• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خمس عشر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: امام سجاد علیه‌السلام، مناجات خمس عشر، دعا، ترک گناه.
پرسش: مناجات خمس عشر امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ از نظر سند در چه حد از اعتبار است؟ آیا صرفاً منسوب به ایشان است یا این‌که این انتساب احراز شده است؟
پاسخ:



زبان دعا از عناصر مشترک و مهم همۀ‌ انسان‌‌ها و فرهنگ‌هاست و جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ شیعی دارد. این زبان مبارک، منشأ فطری و تاریخی به قدمت تاریخ انسان دارد و ترجمان دعای حقیقی بوده و ارتباط ویژه و مقدسی بین فقیر محض و غنی مطلق برقرار می‌کند. پس، هر دعایی که در این راستا و هماهنگ با فطرت انسانی باشد، خواندن آن جایز است.





۲.۱ - دیدگاه مجلسی

علامه مجلسی دربارۀ مناجات خمس عشر می‌گوید: «وَ مِنْهَا الْمُنَاجَاةُ الْخَمْسَ عَشْرَةَ لِمَوْلَانَا عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا وَ قَدْ وَجَدْتُهَا مَرْوِیَّةً عَنْهُ ـ علیه‌السلام ـ فِی بَعْضِ کُتُبِ الْأَصْحَابِ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ»؛ «این مناجات را در برخی از کتاب‌های اصحاب دیدم که از امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ روایت کرده‌اند»؛ در‌حالی‌که ایشان نامی از آن کتاب‌ها نبرده و سند روایت را هم نقل نکرده است.

۲.۲ - دیدگاه حر عاملی

شیخ حر عاملی نیز در «الصحیفة الثانیة السجادیة» این مناجات پانزده‌گانه را از دعاهای سجادیه دانسته و بدون هیچ تردیدی به امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ نسبت داده است.



به‌هر‌حال این روایت، مرسل است، ولی چون مطالب و مفاهیم موجود در این مناجات‌ها با اصول و آموزه‌های قرآنی و دعاهای مأثور دیگر موافق است، خواندن آن اشکالی ندارد.



لازم نیست که در همۀ اوقات دعای ویژه و مخصوصی وارد شده باشد تا آن را بخوانیم؛ و هیچ فقیهی خواندن دعایی با محتوای درست و شرعی را حرام ندانسته و منع نکرده است؛ همان‌طور که در‌این‌باره احادیثی نیز نقل شده است؛ مانند این که امام باقر ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید: «در هفت مورد دعای مخصوصی نیاز ندارد: نماز بر میت، قنوت، دعای مستجار (موضعی در کعبه)، صفا و مروه، وقوف به عرفات و دو رکعت طواف»؛ در این موارد می‌توان هر دعای مشروعی خواند.
[۴] طباطبایی قمی، سید تقی، الدلائل فی شرح منتخب المسائل، ج ۲، ص ۳۱۸، کتاب‌فروشی محلاتی، قم، چاپ اول، ۱۴۲۳ق.


۴.۱ - روایتی از پیامبر

«... دُعَاءُ الشِّیعَةِ الْمُسْتَضْعَفِینَ فَفِی کُلِّ عِلَّةٍ مِنَ الْعِلَلِ دُعَاءٌ مُوَقَّتٌ‌ وَ أَمَّا دُعَاءُ الْمُسْتَبْصِرِینَ فَلَیْسَ فِی شَیْ‌ءٍ مِنْ ذَلِکَ دُعَاءٌ مُوَقَّتٌ‌ لِأَنَّ الْمُسْتَبْصِرِینَ الْبَالِغِینَ دُعَاؤُهُمْ لَا یُحْجَبُ».
همچنین امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «دعای موقت (دعای به خصوص) برای شیعۀ مستضعف است؛ اما برای شیعۀ با بصیرت و بینا دعای موقت نیست؛ زیرا به حد بلوغ عقلی و رشد فکری رسیده است (و می‌داند چه از خدا بخواهد و چه نخواهد)».


خواندن دعاهایی مانند مکارم الاخلاق، ابوحمزه ثمالی و همین مناجات پانزده‌گانه که در مفاتیح الجنان نیز آمده‌اند، به خودسازی و ترک گناه کمک می‌رساند؛ و علمای اخلاق نیز به خواندن آنها سفارش کرده‌اند؛ همان‌طور که محمدتقی مجلسی ـ پدر علامه مجلسی ـ می‌گوید: «شایسته است که سالک الی‌الله مداومت بر خواندن مناجات خمس عشر داشته باشد».
[۷] مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح:موسوی کرمانی، حسین، اشتهاردی، علی‌پناه، ج ۱۳، ص ۱۲۸،‌ مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.




۱. مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ۹۱، ص ۱۴۲، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۲. شیخ حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعة، ج ۶، ص ۲۷۸، مؤسسة آل‌البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.    
۳. شیخ صدوق، الهدایة فی الأصول و الفروع، ص ۱۶۶، مؤسسه امام هادی علیه السلام، قم، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.    
۴. طباطبایی قمی، سید تقی، الدلائل فی شرح منتخب المسائل، ج ۲، ص ۳۱۸، کتاب‌فروشی محلاتی، قم، چاپ اول، ۱۴۲۳ق.
۵. مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ۹۱، ص ۸۹، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۶. مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ۹۰، ص ۳۶۵، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۷. مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح:موسوی کرمانی، حسین، اشتهاردی، علی‌پناه، ج ۱۳، ص ۱۲۸،‌ مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.



پایگاه اسلام کوئست.    






جعبه ابزار