حق‌جویی در آیات و روایات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حق،
حقیقت،
حق‌جویی،
حقیقت طلبی.
پرسش: آیا در آیات
قرآن و روایات به حق‌جویی و حقیقت طلبی اشاره شده است؟
پاسخ: حقیقت‌جویی و به دنبال شناخت حق و حقیقت بودن چیزی است که جزو سرشت و
فطرت انسان است. این موضوع در
آیه ۳۰
سوره روم آمده است.
در منابع حدیثی نیز روایات فراوانی وجود دارد که به موضوع حق‌جویی پرداخته و انسان را بدان
تشویق نموده است.
حقیقت‌جویی و به دنبال شناخت حق و حقیقت بودن چیزی است که جزو سرشت و
فطرت انسان است. این موضوع در قرآن چنین مطرح شده است: «فَاَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنیفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها لا تَبْدیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَ لکِنَّ اَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُون؛
پس روی خود را متوجّه آیین خالص پروردگار کن! این فطرتی است که خداوند، انسان‌ها را بر آن آفریده، دگرگونی در
آفرینش الهی نیست، این است آیین استوار ولی اکثر مردم نمی‌دانند.»
این آیه می‌فرماید
دین حنیف؛ یعنی دینی که از تمام کجی‌ها، انحرافات، خرافات و گمراهی‌ها به سوی حقیقت، راستی و درستی متمایل شده است، همان آیین اسلام و همان آیین پاک و خالص
خدا است. مجموع این جمله چنین معنا می‌دهد که توجه خود را دائماً به سوی آیینی داشته باش که از هر گونه انحراف و کجی خالی است؛ یعنی
دین حق است و حق جویی را خداوند در سرشت همه انسان‌ها قرار داده است.
در منابع حدیثی روایات فراوانی وجود دارد که به موضوع حق‌جویی پرداخته و انسان را بدان
تشویق نموده است. در این فرصت تعدادی از آنها که از سخنان
امام علی (علیه‌السّلام) بیان می‌شود:
الف. «مَنْ جَعَلَ الْحَقَّ مَطْلَبَهُ لَانَ لَهُ الشَّدِیدُ وَ قَرُبَ عَلَیْهِ الْبَعِید؛
هر کس حق‌طلبی را سرلوحه کارهایش قرار دهد، سختی‌ها برایش آسان و دور برایش نزدیک می‌شود.»
ب. «مَنْ کَانَ مَقْصَدُهُ الْحَقَّ اَدْرَکَهُ وَ لَوْ کَانَ کَثِیرَ اللَّبْس؛
هر کس در جست‌وجوی حق باشد آن‌را درخواهد یافت، هر چند حقیقت بسیار پوشیده باشد؛ یعنی هرگاه هدف شخصی در کاری این باشد که آنچه در آن مسئله حق است به آن برسد، آن‌را خواهد یافت هر چند پوشیدگی زیاد داشته باشد.»
ج. «لَا صَاحِبَ اَعَزُّ مِنَ الْحَق؛
هیچ همراه و
همنشینی عزیزتر از حق نیست.» منظور این سخن ترغیب و تشویق به این است که انسان همیشه با حق باشد، و با انجام کارهای باطل از حق جدا نشود.
د. «اِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ قَدْ اَنَارَ سَبِیلَ الْحَقِّ وَ اَوْضَحَ طُرُقَهُ فَشِقْوَةٌ لَازِمَةٌ اَوْ سَعَادَةٌ دَائِمَة؛
خدای تعالی حق را روشن ساخته و راه‌های آن‌را آشکار کرد، پس بدبختی‌ای است لازم، یا نیکبختی‌ای است پاینده.»
منظور این روایت این است که حق تعالی راه حق را روشن و ظاهر کرده، به گونه‌ای که با کوچک‌ترین تلاشی می‌توان به آن رسید. و چنین نیست که اشتباهی در آن باشد که به سبب آن، کسی که به حق نرسد معذور باشد. پس هر کس به راه حق نرفت بدبختی ملازم او است و از او جدا شدنی نیست، و هر کس به راه حق رفت
سعادت دائمی‌نصیب او شده است.
ه. «قَدْ وَضَحَتْ مَحَجَّةُ الْحَقِّ لِطُلَّابِهَا؛
واضح و روشن است شاه‌راه حق از برای جویندگان آن»؛ یعنی اگر کسی در جست‌وجوی حق باشد، حقیقت برایش روشن است، و برایش ظاهر می‌شود به گونه‌ای که تردید و شبهه‌ای برایش باقی نمی‌ماند، و کسی که راه حق را نیابد البته خواهان و جویای او نبوده است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «حق‌جویی در آیات و روایات»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۴/۲۲.
