حسنین در جنگ ایران
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حسنین (علیهماالسلام)،
عمر بن خطاب، جنگ، ایرانیان.
پرسش: آیا همان‌گونه که
تاریخ طبری نقل کرده، حسنین (علیهماالسلام) در زمان خلیفه دوم در جنگ بر علیه ایرانیان شرکت داشتند؟!
پاسخ: بر فرض صحت خبر شرکت
امام حسن و
امام حسین (علیهماالسلام) در چنین نبردی: اولاً: آنان اگرچه جزو مخالفان
حکومت خلفای سه‌گانه بودند، اما این بدان معنا نیست که امام علی (علیه‌السلام) و فرزندان و علاقه‌مندانش از حوادث و رخدادهای جامعه به دور باشند و به قوانین شهروندی پای‌بند نباشند؛ ثانیاً: بر فرض صحت چنین خبری، شرکت آنان در این نبرد همراه دیگر نیروهای رزمنده، می‌توانست جنبه فرهنگی داشته باشد؛ یعنی آنان به عنوان سرباز در کنار دیگر نیروهای سپاه اسلام تعدیل‌کننده نیروهای رزمنده از تعرض‌های بی‌جا و بی‌مورد هنگام ورود به شهرها در برخورد با جان و مال مردم باشند؛ ثالثاً: در کدام
تاریخ ثبت شده است که نیروها و سربازان ایران به دست آن دو
امام کشته شده‌اند تا ما درصدد احقاق
حق آنها باشیم!
همان‌گونه که می‌دانید اعتبار یک منبع تاریخی یا روایی به این معنا نیست که تمام مطالب ذکرشده در آن صددرصد قطعی و مورد تأیید است. تاریخ
طبری نیز از این قاعده مستثنا نیست.
تاریخ طبری یک از کتاب‌های تاریخی معتبر و از منابع
اهل سنت است که خبر شرکت
امام حسن و
امام حسین (علیهماالسلام) در نبرد سپاه خلیفه دوم به ایران در آن ذکر شده است؛ اما در هیچ یک از منابع معتبر شیعی چنین چیزی نیامده است. عدم درج این
خبر در متون شیعی، حاکی از آن است که این موضوع مورد تأیید عالمان و مورخان
شیعه نیست.
برخی
راویان (مانند
یحیی بن معین،
یحیی بن ضریس و...) راوی این خبر یعنی
علی بن مجاهد را
توثیق نمی‌کنند.
یحیی بن معین درباره او می‌گوید: وی
جعل حدیث می‌کرد.
یحیی بن ضریس می‌گوید: او
کذاب است و جعل
سند می‌کرد.
علی بن حسن هسنجانی می‌گوید: از اباجعفر جمال یعنی
محمد بن مهران از علی بن مجاهد، پرسیدم، گفت وی کذاب است.
بنابراین خبر چنین شخصی که رجال‌شناسان نیز او را تأیید نمی‌کنند، چگونه قابل
اعتماد است؟!
بر فرض صحت چنین خبری، یعنی شرکت امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) در چنین نبردی این مسئله از زوایای مختلف قابل توجیه است:
آنان اگرچه فرزندان شخصیتی مانند
امام علی (علیه‌السلام) بودند و آن حضرت به عنوان نفر اول مخالف
حکومت شناخته می‌شد و از نظر وی
حکومت خلفای سه‌گانه مشروعیت نداشت؛ اما این بدان معنا نیست که آن حضرت و فرزندان و علاقه‌مندانش از حوادث و رخدادهای جامعه به دور باشند و به قوانین شهروندی پای‌بند نباشند؛ بلکه در امور شهروندی آنان نیز چون دیگران
عمل می‌کردند و بر فرض صحت شرکت
فرزندان امام علی (علیه‌السلام) در جنگ ایران یا هر نبرد دیگری، از این زاویه قابل توجیه است. این مسئله در تمام دنیا پذیرفته شده است. هیچ مخالف حکومتی نمی‌تواند به بهانه مخالفت از قوانین حکومتی سرپیچی کند و خود را از مسائل و حوادث جامعه تبرئه کند.
بر فرض صحت چنین خبری، شرکت آنان در این نبرد همراه دیگر نیروهای رزمنده می‌توانست جنبه فرهنگی داشته باشد؛ یعنی آنان به عنوان سرباز در کنار دیگر نیروهای سپاه
اسلام تعدیل‌کننده نیروهای رزمنده از تعرض‌های بی‌جا و بی‌مورد هنگام ورود به شهرها در برخورد با جان و مال مردم باشند؛ چنان‌که امروزه نیز تمام نیروهای نظامی دارای سربازان امدادی و فرهنگی، حتی بخش‌های فرهنگی و عقیدتی هستند. همان‌گونه که
امام علی (علیه‌السلام) در عین مخالفت با حکومت در بسیاری از موارد با
خلفا همکاری در جهت تعدیل آنها در امور حکومت داشت. فرزندانش نیز در این
جنگ می‌توانستند نقش تعدیل‌کننده داشته باشند، نه نیروی جنگنده.
در کدام
تاریخ ثبت شده است که نیروها و سربازان ایران به دست آن دو
امام کشته شده‌اند تا ما درصدد احقاق
حق آنها باشیم؛ حتی در تاریخ طبری که خبر شرکت آنها در جنگ علیه
ایران آمده است، اشاره نشده است که کسی با
شمشیر آنان کشته شده باشد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «حسنین در جنگ ایران»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۶/۲۴.
