• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حفظ نگاه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: کنترل نگاه، نگاه به نامحرم، شیطان، حرام، عفت چشم، عفت جنسی.

پرسش: آیا درست است که مهم‌ترین راه جلوگیری از گناه، کنترل نگاه است؛ درصورتی‌که این امر در دوران ما امکان ندارد؛ زیرا انواع زن‌های آرایش‌کرده با لباس‌های تنگ و کوتاه در خیابان پر است، با توجه به این نکته، راه پیشنهادی برای حفظ نگاه از حرام چیست؟

پاسخ:




دین مبین اسلام به تمام نیازهای غریزی و فطری انسان توجه کرده و بهترین پاسخ‌ها را که هماهنگ با نیازها و رشد و کمال انسان است، با تمام شرایط و ابعادش برای او در نظر گرفته است. در اسلام تکلیفی وجود ندارد که انجامش غیر ممکن باشد. نکته مهم این است که بایست همه دستورات را رعایت کرد؛ نه این‌که برخلاف دستورات اسلامی راهی را برویم، بعد وقتی قدرت برگشت نبود، بگوییم دستورات اسلام، شدنی نیست.


حفظ نگاه یکی از احکام مترقی اسلام است که در روایات بهترین راه برای حفظ از انحراف جنسی محسوب شده است. چشم دریچه حساسی است که اگر انسان مراقب نباشد، یک نگاه آلوده و نفوذ آن در دل، موجب انحراف جنسی می‌شود. به هر حال اولین خاک‌ریز و سدّ عظیم حیا و عفت با همین نگاه‌های ساده شکسته می‌شود. چه‌بسا یک نگاه، طوفان بر پا بکند و موجب عشق‌های نامشروع شده و هزاران بلا و گرفتاری به دنبال خود بیاورد؛ از‌این‌رو اسلام معتقد است که باید روابط نامشروع از همین مرحله نخست کنترل شود.


روان‌شناسان، چشم را «جاسوس دل» معرفی کرده‌اند. ریشه بسیاری از مفاسد، درگیری‌ها و ازدواج‌های ناخواسته و تحمیلی، ناشی از همین امر است. نگاه‌ها زمینه‌ساز دل‌بستن‌ها، بروز شیدایی‌ها و در نهایت رسوایی‌ها هستند. چشم می‌بیند، عاطفه تحریک می‌شود، آدمی را به حرکت درمی‌آورد و آن‌گاه بیا و تماشا کن.
ز دست دیده و دل هر دو فریاد ××× که هرچه دیده بیند دل کند یاد
مَثل کسی که از ابتدا مراقب چشم خود باشد، مانند کسی است که افسار اسبی را در دست داشته باشد و آن اسب بخواهد وارد دالانی تنگ و کم‌عرض شود، و او به‌راحتی افسار را گرفته و مانع گردد؛ ولی کسی که مراقب نگاهش نیست، به کسی می‌ماند که افسار را رها کند تا آن حیوان وارد چنین مکانی شود و بعد بخواهد آن را بیرون بیاورد.


آثار منفی نگاه آلوده و اهمیت عفت چشم، عبارت‌اند از:

۴.۱ - توجه به عفت چشم

۱. قرآن کریم مرد و زن مسلمان را پیش از دعوت به عفت جنسی، به عفت چشم دعوت می‌کند.

۴.۲ - نگاه آلوده و تیر شیطان

۲. امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «نگاه آلوده تیر زهرآلودی از تیرهای شیطان است و چه‌بسا یک نگاه نامشروع که حسرت طولانی را در پی دارد».
[۲] دستغیب، سید عبدالحسین، گناهان کبیره، ج۱، ص۱۹۳، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین قم، چاپ یازدهم، ۱۳۷۶ ش.


۴.۳ - اتلاف وقت و انرژی

۳. چشم‌چرانی موجب اتلاف وقت و انرژی و عدم تمرکز در کارها و مانع بسیاری از فعالیت‌ها می‌شود (مثلاً اُفت تحصیلی)؛ چراکه انسان را مثل یک فرد معتاد به دنبال خود می‌کشد.

