حکمت و فلسفه دعا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلید واژه: دعا ،
اجابت ، حکمت دعا، فلسفه دعا
پرسش: در مورد
فلسفه دعا و خواستن و
اجابت توضیح بدهید و من اصلا نمیتونم بفهمم چرا ما یه چیزایی با تمام وجود میخواییم و براش کلی نذر و نیاز میکنیم و دعا میکنیم اما هیچ اتفاقی نمیفته تا کاملا از ذهنمون خارج بشه. مگه خداوند خودش نگفته العبد یدبر والله یقدر پس؟ من اصلا بعضی وقتا میگم چرا ما دعا کنیم اصلا نمیخواد ما دعا کنیم مگه آدمایی که به موفقیت مثل
ازدواج و کار و فوق لیسانس رسیدن دعا کردن؟
پاسخ: دعا و نیایش، توسلی عاشقانه و پیوند موجودی بسیار ضعیف و کوچک به موجودی بی نهایت بزرگ و با عظمت است. دعا کردن مطلوب و باعث قرب انسان می شود، چه مطلوب محقق بشود، چه نشود. در ضمن هیچ دعایی خالی از نوعی اجابت نیست، زیرا نوعی عبادت و پرستش است. در هر عبادتی که با قصد قربت انجام می شود، یعنی عبادت کننده تصمیم دارد به خدا نزدیک شود و به کمالات الهی آراسته گردد، خالی از اثر قربی نیست. بنابر این، همین که دعا و عبادت با خلوص نیت و شرایط لازم انجام می شود،در همان لحظه به اجابت می رسد. اثر معنوی خود را بر روح و جان انسان می گذارد.
دعا و نیایش، توسلی عاشقانه و پیوند موجودی بسیار ضعیف و کوچک به موجودی بی نهایت بزرگ و با عظمت است. دعا کردن مطلوب و باعث قرب انسان می شود، چه مطلوب محقق بشود، چه نشود. رسول اکرم (ص) می فرمایند:" رحم الله عبدا طلب من الله عز و جل حاجه فالح فی الدعاء استجیب له او لم یستجب له".
خدا بیامرزد بنده ای را که از خدا حاجتی را طلب کند، پس در دعا کردن پافشاری کند، چه (دعایش) استجابت بشود و چه نشود.
به قدری اصل دعا کردن خوب و مطلوب است که رسول اکرم (ص)می فرمایند:"ترک الدعاء معصیه".
ترک دعا معصیت است.
با توجه به دغدغه تان، مطالبی را در قالب نکات خدمتتان عرض می نماییم:
هیچ دعایی خالی از نوعی اجابت نیست، زیرا نوعی عبادت و پرستش است. در هر عبادتی که با قصد قربت انجام می شود، یعنی عبادت کننده تصمیم دارد به خدا نزدیک شود و به کمالات الهی آراسته گردد، خالی از اثر قربی نیست. بنابر این، همین که دعا و عبادت با خلوص نیت و شرایط لازم انجام می شود،در همان لحظه به اجابت می رسد. اثر معنوی خود را بر روح و جان انسان می گذارد.
رسول گرامی اسلام فرمود:هنگامی که خداوند بخواهد نیازهای بنده اش را برآورد، به او اذن و توفیق دعا کردن می دهد.
خداوند گاهی اجابت مطلوب انسان را به علت‌هایی که صلاح می‌داند و بر ما پوشیده است، به تأخیر می‌اندازد یا آن را به گونه‌ای دیگر تبدیل می‌کند. در واقع به شیوه بهتری اجابت می‌شود، بدون آن که ما بدانیم.
ما همواره خیال میکنیم که اگر دقیقا همان را که طلب میکنیم، در همان زمان و با همان شرایطی که می‌خواهیم عمل شود، دعایمان اجابت شده است. در حالی که چه بسا پاسخ نیافتن ما اجابت از سوی خدا باشد. خداوند منان با طول دادن اجابت ما را بیش تر به حالت انابه و تضرع در درگاهش نگه می‌دارد. این لطف بزرگی است که به این وسیله ارتباط عبد با معبود حفظ می‌گردد و در پی آن الطاف بی‌شمار دیگری نصیبش می‌شود.
