حکم ازدواج موقت برای مردان متأهل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ازدواج موقت، مردان متأهل، هوس‌رانی.
پرسش: آیا در اسلام ازدواج موقت برای مردان متأهل توصیه شده است یا خیر؟ زیرا بنده در احادیثی از ائمه دیده‌ام که به مردان متأهل گفته‌اند، شما را با متعه چه کار، شما را که خداوند از آن بی‌نیاز کرده و اگر توصیه کرده، چه‌طور تضمین می‌کنید که ازدواج موقت به بنیان خانواده زوجین آسیب نرساند؟
پاسخ:
نظام
خانواده، از مهم‌ترین نهادهای اجتماعی است. برای حفظ این نهاد و تحکیم روابط خانوادگی با رعایت اصول و قواعد آن می‌توان پیوند و
پیمان زناشویی را استمرار بخشید. در روابط زناشویی دو عنصر مهم، نقش دارند: ۱. رابطه غریزی و جنسی؛ ۲. رابطه عاطفی ـ روانی و معنوی.
یکی از تفاوت‌های اساسی در
ازدواج در بین
زن و مرد، این است که معمولاً برای زن عنصر عاطفی و روانی از عنصر جنسی اهمیت بیش‌تری دارد.
آیا
اسلام با
تعدد زوجات موافق است؟ در برخی مواقع،
زن به خاطر وجود مشکلاتی (ایام عادت، بیش‌تر ایام
بارداری،
بیماری و...) نمی‌تواند نیاز همسر را برطرف نماید. در ایامی که مرد به دلایل مختلف در مسافرت‌های طولانی باشد و همسر مرد همراهش نیست.
در جامعه به خاطر عوامل گوناگون، غالباً تعداد
دختران و
زنان (به خصوص زنان بیوه)، بر تعداد
مردان بیش‌تر است و این یک مشکل اجتماعی است. تعدادی هم به جهت فراهم نبودن شرایط
ازدواج دائم، قادر به ازدواج نیستند. و... حال در این موارد چه‌گونه افراد، نیاز جنسی خود را ارضا نمایند؟ اسلام راه معقول و منطقی و شروعِ ازدواج مجدد (دائمی و موقت) را در نظر گرفته است. البته تک‌همسری طبیعی‌ترین حالت
زناشویی است که در آن هر یک از زوجین، احساسات، عواطف و منافع جنسی دیگری را از آنِ خود می‌داند.
اسلام در شرایط خاصی، تعدد زوجات را تجویز نموده است. مسئلة
ازدواج مجدد (موقت و دائمی) را باید مثل طلاق از باب
اضطرار و ضرورت اجتماعی و فردی در شرایط خاصی نگاه کرد. همان‌طور که
طلاق در مواقع خاص و آخرین چاره است و در حالت عادی از مبغوض‌ترین امور است، ازدواج مجدد نیز برای عده‌ای خاص با شرایط سخت
تشریع شده است.
ازدواج موقت برای چه کسانی و با چه شرایطی است؟ برای کسی که به
سن ازدواج رسیده است؛ ولی به دلایل گوناگون، توان انجام ازدواج را ندارد. به دلیل این‌که فردِ متدین و پای‌بند به احکام و دستورات دینی است، از طریق غیر شرعی،
نیاز جنسی خود را نمی‌تواند ارضا کند، ریاضت‌طلبی و
رهبانیت جنسی نیز در اسلام مردود است، تنها راه برای چنین فردی ازدواج موقت است؛ اما فردی که دارای همسر و
فرزند می‌باشد و می‌تواند نیازهای خود را برطرف نماید، چرا و به چه دلیل منطقی اقدام به ازدواج موقت می‌کند؟
امام کاظم (علیه‌السلام) فرمود: «این کار (ازدواج موقت) برای کسی رواست که
خداوند او را با داشتن همسری از این کار بی‌نیاز نکرده است؛ اما کسی که دارای همسر است، فقط زمانی می‌تواند دست به این کار بزند، که دست‌رسی به همسرش نداشته باشد».
اگر کسی برای هوس‌رانی و شهوت‌رانی اقدام به ازدواج موقت کند، محکوم است؛ زیرا او اسیر شهوت و هوای نفس خود، شده است. این رفتار خطرناکی است و او را گرفتار خواهد کرد؛ زیرا غریزه جنسی سیری‌ناپذیر است.
امام علی (علیه‌السلام) فرمود: «هرکس شهوت‌رانی کند و ازدواج متعددی را انجام دهد، رسوایی او را فرا گرفته و مفتضح خواهد شد». لذا نباید با
تبعیت از هوای نفس، گرفتار شهوت و وسوسه‌های شیطانی شد.
