خادمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خادمان، وکلا، ائمه،
اعتماد.
پرسش: آیا این روایت که از ائمه ـ علیهم‌السلام ـ نقل شده و مشهور و معروف است که: "خادمان و قائمان به امور ما شرورترین خلق خدا هستند"، صحیح است؟ معنای آن چیست؟
پاسخ: این روایت معتبر نیست؛ زیرا اولاً، در کتب روایی ما سندی برای آن ذکر نشده است؛ ثانیاً، از نظر متن و محتوا نیز صحیح نیست و با روایات معتبر متعددی که در منزلت و تمجید از وکلا و
خادمان و یاران ائمه وارد شده و نشان از اعتماد ائمه به وکلای خود و رضایت بالای ایشان از بعضی
صحابه خود دارد، معارض است.
حتی با صرف نظر از ضعف سند و دیگر اشکالات، عمومیت نداشته و شامل تمام خادمان و قائمان به امور ائمه نیست؛ بلکه تنها کسانی را شامل می‌شود که با انحراف از
حق، انتساب خود به ائمه را وسیله رسیدن به آرزوهای دنیایی و ارضای امیال نفسانی خود قرار دادند.
این مطلب بخشی از دو روایتی است که در دو منبع از منابع حدیثی ما آمده است:
در روایتی که در
کمال‌الدین صدوق از محمدبن صالح همدانی نقل شده است که می‌گوید: "کتبت الی صاحب الزمان ان اهل بیتی یوذوننی و یقرعوننی بالحدیث الذی روی عن آبائک ـ علیه‌السلام ـ انهم قالوا قوامنا و خدامنا شرار خلق الله... "؛ به
امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ نامه نوشتم و گفتم خانواده‌ام مرا اذیت و ملامت می‌کنند با حدیثی که از آبای شما ـ علیه‌السلام ـ
روایت شده که فرموده‌اند: "قائمان به امور ما و خادمان ما بد‌ترین
خلق خدا هستند...".
در کتاب "
الغیبة" در ابتدای فصلی که به معرفی نمایندگان و سفیران مورد مدح و اصحاب مورد مذمت می‌پردازد می‌گوید: و در اخباری
روایت شده که ایشان فرموده‌اند: "و قد روی فی بعض الاخبار انهم ـ علیه‌السلام ـ قالوا ..."؛ خادمان به امور ما و قائمان ما بد‌ترین خلق خدا هستند ...".
گرچه این روایت در کتب روایی موجود است، اما دلیلی بر مشهور و معروف بودن نداریم، علاوه بر این‌که
سند هم ندارد.
از جواب امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ در روایت محمدبن صالح همدانی (بعد از شکایت محمدبن صالح نسبت به ایرادی که اطرافیانش به دلیل روایت مذکور از او می‌گیرند)، که فرمود: "وای بر شما! آیا این گفته خدا را نخوانده‌اید که می‌فرماید: "
وَ جَعَلْنَا بَیْنهَُمْ وَ بَینَْ الْقُرَی الَّتیِ بَارَکْنَا فِیهَا قُرًی ظَاهِرَةً"؛ "و بین آنها و بین قریه‌هایی که به آنها
برکت دادیم، قریه‌های دیگری که ظاهر بودند، قرار دادیم".
و به خدا قسم ما آن قریه‌هایی هستیم که خدا به آنها برکت داده است و شما آن قریه‌های ظاهر و
آشکار هستید.
یعنی در حقیقت وکلای امام واسطه بین
امام و مردم عادی هستند و طبعاً از جهت
ایمان و
تقوا باید در درجه بالاتری قرار داشته باشند.
همچنین از روایت
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ که زراره، ابوبصیر، محمدبن مسلم و بریدبن معاویه را حافظان
دین و امین پدرش بر
حلال و حرام می‌داند و از آنها به‌عنوان سابقون نسبت به خود در دنیا و
آخرت معرفی می‌کند،
رضایت و اعتماد بالای
ائمه ـ علیهم‌السلام ـ به
اصحاب و وکلای خود فهمیده می‌شود.
بنابراین حتی اگر از ضعف سند روایت مذکور چشم‌پوشی کنیم، مقصود از روایت مذکور نمی‌تواند، همه خدمت‌گذاران و وکلای ائمه معصومان ـ علیهم‌السلام ـ باشد. ازنظر عقلی هم قابل قبول نیست که ائمه علیهم‌السلام، کسانی را که در سخت‌ترین شرایط مسئولیت رسیدگی به امورشان و خدمت‌گذاری به آنها را به عهده گرفته و در پاره‌ای موارد حتی جان خود را به
خطر انداخته‌اند، شرورترین خلق خدا بدانند.
بنابراین به‌دلیل روایات قطعی و ازنظر
عقل، معنای این روایت به کسانی محدود می‌شود که با تغییر مسیر خود و ادعاهای دروغین، انتساب خود به ائمه را وسیله رسیدن به امیال پست دنیایی خود قرار داده‌اند.
شیخ طوسی نیز در توضیح معنای این روایت می‌فرماید: این روایت معنای عام ندارد و درباره کسانی گفته شده است که روش خود را در همراهی با
ائمه تغییر دادند و خیانت کردند.
پایگاه اسلام کوئست.