گرچه در واقع أمر، خدای متعال طبق حکمت و مهربانی که نسبت به بندگان خود دارد، آنچه خیر و صلاح انسان باشد را به او عطا می کند ولی خود خدای متعال دستور داده تا با دعاهایی که در درگاهش می کنیم، بهانه ای برای ارتباط و همنشینی با او را داشته باشیم. گرچه در زمینۀ دعا و راز و نیاز، آدابی مطرح شده است؛ ولی همۀ این أمور بهانه ای برای برقراری و همنشینی با خدای متعال است. در این زمینه ما مأمور به وظیفه ایم و با اعتمادی که به خدای متعال داریم، نتیجه را به او واگذار می کنیم.
باید دانست که همین اندازه که بشر گاه در اثر بلایا و مصیبت‌ها توفیق می‌یابد که از عمق وجود خود با خداوند عالم راز و نیاز و مناجات نماید، نعمت بزرگی است که از لطف خدا بر بندگانش ناشی می‌شود و چه بسا این مشکل که شما در آن گرفتار هستید حکمتش این است که خداوند مهربان می‌خواهد نام شما هم در میان نام بندگان مناجاتی‌اش ثبت گردد که افتخاری بزرگ است که نصیب هر کسی نمی شود.
وقتی از این مشکل جدا شوید، آن موقع متوجه خواهید شد که در هنگام مشکل، مناجات با او چه طعمی داشته است.
ضمنا، برخی از مشکلات از دیدگاه و عملکرد نادرست خودمان ناشی می شود، که در این صورت باید مقدمات اشتباه را از بین برد تا مشکل حل شود. در این گونه فضا باید در صدد رفع مشکل بربیاییم، نه اینکه فقط دست بر دعا برده و منتظر معجزه باشیم. در صورت امکان در نامۀ بعدی مشکلتان را بیان کنید تا بهتر راهنمایی کنیم.
البته گاهی مشکل ایجاد شده از خودمان نیست و دلایل دیگری در این مسئله، دخالت داشته است؛ ولی در همین صورت هم همیشه با دعا مشکل رفع نمی شود. امکان دارد با بیان مشکلتان به مشاوران دلسوز مشکلات شما رفع شود.
با تمام مقدمات و نکاتی که در نامه بدان اشاره شد، از این نکته نباید غفلت ورزید که؛
گاهی با وجود تمام شرایط دعا، دعا مستجاب نمی‌شود، چون به مصلحت ما نیست، یعنی چیزی را طلب میکنیم که به سود ما نیست، اگر چه به نظرناقص خودمان به نفع ما است و چون خدای عزوجل ارحم الراحمین است
و به بندگانش لطف دارد، قطعا مصلحت بنده اش را می خواهد و لذا اگر در حالی که مطلب درخواستی به مصلحت سؤال کننده نباشد، به اجابت برسد، قطعا قبیح است و خدای سبحان از هر قبیحی منزه است یا اینکه ممکن است مطلب درخواستی غیر ممکن باشد یا دارای مفسده ای - چه در کوتاه مدت و چه در دراز مدت - برای درخواست کننده باشد. قرآن کریم در این مورد می فرماید:"وَ یَدْعُ الْانسَانُ بِالشرَِّّ دُعَاءَهُ بِالخَْیرِْ وَ کاَنَ الْانسَانُ عجَُولًا."
انسان (بر اثر شتابزدگی)، بدیها را طلب می‌کند آن گونه که نیکیها را می‌طلبد و انسان، همیشه عجول بوده است! و نیز می فرماید:" وَ عَسیَ أَن تَکْرَهُواْ شَیًْا وَ هُوَ خَیرٌْ لَّکُمْ وَ عَسیَ أَن تُحِبُّوا شَیًْا وَ هُوَ شَرٌّ لَّکُمْ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ".
چه بسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال آن که خیرِ شما در آن است. و یا چیزی را دوست داشته باشید، حال آنکه شرِّ شما در آن است. و خدا می‌داند، و شما نمی‌دانید.
گاهی دعا مستجاب می‌شود، ولی از روی مصالحی تحقق عملی آن به تأخیر می‌افتد، در روایت است خداوند وقتی بنده‌ای را دوست داشته باشد، اجابت دعای او را به تأخیر می‌اندازد تا بنده‌اش با او راز گوید، از این رو مؤمنان ثابت قدم هیچ گاه از تکرار دعا مأیوس نمی‌شوند.
۱.
دعا شناسی، محمد سبحانی نیا، نشر هستی نما، قم.
۲. پرورش در
پرتو نیایش ، حسنعلی نوری ها، نشر تفکر، قم.
سایت:مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