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «
مؤمن واقعی کسی است که تسلیم هوای نفسانی و شهوانی خود نگردد».
باز امام علی (علیه‌السلام) فرمود: «شجاع‌ترینِ مردم کسی است که بر
هوای نفس خود غلبه پیدا کند».
بنابراین ازدواج موقت برای کسانی است که نیاز به زن دارند؛ یعنی افراد مجرد یا مردانی که همسران آنان، یا همراهِِ خود نیستند و یا به دلایل مختلف توانایی ارضای نیاز همسر خود را ندارند،
تشریع شده است.
چرا در روایات دو گونه با ازدواج موقت برخورد شده است؟
در مورد ازدواج موقت، از
اهل بیت (علیهم‌السلام) دو گونه روایات رسیده است؛ در برخی از آن‌ها، تشویق به این امر شده است؛ در برخی دیگر از آن مذمت شده است.
در جایی که این ازدواج برای هوس‌رانی باشد، منع شده است و اگر عوارض منفی اجتماعی و فردی داشته باشد، مورد
نهی قرار گرفته است. برای کسی که همسر دائمی دارد و می‌تواند با او نیازهای ضروری جنسی خود را برطرف سازد، نیازی به این متعه نمی‌باشد.
امام کاظم (علیه‌السلام) فرمود: «تو را با متعه چه کار و حال آن‌که خداوند تو را از آن بی‌نیاز کرده است».
از طرف دیگر، در برخی
روایات دیگر، این
عمل مورد
تشویق قرار گرفته است؛ این برای تأمین اهدافی خاص بوده است.
اولاً، برای جلوگیری از انحرافات جنسی و اخلاقی در جامعه، ازدواج موقت ضروری است.
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «هرکس به این
سنت الهی عمل کند و آن‌گاه
غسلنماید، خداوند از هر قطره
آب غسلش، هفتاد ملک می‌آفریند تا برای او تا
روز قیامت استغفار کنند».
ثانیاً، چون خلیفه دوم، این سنت اسلامی را ممنوع کرد، که البته این نهی خلیفه، یک نهی سلیقه‌ای بود، نه نهی شرعی و قانونی. ائمه اطهار (علیهم‌السلام) که حافظان
دین اسلام هستند، برای حفظ این سنت اسلامی و فراموش نشدن آن، دیگران را تشویق به آن می‌کردند.
این‌جا بود که یک مصلحت و حکمت ثانوی با حکمت اولی، نکاح منقطع توأم شد؛ لذا جایی که اهل بیت،
مردان متأهل را از این کار منع می‌کردند، به جهت حکمت اولی (جلوگیری از
انحرافات جنسی) بود و جایی که افرادی را ترغیب می‌کردند، به اعتبار حکمت ثانویِ آن بود.
آیا با ازدواج موقت، حق همسر دائمی تضییع نمی‌شود؟
مردانی هستند که از این قانون اسلامی سوء‌استفاده کرده و
حق همسر دائمی را رعایت نمی‌کنند. هرچند روشن است که تضییع حقوق همسر اول، به جهتِ نفس این نکاح منقطع نیست؛ بلکه عمل‌کرد منفیِ مرد باعثِ نارضایتی همسر اول می‌شود. مگر همه کسانی که ازدواج دائمی کرده‌اند و ازدواج مجددی نداشته‌اند، حقوق همسران خود را به طور کامل رعایت می‌کنند؟
اگر این حکم اسلامی (
متعه) با شرایط خاص خود، به طور صحیح انجام بگیرد و مرد متعهد و مسئولیت‌شناس باشد،
حقوق همسر دائمی تضییع نخواهد شد.
مقایسه کنید بین کسانی که با عدم توانایی ازدواج دائم به آثار شومِ بی‌بندوباری گرفتار می‌شوند و بین کسانی که با ازدواج موقت، نیاز جنسی خود را به طور مشروع برطرف می‌کنند. با این مقایسه به
ارزش و عظمت این قانون
مقدس پی خواهید برد.
۱. نظام حقوق زن در اسلام، مطهری، مرتضی، صدرا، چاپ چهاردهم، ۱۳۶۹ ش.
۲. مسائل ازدواج و حقوق خانواده، بابازاده، علی‌اکبر، بدر، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۸ ش.
۳. تحلیلی بر روان‌شناسی در ازدواج موقت، رافعی، طلعت، دانژه، چاپ اول، ۱۳۸۲ ش.
۴. سیری در مسائل خانواده، حبیب‌الله طاهری.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حکم ازدواج موقت برای مردان متأهل»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۷/۱۸.
