خلقت پیامبر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نور پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، خلقت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله،
وجود نورانی، خلق، گِل، نور.
پرسش: آیا پیامبر از نور آفریده شده‌اند یا از گل، و آیا موجودات به خاطر وجود آن حضرت آفریده شده‌اند یا آن حضرت برای سایر موجودات آفریده شده است؟
پاسخ: ۱. در روایات فراوانی تصریح شده است که خلقت پیامبر اکرم از نور می‌باشد؛ اما باید دانست که مراد از آن روایات، حقیقتِ نوری حضرت می‌باشد، نه وجود جسمانیشان؛ بلکه پیامبر در مرحله مادی و جسمانی، همچون دیگر انسان‌ها متولد شده و همانند دیگران زندگی کرده‌اند. بنابراین حضرت محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ دارای دو حقیقت می‌باشند. اول حقیقت نورانی ایشان، که از
نور بوده است و درمرتبه بَعد، وجود جسمانیشان، که مانند دیگر مردمان بوده است؛ ۲. موجودات، به
برکت وجود آن حضرت آفریده شده‌اند (همان‌طور که روایات بیانگر این امرند) و از دیگر طرف، آن حضرت برای هدایت و به کمال رساندن بشریت به مقام پیامبری رسیده‌اند. پس از لحاظ وجودی، بشریت به خاطر پیامبر اکرم خلق شده‌اند و از لحاظ بُعد هدایتی و راه‌نمایی، پیامبر اکرم، برای به کمال رساندن سایر موجودات خلق شده‌اند.
پرسش فوق دربردارنده دو مسئله می‌باشد:
اول آن‌که آیا پیامبر اکرم از نور
خداوند خلق شده‌اند یا مانند بقیه بشر از گل به وجود آمده‌اند؟
آن‌که آیا موجودات، به خاطر وجود آن حضرت آفریده شده‌اند یا این‌که آن حضرت برای سایر موجودات آفریده شده است؟
در روایات اسلامی، به وفور بحث خلقت
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله از نور، بیان شده است. در ابتدای بحث، برخی از این
روایات را می‌آوریم.
ـ پیامبر اکرم می‌فرمایند: اولین چیزی که خداوند خلق کرد، نور من بود.
ـ از جابر نقل شده است که پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمودند: اولین چیزی که
خلق شده است، نور من بود که از نور خداوند به وجود آمد.
ـ جابر بن عبدالله می‌گوید: از
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله سؤال کردم: اولین چیزی که خداوند خلق نمود، چه بود؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: نور پیغمبر تو.
ـ جابر از
امام محمدباقر علیه‌السلام نقل می‌کند که ایشان فرمود: خداوند متعال، چهارده هزار سال قبل از
خلقت آدم، چهارده نور از نور عظمتش را خلق فرمود. پس، آن چهارده نور ارواح ما بود. جابر می‌گوید:از
امام درباره اسماء آن چهارده نور سؤال کردم، ایشان فرمود: محمد،
علی،
فاطمه، حسن و حسین ـ علیهم‌السلام ـ و نه تن از فرزندان حسین ـ علیهم‌السلام ـ که نهمی آنان قائم ایشان است.
ـ
امام باقر علیه‌السلام می‌فرماید:ای جابر اول مخلوقی که خداوند خلق فرمود، محمد و عترت هدایت شده آن حضرت بودند. پس آنان اشباح نور در برابر خداوند بودند. جابر می‌گوید:به حضرت عرض کردم اشباح چیست؟ فرمود: سایه نور، بدن‌های نوری بدون روح که مؤید به یک
روح یگانه و واحد بودند و آن روح القدس بود.
از مجموع روایات فوق فهمیده می‌شود که پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، دارای وجود نورانی قبل از خلق هر چیز دیگری بوده‌اند. بنابراین طبق تصریح روایات، ایشان از نور خلق شده‌اند. از طرف دیگر آنچه در
تاریخ بیان شده این است که پیامبر اکرم در عام الفیل در روز جمعه ۱۷ ربیع الاول به دنیا آمدند. حال پرسش این است که چگونه این امر با روایات فراوانی که در مورد
خلقت پیامبر از نور (قبل از به وجود آمدن موجودات دیگر) آمده، قابل جمع است؟
جواب آن است که "آنچه از روایات گفته شد، مراد، حقیقت نوری است، نه جسمانی؛ اما در مرحله جسمانی پیامبر اعظم، همچون دیگر انسان‌ها متولد می‌شوند و در کوران زندگی و طی فراز و نشیب‌های آن، همانند دیگران زندگی می‌کنند و با طی مراحل زندگی و شرکت در صحنه‌های
صبر و
جهاد و
عبادت است که آن قابلیت را با
اختیار خود به ظهور و فعلیت می‌رسانند و از این جهت الگوی ما انسان‌ها می‌باشند."
بنابراین
حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله دارای دو حقیقت می‌باشند. اول، حقیقتِ نورانی ایشان که از نور بوده است و در مرتبه دوم، وجود جسمانیشان که مانند دیگر مردمانِ
عالم بوده است. همان‌طور که جسم دیگران از گل، نطفه و ... خلق شده است، وجود جسمانی ایشان نیز بدین شکل خلق شده است.
