حفظ حالت‌های معنوی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حالات معنوی، توکل، توسل، امید داشتن، مراقبه و محاسبه.
پرسش: گاهی انسان حالتی معنوی پیدا می‌کند و تصمیماتی می‌گیرد، ولی بعد از مدتی همه آن‌ها را فراموش می‌کند، برای نگهداری و عملی کردن آن‌ها چه باید کرد؟
پاسخ: برای نگهداری و حفظ حالات معنوی، برخی موارد اشاره می‌شود: شناخت مسیر مسائل معنوی؛ ۲. رعایت اصل تدریج؛ ۳. برنامه‌ریزی؛ ۴. توکل و طلب توفیق؛ ۵. توسل به معصومان؛ ۶. سپردن اعمال خوب به امامان؛ ۷. ناامید نشدن از شکست‌ها؛ ۸. همت بلند داشتن؛ ۹. معاشرت با افراد معنوی؛ ۱۰. دیدار با علما؛ ۱۱. مراقبه و محاسبه.
برای نگهداری و حفظ حالات معنوی، موارد زیر بیان می‌شود:
شناخت مسیر مسائل معنوی (همچون مسائل فیزیک، شیمی و ریاضی) کاملاً علمی و قانونمند بوده و بایستی برای رسیدن به نتیجه دلخواه، همه نکات کاملاً رعایت شوند وگرنه با شکست مواجه خواهید شد. از آن جهت که مسائل معنوی مهم‌ترین نقش را در
زندگی دنیوی و اخروی ما دارد، باید مطمئن شویم راهی که انتخاب کرده‌ایم و تصمیمی که گرفته‌ایم درست باشد و ما را به مقصدمان می‌رساند. برای این کار ابتدا باید با
مطالعه کتب معتبر و شرکت در جلسات مفید، به معلومات خود بیفزاییم و با چشمی باز در مسیری که از درستی آن مطمئن هستیم قدم برداریم. در هر حرکتی نخستین گام، شناخت مسیر است.
چنانچه
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) فرموده‌اند: «
یا کمیل! ما مِنْ حَرَکةٍ الَّا وَ انْتَ مُحْتاجٌ فیها الی مَعْرِفَةٍ؛
علم و آگاهی، انگیزه انسان را در انجام
اعمال بیشتر می‌کند».
اصل تدریج در مسیر معنوی بعد از تشخیص راه درست، هنگام تصمیم به انجام
عمل و طی مسیر، باید دقت داشته باشیم که یک شبه نمی‌توان راه صد ساله را طی کرد. باید منزل به منزل با صبر و حوصله مسیر را طی کرد. ورزش‌کاری که تازه به
وزنه‌برداری رو آورده، روز اول نمی‌تواند وزنه ۱۰۰ کیلویی را بالای سر ببرد. برای رسیدن به این مقصود باید مرحله‌به‌مرحله از وزنه کم آغاز کند تا بعد از مدت‌ها بتواند چنان وزنه سنگینی را بلند کند. مسائل معنوی هم این چنین‌اند.
برنامه‌ریزی و داشتن برنامه روزانه مستمر لازمه موفقیت شماست. مداومت بر انجام یک عمل کوچک و ساده، خیلی بهتر و موثرتر از انجام بی‌نظم عملی بزرگ‌تر است. خداوند نیز آن عمل کوچک که «همیشه» انجام می‌شود را بیشتر دوست می‌دارد.
چنانچه
امام صادق (علیه‌السلام) فرموده‌اند:
«
ما مِن شَیءٍ احَبَّ الَی اللّهِ عَزَّوجلَّ مِن عَمَلٍ یُداوَمُ عَلَیهِ و ان قَلَّ».
برای موفقیت در هر کاری خصوصاً مسائل معنوی،
توکل به خدا،
دعا و طلب توفیق از او بسیار مهم و مفید است.
توفیق خود را از
خداوند در انجام تصمیم‌هایی که می‌گیرید طلب کنید.
واهب همت خداوند است و بس ••• همت شاهی ندارد هیچ‌کس
بی‌توفیق خداوند، رشد معنوی و اخلاقی به هیچ رو ممکن نیست.
چنانچه در
حدیث آمده است:
«
لاَ یَسْتَغْنِی اَلْمُؤْمِنُ عَنْ خَصْلَةٍ وَ بِهِ اَلْحَاجَةُ اِلَی ثَلاَثِ خِصَالٍ تَوْفِیقٍ مِنَ اَللَّهِ عزوجل ...».
