• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حبر و حبس

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: حبر، حبس، قرآن مجید.
پرسش: ریشه‌های «حبر» و «حبس» چند بار در قرآن ذکر شده است و معنای آنها چیست؟
پاسخ: عین دو واژه «حبر» و «حبس» به‌صورت سه حرفی در قرآن ذکر نشده؛ ولی مشتقات آن دو به اشکال مختلف آمده است، که به ذکر چند مورد بسنده می‌شود.





۱.۱ - کاربرد حبر در قرآن

مشتقات این کلمه به دو صورت جمع مکسر آن، یعنی «أحبار» و به‌صورت فعل مضارع، یعنی «یُحْبَرُون۴۰۵» و «تُحْبَرُون۴۹۰» استفاده شده که چهار مرتبه به شکل جمع مکسر و دو مرتبه به شکل فعل مضارع و جمعاً شش مرتبه در قرآن به کار رفته است.

۱.۲ - معنای حبر

ریشه اصلی این کلمه به معنای برخورداری از نعمت و گستردگی زندگی است و معنای دیگری مانند خوشحالی، اکرام، زیبایی و ... از لوازم آن معنای اصلی محسوب می‌شود.

۱.۳ - معنای احبار

اما لغت «حبر» که جمع آن «أحبار» است و به معنای عالِم می‌باشد، ظاهراً از کلمه «حابر» که عبری است گرفته شده.
[۷] . مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ۲، ص ۱۵۵، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، ۱۳۶۰ش.


۱.۴ - معنای یحبرون

لازم به ذکر است آن دو موردی که به‌صورت فعل مضارع («یُحْبَرُون») و به معنای شادمانی به کار رفته، صرفاً برای اشاره به نعمت‌های بهشتی به کار رفته است.


مشتقات این واژه نیز دو مرتبه در قرآن و به شکل «تَحْبِسُونَهُما» و «یَحْبِسُه» ذکر شده است.

۲.۱ - معنا

معنای اصلی این کلمه، متوقف کردن کسی یا چیزی در مکانی معین برای قصد خاص یا برنامه معینی است.

۲.۱.۱ - کاربرد معنای اول

مورد اول درباره گواهی دادن دو شاهد است که در صدق گفتارشان تردید وجود دارد؛ باید آن دو را بعد از اقامه نماز، نگه داشت و از آن دو بخواهند قسم یاد کنند، که حق را به باطل نفروشند.

۲.۱.۲ - کاربرد معنای دوم

و مورد دوم درباره سخن کافران است که خدا می‌فرماید: اگر در عذاب کردن آنان تأخیر بیاندازیم، خواهند گفت که چه چیزی موجب محبوس شدن و مانع نازل شدن عذاب شده است.



۱. مائده (۵)، آیه ۳۶.    
۲. مائده (۵)، آیه ۴۴.    
۳. توبه (۹)، آیه ۳۱.    
۴. توبه (۹)، آیه ۳۴.    
۵. روم (۳۰)، آیه ۱۵.    
۶. زخرف (۴۳)، آیه ۷۰.    
۷. . مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ۲، ص ۱۵۵، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، ۱۳۶۰ش.
۸. مائده (۵)، آیه ۱۰۶.    
۹. هود (۱۱)، آیه ۸.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۵، ص ۱۱۵ ۱۱۶، دارالکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۹، ص ۳۰، دارالکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    



پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : قرآن شناسی | واژگان قرآنی




جعبه ابزار