پرسش دوم دربردارنده این مطلب است که آیا موجودات، به خاطر وجود آن حضرت آفریده شده‌اند یا این‌که آن حضرت برای سایر موجودات آفریده شده است؟
برای روشن شدن این بحث به روایتی که علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان اشاره کرده‌اند، می‌پردازیم.
"از جابر بن عبد‌اللَّه
روایت است که گفت به رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ عرضه داشتم: اولین چیزی که خدا خلق کرد، چه بود؟ فرمود: ای جابر! نور پیغمبرت بود، که خدا اول آن را آفرید، و سپس از او هر چیز دیگری را خلق کرد، آن‌گاه آن را در پیش روی خود در
مقام قربش نگه داشت، و خدا می‌داند چه مدت نگه داشت، آن‌گاه آن نور را چند قسم کرد، عرش را از یک قسم آن، و کرسی را از یک قسمش، و حاملان
عرش و سکنه کرسی را از یک قسمش بیافرید، و قسم چهارم را در مقام
حب آن مقدار که خود می‌داند نگه داشت، و سپس همان را چند قسم کرد، قلم را از قسمی، و لوح را از قسمی، و
بهشت را از قسمی دیگرش بیافرید، و قسم چهارم را آن‌قدر که خود می‌داند، در مقام
خوف نگه داشت، باز همان را اجزایی کرد، و ملائکه را از جزئی، و آفتاب را از جزئی، و ماه را از جزئی بیافرید، و قسم چهارم را آن‌قدر که خود می‌داند در مقام رجاء نگه داشت، و سپس همان را اجزایی کرد،
عقل را از جزئی، و علم و حلم را از جزئی، و
عصمت و توفیق را از جزئی بیافرید، و باز قسم چهارمش را آن قدر که خود می‌داند در مقام حیاء نگه داشت و سپس با دید هیبت به آن قسم از نور من که باقی مانده بود نظر افکند، و آن نور شروع کرد به نور باریدن، و در نتیجه صد و بیست و چهار هزار قطره نور از او جدا شد، که خدا از هر قطره‌ای روح پیغمبری و رسولی را بیافرید، و سپس آن
ارواح شروع کردند به دم زدن، و خدا از دم آنها ارواح اولیا، و
شهدا و صالحین را بیافرید."
و در روایاتی دیگر چنین آمده است:
ـ ای پیامبر، اگر تو نبودی،
دنیا را خلق نمی‌کردم.
ـ ای
محمد قسم به عزت و جلال خودم اگر تو نبودی
آدم را نمی‌آفریدم.
از روایات فوق این نتیجه را می‌توان به دست آورد که "خدای متعال از
نور پیامبر اکرم، هر چیز و کمال وجودی را آفریده است؛ یعنی وجود و هستی، خیر است و هر وجود از نظر جنبه وجودی ـ و با قطع نظر از حدود و نقایص ـ
خیر می‌باشد. بر این اساس همه موجودات و تمام وجودات و کمالات وجودی، از جلوه‌ها و ظهورات همین مخلوق اول و نور
معصوم است و مخلوقات مراتب مختلف تجلیات این نور می‌باشد. به عبارت دیگر «نور معصوم»، سبب وجود موجودات دیگر است و موجودات دیگر، آثار و صورت‌های نازله این حقیقت، در مراتب مختلف و متنوع است."
پس می‌توان گفت تمام موجودات به برکت وجود سراسر نور و با
ارزش پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ خلق شده‌اند. این امر از جهت فلسفی نیز ثابت شده که حلقه اتصال میان واجب الوجود و ممکنات، باید اشرف مخلوقات باشد
که واسطه فیض میان خداوند و موجودات باشد و
اشرف مخلوقات حقیقت نور محمدیه ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌باشد.
بنابراین از یک‌سو، بشریت به برکت وجود پیامبر اکرم خلق شده‌اند. بدین معنا که هیچ موجودی قبل از
خلقت پیامبر اکرم ممکن نبود به‌وجود آید؛ لذا تمام موجودات عالم (از جمله تمام بشریت) مرهون و مدیون وجود کامل پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بوده و به‌واسطه خلق ایشان، در عالم هستی قدم گذاشته‌اند. از سوی دیگر، پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ برای هدایت بشریت و استکمال
اخلاق مأمور شده‌اند.
نتیجه نهایی آن است که از طرفی موجودات، به برکت وجود آن حضرت آفریده شده‌اند (همان‌طور که روایات بیانگر این امرند) و از دیگر طرف، آن حضرت برای
هدایت و به
کمال رساندن بشریت به مقام پیامبری رسیده‌اند. پس از لحاظ وجودی، بشریت به خاطر پیامبر اکرم خلق شده‌اند و از لحاظ بُعد هدایتی و راه‌نمایی، پیامبر اکرم، برای به کمال رساندن سایر موجودات خلق شده‌اند.
پایگاه اسلام کوئست.
