حقوق پدر و مادر نسبت به فرزندان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حقوق پدر و مادر، فرزندان.
پرسش: در مورد حقوق پدر و مادر نسبت به فرزندان توضیح دهید؟
پاسخ:
از اعمال پسندیده و مهمی که
اسلام در رابطه با آن تأکید فراوانی کرده است،
نیکی به پدر و مادر میباشد.
قرآن کریم بعد از
اطاعت از
خداوند متعال، لزوم
احسان و
نیکی به والدین را مطرح کرده و میفرماید:
«
وقضی ربک اَنْ لا تَعْبدوا اِلاّ ایاه و بالوالدین اِحسانا ...؛
و
پروردگار تو مقدر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید ...».
رسول اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) میفرماید:
لما سُئِلَ عن حق الوالدین علی ولدهما: هما جنتک و نارک؛
در پاسخ به سؤال از حق پدر و مادر بر فرزندانشان میفرماید: آن دو
بهشت و دوزخ تو هستند.
در جایی دیگر در پاسخ به سؤال از محبوبترین کارها نزد خداوند متعال میفرمایند:
الصلاة علی وقتها.قلتُ: ثمّ ایُّ؟ قال: برُّ الوالدین؛
فرمودند:
نماز به وقت. عرض شد سپس چه؟ فرمود: نیکی به پدر و مادر.
در روایتی دیگر
امام رضا (علیهالسلام) میفرماید: خداوند متعال به سپاسگذاری از خود و پدر و مادر فرمان داده است. پس هر کس از پدر و مادرش سپاسگذاری نکند، از خداوند سپاسگذاری نکرده است.
برخی آداب و
حقوق والدین، عبارتاند از:
درباره فرمانبرداری به
حدیث زیر اشاره میکنیم:
امیرالمؤمنین علی (علیهالسّلام) فرمود: «
... فحق الوالد علی الولد ان یطیعه فی کل شیءٍ الاّ فی معصیة الله سبحانه»؛ امام علی (علیهالسلام) میفرمایند: «پس، از
حقوق پدر و مادر بر فرزند این است که ایشان آن دو را در همه امور و فرامین به غیر از
معصیت و
گناه کردن اطاعت کند».
درباره
توهین نکردن خداوند متعال میفرماید:
خداوند میفرماید: «
فلا تقل لهما افٍ و لا تنهر هما و قل لهما قولاً کریماً؛
کمترین اهانتی به آنها روا مدار؛ و بر آنها فریاد مزن؛ و گفتار بزرگوارانه، لطیف و سنجیده به آنها بگو».
در این باره به
حدیث زیر توجه کنید:
امیرالمؤمنین علی (علیهالسّلام) فرمود: «
قم عن مجلسک لابیک و معلمک و ان کنت امیراً»؛
در مقابل
پدر و مادر و معلمت بایست، اگرچه امیر و رهبر باشی.
درباره رفتار بدون
خشم و تندی به حدیث زیر اشاره میکنیم:
امام صادق (علیهالسلام) در تفسیر آیه: «
و اخفص لهما جناح الذل من الرحمة» فرمود: «
و لا تملا عینیک من النظر الیهما الا برحمةٍ و رقةٍ و لا ترفع صوتک فوق اصواتهما و لا یدک فوق ایدیهما و لا تتقوم قُدامهما امام صادق (علیهالسّلام) دربارة آیه «و از روی مهربانی در برابر آنان فروتن باش» فرمودند: نگاهت را جز از سر مهر و دلسوزی به آنان خیره مکن و صدایت را از صدای آنها بلندتر مگردان و رو دست آنها نیز بلند نشو و خود را از آنها جلو مینداز».
نیز امام صادق (علیهالسلام) فرمودند: «
من نظر الی ابویه نظر ماقت و هما ظالمان له لم یقبل الله له صلاة؛
هر که به پدر و مادر خود که به او ستم کردهاند کینهتوزانه نگاه کند، خداوند هیچ نمازی را از او نمیپذیرد».
درباره رعایت ادب در صدا زدن به حدیث زیر توجه کنید:
شخصی خدمت
پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) آمد و از حق پدر و
فرزند سؤال کرد، حضرت فرمود: «
لا یُسمیه باسمه، و لایمشی بین یدیه و لا یجلس قبله و لا یستسبّ له ...؛ او را به
اسم صدا نزند، جلوتر از او راه نرود، پیش از او ننشیند و برایش
دشنام نخرد.
در این باره به حدیث زیر توجه کنید:
امام صادق (علیهالسلام) درباره آیه «و به آن دو به شایستگی سخن بگو» ـ میفرماید: اگر تو را کتک زدند، بگو:
خدا شما را بیامرزد».
درباره کمک مالی به والدین به روایت زیر اشاره میکنیم:
مردی به رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) عرض کرد: پدرم میخواهد مال مرا از آنِ خود کند. حضرت فرمود: تو و
مال تو از آنِ پدرت هستید.
در این باره به حدیث زیر توجه کنید:
پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلم): «در پاسخ به سؤال از نیکی کردن به پدر و مادر بعد از فوت آنها فرمودند: آری؛
دعا کردن برای آنها، آمرزش خواستن برایشان و اجرا کردن وصیتهایشان بعد از
مرگ آنها و
صله رحم کردن با خویشان آنها، و احترام گذاشتن به
دوستان آنهاست.
۱.
سلام کردن به آنها؛
۲. برخاستن در برابر آنان خصوصاً در مجالس و میهمانیها؛
۳. تعظیم نمودن آنان؛
۴. پیش از آنان سخن نگفتن؛
۵. جلوتر از آنان حرکت نکردن؛
۶. اذیت نکردن آنان با
زبان و...؛
۷. جا دادن به آنان در مجالس و میهمانیها و
وسایل نقلیه؛
۸. گوش دادن به حرف منطقی آنان و ابراز تأیید کردن؛
۹. در ناراحتیها مقابله نکردن.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حقوق پدر و مادر نسبت به فرزندان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۰/۱۰.