• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جوانان و امام علی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: جوانان.
پرسش: جایگاه جوانان در حکومت علی ـ علیه‌السلام ـ چگونه بود؟
پاسخ: نگرش علی ـ علیه‌السلام ـ نسبت به جوانان نگرش مثبت بوده و دوره جوانی را با ارزش‌ترین مقطع عمر بر‌می‌شمردند و در دوران حکومت‌شان هم از جوانانی نظیر محمد بن ابی‌بکر، عمرو بن ابی‌سلمه و دیگر جوانان به فراخور تواناییشان در بخش‌های مختلف به کار می‌گرفتند.
ابتدا به نوع نگرش امیرالمؤمنین به جوانان می‌پردازیم، سپس به اصل سؤال می‌پردازیم.





۱.۱ - بهترین مقطع عمر

امام ـ علیه‌السلام ـ مقطع جوانی را از بهترین مقاطع عمر برمی‌شمردند؛ چنان‌که فرمود: «شَیْئانِ لایَعْرِفُ فَضْلَهُما اِلاَّ مَن فَقَدَهُما، اَلشّبابُ وَ الْعافِیَةُ»؛
[۱] غررالحکم و دررالکلم (مجموعه کلمات و حکم علی علیه‌السلام) جمع‌آوری، عبدالواحد الآمری تمیمی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج اول، ۱۴۰۷ ق، ج ۱، ص ۴۰۸.
دو چیز است که ارزش و برتری آنها را نشناسد مگر کسی که آنها را از دست بدهد: جوانی و سلامتی.

۱.۲ - دوران شکل‌گیری شخصیت

و همین‌طور دوره جوانی را دوران شکل‌گیری شخصیت و آمادگی برای پذیرش هر مطلب و ایده و عقیده‌ای می‌دانستند؛ چنان‌که فرمود: «و اِنَّما قَلْبُ الْحَدَثِ کَاالاَرْضِ الْخالِیَهِ ما اُلْقِیَ فیها مِنْ قَبِلَتْهُ»؛همانا قلب جوان همچون زمین خالی (کاشته نشده) است که هر بذر ی در آن پاشیده شود می‌پذیرد.
[۲] نهج‌البلاغه، نامه ۳۱.


۱.۳ - مغتنم شمردن جوانی

و با توجه به اهمیت این دوران، این توصیه را داشتند که باید فرصت جوانی را مغتنم شمرد و چنان‌که فرمود: «بادِرْ شَبابَکَ‌ قبل هَرَمِکْ و صِحَتِّکَ قَبْلَ سُقْمِکَ»؛
[۳] غررالحکم و دررالکلم (مجموعه کلمات و حکم علی علیه‌السلام) جمع‌آوری، عبدالواحد الآمری تمیمی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج اول، ۱۴۰۷ ق، ج ۱، ص ۳۰۲.
پیشی بگیرد (بهره‌جو) از جوانی خود قبل از فرارسیدن پیری و از تندرستی خود قبل از بیماری.


اما در رابطه با جایگاه جوانان در حکومت آن حضرت، جوانان هم یکی از قشرهایی بودند که امام ـ علیه‌السلام ـ در بخش‌های گوناگون از وجودشان استفاده می‌کرد. برای نمونه به چند مورد اشاره می‌کنیم:

۲.۱ - محمد بن ابی‌بکر

محمد بن ابی‌بکر از جوانان باایمان و از یاران مخلص علی ـ علیه‌السلام ـ بود،‌ به استانداری سرزمین پهناور و استراتژیک مصر برگزید، و آن‌قدر این جوان مورد اعتماد و توجه امام ـ علیه‌السلام ـ بود که وقتی محمد بن ابی‌بکر در مصر به دست ایادی معاویه به شهادت رسید و خبر شهادت او به علی ـ علیه‌السلام ـ رسید، در نامه‌ای به ابن عباس درباره محمد چنین فرمود: «او فرزندی نیک‌خواه، کارگزاری کوشا، شمشیری برنده و رکنی استوار بود.»
[۴] نهج‌البلاغه، نامه ۳۵.
و همچنین درباره‌اش چنین فرمود: «اندوه ما (به‌خاطر شهادتش) به‌قدر شادمانی دشمنان است، جز آنکه از آنان دشمنی کاسته شد و ما دوستی را از کف دادیم.»
[۵] نهج‌البلاغه، کلمات قصار، ۳۲۵.


۲.۲ - عمروبن ابی‌سلمه

عمروبن ابی‌سلمه یکی دیگر از جوانانی بود که علی ـ علیه‌السلام ـ او را به امارت بحرین منصوب فرمود و هنگام جنگ صفین او را دعوت به همراهی کرد و در نامه‌ای به او چنین نوشت: «می‌خواهم بر ستمکاران شامی بتازم، دوست دارم که تو هم با من باشی؛ زیرا تو از کسانی هستی که در جهاد با دشمن و بر پا نگهداشتن دین به تو پشت‌گرم توانم شد.»
[۶] نهج‌البلاغه، نامه ۴۲.


۲.۳ - محمد حنفیه

در جنگ‌های گذشته پرچم به‌عنوان نماد استواری و پابرجایی و ایستادگی هر لشکری محسوب می‌شد، به همین جهت علمداری سپاه به افراد لایق، شجاع، مقاوم و جسور سپرده می‌شد. در نبرد جمل، علی ـ علیه‌السلام ـ پرچم سپاه را به دست فرزند جوانش محمد حنفیه سپرد و به او این‌چنین توصیه فرمود: «اگر کوه‌ها به لرزه درآیند، تو پایدار بمان. دندان‌ها را به هم بفشار و سرت را به عاریت به خدا بسپار...»
[۷] نهج‌البلاغه، خطبه ۱۱.

و نمونه‌های بسيار ديگری كه حاكی از آن است كه امام ـ عليه‌السلام ـ اين قشر از جامعه را برای خدمت به مردم در جاهای گوناگون به كار می‌گرفتند.


اما ذكر اين نكته ضروری است كه امام ـ عليه‌السلام ـ برای در خدمت گرفتن افراد در بخش‌های مختلف ملاكی به‌عنوان «جوانی» نداشتند؛ بلكه ملاك‌های ديگری نظير: ایمان، صداقت، تعهد، امانت‌داری، وفاداری، و در يك كلام «شايستگی» برای سمت‌های مختلف در نظر داشتند و جوانانی كه اين ملاك‌ها را دارا بودند، با توجه به اينكه علاوه بر دارا بودن آن ملاك‌ها دارای شادابی و توانايی جسمانی بودند، امام ـ عليه‌السلام ـ از وجودشان استفاده می‌كردند.


۱. غررالحکم و دررالکلم (مجموعه کلمات و حکم علی علیه‌السلام) جمع‌آوری، عبدالواحد الآمری تمیمی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج اول، ۱۴۰۷ ق، ج ۱، ص ۴۰۸.
۲. نهج‌البلاغه، نامه ۳۱.
۳. غررالحکم و دررالکلم (مجموعه کلمات و حکم علی علیه‌السلام) جمع‌آوری، عبدالواحد الآمری تمیمی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج اول، ۱۴۰۷ ق، ج ۱، ص ۳۰۲.
۴. نهج‌البلاغه، نامه ۳۵.
۵. نهج‌البلاغه، کلمات قصار، ۳۲۵.
۶. نهج‌البلاغه، نامه ۴۲.
۷. نهج‌البلاغه، خطبه ۱۱.



سایت اندیشه قم    


رده‌های این صفحه : تاریخ زندگانی امام علی | جوانان




جعبه ابزار