توسل به بندگان برگزیده خدا و
معصومان (علیهم‌السلام) هم نقش کلیدی در موفقیت معنوی دارد. شاید بتوان در مسائل مادی بدون کمک معصومان (علیهم‌السلام) به جایی رسید؛ اما در مسائل معنوی یقیناً، بدون اعتقاد به معصومان (علیهم‌السلام) و
استمداد از آنان، به هیچ‌جا نمی‌توان رسید.
یکی از نکاتی که برای نگهداری و یادآوری حال خوش معنویتان توصیه می‌شود، این است که عمل خوب و همین‌طور تصمیم‌های خوبتان را در هر
روز به حامی و پناهگاه آن روز بسپارید و از او بخواهید تا در مواقع لزوم به یادتان بیاورد.
هر روز به نام یک یا چند تن از معصومان (علیهم‌السلام) است و ایشان حامی و پناهگاه انسان‌ها در آن روز هستند:
روز شنبه:
پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم).
روز یکشنبه: امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و
فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها).
روز دوشنبه:
امام حسن و
امام حسین (علیهما‌السّلام).
روز سه‌شنبه:
امام سجاد،
امام باقر و
امام صادق (علیهم‌السلام).
روز چهارشنبه:
امام کاظم،
امام رضا،
امام جواد و
امام هادی (علیهم‌السلام).
روز پنجشنبه:
امام حسن عسکری (علیه‌السلام).
روز جمعه:
امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف).
در اوایل
مفاتیح‌الجنان، برای هر روز
زیارت و توسلی کوتاه وارد شده که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
از شکست‌ها مأیوس نشوید، همچون ورزش‌کاری که از باختن هرگز ناامید نمی‌شود، هیچ
غفلت و لغزشی، شما را در دست‌یابی به اهدافتان ناامید و دلسرد نکند.
همت بلند دارید و بدانید که هیچ‌چیز نمی‌تواند مانع شما در رسیدن به کمالتان باشد.
مرغ با پر می‌پرد تا آشیان ••• پر مردم همت است ای مردمان (مولوی)
البته هر میوه شیرینی نتیجه تحمل رنج کاشت، داشت و برداشت است: «
وَاَنْ لَیْسَ لِلْاِنْسَانِ اِلَّا مَا سَعَی».
با افراد معنوی معاشرت داشته باشید.
دیدار
علمای ربانی و خواندن کتب آن‌ها را جزء برنامه خود قرار دهید.
برنامه
مراقبه (
مشارطه، مراقبه،
محاسبه و معاتبه) داشته باشید. به این معنا که:
الف. در اول
روز شرط کنید به کارهای خوب بپردازید.
ب. در طول روز هم مراقب باشید که کار نیک داشته باشید و از
گناه پرهیز کنید.
ج. در آخر شب
اعمال روزانه را مرور و محاسبه کنید، اگر کار بدی انجام داده‌اید، تصمیم به ترک آن کنید و اگر کارهای خوبی انجام داده‌اید، قصد کنید که آن را باز هم تکرار کنید.
د. اگر کار بدی کردید، خودتان را سرزنش کنید و اگر کارهای مثبت انجام داده‌اید، خود را
تشویق کنید.
توجه داشته باشید که حالات
قلب همیشه یکسان نیست؛ گاهی انسان در بسط (گشادگی) است و آمادگی و پذیرش مسائل معنوی برایش بیشتر است، که باید آن اوقات را غنیمت شمرد و گاهی حالت قبض (گرفتگی) دارد، که اینجا نباید به خود سخت گرفت و به
واجبات الهی اکتفا کرد.
با چراغی که از
علم روشنی یافته، به
هدف بلند و آینده درخشانی که پیش رو دارید، چشم بدوزید، دستی به سوی
خالق بی‌همتا دراز کنید و با او رازونیاز کنید و با دستی دامان پرمهر بندگان صالحش (علیهم‌السلام) را چنگ بزنید. پا در رکاب همت و تلاش کنید و با قلبی که مملو از
عشق به هدف است، رو به جلو حرکت کنید و از
زمین خوردن‌های پیاپی خسته و مأیوس نشوید که
پروردگار بی‌همتا یار و یاور شماست. «
وَالَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَاِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِینَ».
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حفظ حالت‌های معنوی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۱/۰۶.
