حفظ قرآن مجید
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حفظ قرآن کریم، شیوه مناسب، توکل به خدا، توسل به ائمه.
پرسش: برای حفظ بهتر قرآن، در سه رده سنی نونهالان، نوجوانان و جوانان چه روشی مناسب است، بیان نمایید؟
پاسخ: اساتیدی که روشمندانه روی
حفظ قرآن کار می‌کنند، مراحل حفظ و نگهداری آن را به هفت مرحله تقسیم کرده‌اند که عبارت‌اند از: ۱. مرحله
روخوانی؛ ۲. مرحله
ترتیل با استفاده از نوار؛ ۳. مرحله حفظ مفاهیم؛ ۴. مرحله جمله‌بند؛ مانند:
وقف و غیره، با استفاده از نوار و اساتید مجرب؛ ۵. مرحله
تکرار؛ ۶. مرحله استحکام و تمرکزبخشی؛ ۷. مرحله ارتباط که بین آیه‌ها، صفحات، اجزا و سوره‌ها انجام می‌گیرد.
به دست آوردن روش مناسب در تمام کارها ضروری است. با بی‌روشی کار به سرانجام نمی‌رسد. روان‌شناسان می‌گویند: داشتن هوش بالا، مهم نیست. داشتن روش مناسب هنر است. چه‌بسا افراد باهوش، با بی‌روشی، به هدف نرسیدند و چه بسیار افراد با هوش متوسط، ولی روشمند، به اهداف بلند دست یافتند.
اساتیدی که روشمندانه روی
حفظ قرآن کار می‌کنند، مراحل حفظ و نگهداری آن را به هفت مرحله تقسیم کرده‌اند:
۱. مرحله روخوانی؛
۲. مرحله
ترتیل با استفاده از نوار؛
۳. مرحله حفظ مفاهیم؛
۴. مرحله جمله‌بند؛ مانند:
وقف و غیره، با استفاده از نوار و اساتید مجرب؛
۵. مرحله تکرار؛
۶. مرحله استحکام و تمرکزبخشی؛
۷. مرحله ارتباط که بین آیه‌ها، صفحات، اجزا و سوره‌ها انجام می‌گیرد.
البته برخی از مراحل بالا، اختصاص برای یک مقطع سنی ویژه است و بعضی از مراحل آن عمومی و مناسب برای هر سه مقطع سنی است و به کار گیری هر یک از این مراحل باید توسط استاد خُبره و روشمند، صورت گیرد. خود استاد خُبره و صاحب
تجربه، می‌تواند هر یک از مراحل بالا را با روش مناسب به کار ببندد. البته حفظ قرآن، به‌ویژه در گروه سنی نونهالان، بسیار سخت و از ظرافت خاصی برخوردار است. افراط و تفریط در این راستا، ذهن نونهال و یا نوجوان را خسته و او را نسبت به اصل حفظ، رنجیده می‌کند.
در هر یک از مراحل بالا روش خاصی به کار گرفته می‌شود؛ به‌عنوان نمونه در مرحله روخوانی، روشی که برای گروه سنی نونهال، به کار می‌رود با روش گروه نوجوانان متفاوت است. در گروه سنی نونهالان روش اشاره‌ای استفاده می‌شود که با کمک
آیه و نقاشی و تمرین، توسط
مربی روشمند تدریس می‌شود.
اما برای گروه سنی نوجوان و جوان از نوار و دیگر ابزار آموزشی استفاده می‌شود و استاد هنرمند قواعد
روخوانی قرآن را با شیوه مناسب تدریس می‌کند. در مرحله ترتیل و دیگر مراحل نیز به همین شکل است.
آن‌چه برای همه گروه‌های سنی و مربی و دیگر همکاران حفظ قرآن، لازم و ضروری است که عوامل دوازده‌گانه‌ای می‌باشد که باید در راستای کار حفظ قرآن شریف رعایت شود و آنها عبارتند از:
۱. توکل بر ذات اقدس پروردگار؛
۲.
توسل به انوار الهی
اهل بیت علیهم‌السلام همان قرآن ناطق؛
۳.
نیت خالص؛
۴. قلبی
خاشع در برابر معشوق حقیقی؛
۵. آشنایی با قواعد
زبان؛
۶. روخوانی صحیح و
تجوید نیکو؛
۷. فضایی مناسب و طنین‌انداز؛
۸. رسم الخط مطلوب؛ یعنی با استفاده از قرآن‌ها، با خط و چاپ مناسب؛ مانند:
قرآن با خط کامپیوتری؛
۹.
تمرکز حواس؛
۱۰.
نظم؛
۱۱. برنامه‌ریزی؛
۱۲. پشت کار و تلاش بی‌وقفه.
چون قرآن شریف طبق
آیه «
لایمسّه الّا المطهرون؛
هرگز در جسم و جان چرکین فرو ننشیند».
کار
حفظ قرآن اگر همراه با روش مناسب و نیکو باشد، کار آسان و جذاب و دوست‌داشتنی است؛ ولی اگر با افراط و تفریط همراه باشد، خسته‌کننده و دلسرد‌کننده است؛ از‌این‌رو شیوه‌ها را باید از
مربی آموخت و برای
تعلیم باید روشمند بود.
آن‌چه در پایان قابل بیان است، اینکه:
۱. بیان همه شیوه در یک نوشتار کوتاه مقدور نیست و بحث طولانی را طلب می‌کند؛
۲. شیوه‌ها و روش‌های مناسب را باید در حضور مربی آموخت و دوره‌های ویژه آن را فرا گرفت؛
۳. به کارگیری تمام شیوه‌های مناسب، وظیفه مربی است که آن را در ضمن تدریس به کار می‌بندد.
۱.
جرعه جرعه ملکوت، حکیمی، سید ابوالفضل.
۲.
آیه‌ها و نقاشی‌ها، گروه تحقیق جامعة القرآن الکریم، در چهار جلد.
۳.
چه‌گونه قرآن را حفظ کنیم؟، پرهیزکار، شهریار.
۴.
سیمای حافظان نور، حسینی، سیدمجتبی.
۵.
حافظان نور، قاسمی، داوود.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حفظ قرآن مجید»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۷/۲۵.