۴.۴ - به خطر افتادن بهداشت روانی فرد

۴. در چشم‌چرانی فرد قادر نیست به تمام خواسته‌ها و افراد مورد نظر خود دست پیدا کند؛ بنابراین نگاه، حسرت است، نه لذت و اسارت است، نه آزادی. برای همین شخص دچار سرخوردگی، افسردگی و پرخاشگری می‌شود که این حالات در صورت تداوم، مخرب روح و جسم انسان خواهند شد و اثر نامطلوبی بر مراکز عصبی خواهند گذارد و بهداشت روانی فرد را که پایه هر پیشرفتی است، به خطر می‌اندازد.

۴.۵ - بی‌میلی نسبت به همسر

۵. بی‌میلی نسبت به همسر در افراد متأهل، یکی دیگر از آثار منفی چشم‌چرانی است.

۴.۶ - سلب توفیقات معنوی

۶. گناه به‌طور‌کلی باعث سلب توفیقات معنوی و باعث سیاهی قلب و عدم استجابت دعا است.

۴.۷ - آغاز و سرچشمه زنا

۷. از یحیی بن زکریا پرسیدند که ابتدای زنا و منشأ آن چیست؟ گفت: «نگاه کردن و آرزو نمودن»؛ یعنی خیال و تصور کردن.

۴.۸ - راه نرفتن پشت سر زنان

۸. حضرت داوود (علیه‌السلام) به پسر خود فرمود که «ای فرزند من! پشت سر شیر راه برو؛ ولی پشت سر زن راه نرو».

۴.۹ - کمان قدیم شیطان

۹. ابلیس لعین گفته است که: «نگاه کردن کمان قدیم من است و تیری است که هرگز آن را خطا نمی‌کنم».

۴.۱۰ - عفت چشم و آرامش روانی

۱۰. عفت چشم نه‌تنها از انحرافات جنسی پیش‌گیری می‌کند، بلکه در سازندگی روانی انسان اثر دارد.

۴.۱۰.۱ - حدیثی از امام علی

امام علی (عليه‌السلام) فرمودند: «کسی که نگاه‌های او عفیف باشد، اوصافش نیکو خواهد بود».
[۶] محمدی ری‌شهری، محمد، جشن تکلیف: ویژه بلوغ پسران، ص۶۴، قم، انتشارات دارالحدیث، چاپ ششم، ۱۳۷۸ ش.


۴.۱۱ - گریان بودن چشم

۱۱. هر چشمی در روز قیامت گریان است، جز سه چشم: «... و چشمی که از محرمات خدا بسته شود».

۴.۱۲ - پاداش خداوند

۱۲. اگر کسی چشمش به زن نامحرمی افتاد و او نگاهش را به سوی آسمان تغییر داد یا چشم خود را بست، قبل از این‌که چشم خود را ببندد، خدای متعال حورالعین را به وی تزویج می‌کند.


برخی راهکارهای پیشنهادی برای حفظ نگاه، عبارت‌اند از:

۵.۱ - اراده و تصمیم قاطع

۱. نقش اراده و تصمیم قاطع را دست‌کم نگیریم (موارد بعدی ضمن این‌که خود یک راهکارند، در اراده هم مؤثرند).

۵.۲ - توجه به آثار منفیِ نگاه آلوده

۲. توجه به آثار منفیِ نگاه آلوده که قبلاً گذشت و تفکر و تکرار آن به صورت منظم (مثلاً هر سه روز یک‌بار یا هر هفته یک‌بار) تا مدتی که انسان حس کند از دام این خطر دور شده.

۵.۳ - توجه به پاداش حفظ نگاه

۳. توجه به پاداش حفظ نگاه از جمله:
[۹] محمدی ری‌شهری، محمد، جشن تکلیف: ویژه بلوغ پسران، ص۶۴، قم، انتشارات دارالحدیث، چاپ ششم، ۱۳۷۸ ش.

الف: شیرینی ایمان را چشیدن؛
ب: احساس شیرینی عبادت؛
ج: دارای صفات نیکو هم می‌شود.

