایی مناسب که در آن خاطرات و داستان‌های شیرین از نماز بزرگان و
اشعار و
احادیث زیباست و نیز مورد علاقه او هستند، در دسترس او قرار دهید.
برای او و خود بسیار
دعا کنید و از
خدا بخواهید که قلبتان را به خود متوجه نماید.
وقتی که از نظر عاطفی با هم‌دیگر نزدیک هستید، صمیمانه این خواسته خود را در قالب خواهش از ایشان بخواهید.
در پایان احادیثی درباره نماز اول وقت می‌آورم و آن را به شما اهدا می‌کنم،
امید است با خواندن و عمل و گفتن آن به همسرتان برای ما نیز دعا کنید:
امام علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «
لیس عمل احب الی الله عزوجل من الصلاة فلا یشغلنکم من اوقاتها شیء من امور الدنیا؛
هیچ عملی در پیشگاه خدا محبوب‌تر از نماز نیست؛ پس چیزی از امور
دنیا را از خواندن نماز اول وقت باز ندارد».
امام باقر (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «
اول ما یحاسب به العبد الصلاة فان قبلت قبل از ما سواها ان الصلاة اذا ارتفعت فی وقتها رجعت الی صاحبها و هی بیضاء مشرقه ...؛ نخستین چیزی که از انسان حساب می‌کشند، نماز است که اگر پذیرفته شد، سایر
اعمال نیز پذیرفته می‌شود. همانا اگر نماز در وقتش ادا گردد و بالا رود، به‌سوی صاحبش برمیگردد؛ درحالی‌که نورانی است و به صاحبش می‌گوید: خدا تو را حفظ کند که مرا حفظ کردی و اگر در غیر وقتش و ناقص به‌جا آورده شود و بالا رود، به‌سوی صاحبش برمیگردد و درحالی‌که سیاه و تاریک است، می‌گوید: مرا ضایع کردی، خدا تو را ضایع کند».
محدث قمی در
سفینة البحار نقل کرده که پیامبر فرمود: «هر انسانی که بر
اوقات نماز (خواندن در اول وقت) اهتمام داشته باشد، من برایش راحتی را در دم
مرگ، رفع اندوه و رنج، و نجات از
آتش را ضمانت می‌کنم».
پیامبر در ضمن تعلیم چهل حدیث به امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: «
تقیم الصلاة بضوء سابق فی مواقیتها و لا توخرها فان فی تاخیرها من غیر عله غضب الله عزوجل؛ با وضوی کامل در اول وقت نماز را
اقامه کن، آن را بدون عذر از اول وقتش به تأخیر نینداز؛ چون این کار خداوند قهار را به
خشم می‌آورد».
پیامبر بزرگوار اسلام (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمود: «
من حافظ علی الخمس باکمال طهورها و مواقیتها کانت له نورا و برهانا یوم القیامة؛ کسی که نماز‌های پنج‌گانه خویش را با وضوی تمام و سر وقتشان بخواند، این نماز در
قیامت برای او
نور و برهانی شایسته برای نجات از
آتش جهنم است».
۱. نماز از دیدگاه قرآن و حدیث، سیدحسین موسوی‌راد لاهیجی، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ ۱۵، پاییز ۷۸.
۲. روان‌شناسی رابطه، دکتر غلام‌علی افروز، نشر نوادر، تهران.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «خواندن نماز اول وقت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۸/۰۵.