۵.۴ - در همه حال به یاد خدا بودن

۴. شخصی از امام علی (علیه‌السلام) پرسید: از کدام وسیله برای چشم‌پوشی از نگاه‌های حرام می‌توان کمک گرفت؟ امام فرمودند: «با این احساس که زیر نظر خدایی هستی که بر اسرار نهان تو آگاه است». (این حدیث با آیه ۱۹ سوره غافر تناسب دارد: «یعلم خائنة الاعین و ما تخفی الصّدور؛ خدا نگاه‌های خیانت‌آمیز و آن‌چه را در درون افراد مخفی است، می‌داند).
[۱۱] محمدی ری‌شهری، محمد، جشن تکلیف: ویژه بلوغ پسران، ص۶۵، قم، انتشارات دارالحدیث، چاپ ششم، ۱۳۷۸ ش.


۵.۵ - کنترل محرک

تلاش کنید در اماکنی که احتمال انحراف شما وجود دارد، در حد ضرورت بروید.


توضیح این‌که: این اصل بسیار مهمی است که انسان‌ها برای عشق برتر، عشق پایین را فدا می‌کنند، خیلی از افراد جان خود را برای سلامتی فرزند و... به خطر می‌اندازند. لذا اگر انسان عاشق خدا و امام زمان (علیه‌السلام) شد و خود را در حضور خدا و حجت خدا حس کرد، آن‌گاه برای عشق وافر به آن‌ها، می‌تواند عشق پایین‌تر را کنار بگذارد و این عشق به واسطه شناخت خدا و محبت خدا حاصل می‌شود؛ چرا‌که وقتی فردی دریابد که خدا چه قدرتی دارد و چه‌قدر رئوف است و ائمه (علیهم‌السّلام) گنجینه علوم الهی هستند و تمام جهان هستی به برکت ایشان روزی می‌خورند و اگر امام معصوم (علیه‌السلام) نباشد، زمین اهل خودش را فرو می‌برد، عظمت آن‌ها را درک می‌کند و عاشق آن‌ها می‌شود؛ بنابراین از هر وسیله‌ای باید برای بالا بردن این شناخت استفاده کرد.


۱. نور/سوره۲۴، آیه۲۴.    
۲. دستغیب، سید عبدالحسین، گناهان کبیره، ج۱، ص۱۹۳، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین قم، چاپ یازدهم، ۱۳۷۶ ش.
۳. نراقی، ملا احمد، معراج السعادة، ص۳۱۸، قم، انتشارات هجرت، چاپ چهارم، ۱۳۷۶ ش.    
۴. نراقی، ملا احمد، معراج السعادة، ص۳۱۸، قم، انتشارات هجرت، چاپ چهارم، ۱۳۷۶ ش.    
۵. نراقی، ملا احمد، معراج السعادة، ص۳۱۸، قم، انتشارات هجرت، چاپ چهارم، ۱۳۷۶ ش.    
۶. محمدی ری‌شهری، محمد، جشن تکلیف: ویژه بلوغ پسران، ص۶۴، قم، انتشارات دارالحدیث، چاپ ششم، ۱۳۷۸ ش.
۷. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۶۸، ص۲۰۴، بیروت، داراحیاء التراث عربی، چاپ سوم، ۱۴۰۳ ه ق.    
۸. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۱۰۱، ص۳۷، حدیث، بیروت، داراحیاء التراث عربی، چاپ سوم، ۱۴۰۳ ه ق ۲۸.    
۹. محمدی ری‌شهری، محمد، جشن تکلیف: ویژه بلوغ پسران، ص۶۴، قم، انتشارات دارالحدیث، چاپ ششم، ۱۳۷۸ ش.
۱۰. غافر/سوره۴۰، آیه۱۹.    
۱۱. محمدی ری‌شهری، محمد، جشن تکلیف: ویژه بلوغ پسران، ص۶۵، قم، انتشارات دارالحدیث، چاپ ششم، ۱۳۷۸ ش.




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حفظ نگاه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۲/۱۳.    



جعبه ابزار