جمع‌آوری قرآن کریم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: جمع‌آوری قرآن، امام علی علیه‌السلام،
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله.
پرسش: دلایلی که ثابت کند حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ قرآن را جمع‌آوری کرده است، بنویسید.
پاسخ:
براساس دلایل نقلی فراوانی که حتی در منابع
اهل سنت نیز آمده است، نخستین کسی که بعد از رحلت جان‌سوز
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله اقدام به جمع‌آوری قرآن کریم کرد و آن را تدوین و تنظیم نموده، حضرت علی بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ بود.
برخی
روایات اسلامی که ثابت می‌کند حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ
قرآن کریم را بعد از رحلت پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ جمع‌آوری کرد، عبارتند از:
ابوبکر حضرمی از
امام صادق علیه‌السلام روایت کرده که پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «
یا علی القرآن خلف فراشی فی المصحف و القراطیس، فخذوه و اجمعوه و لاتضیعوه کما ضیعت الیهود التوراة؛
ای
علی! این قرآن در کنار بستر من، میان صحیفه‌ها و حریر و کاغذ‌ها قرار دارد، قرآن را جمع کن و آن را آن‌گونه که
یهودیان،
تورات خود را از بین بردند، ضایع نکنید.»
و این‌گونه بود که
حضرت علی علیه‌السلام پس از رحلت پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ مهم‌ترین وظیفه خویش را جمع‌آوری قرآن قرار داد.
امام علی علیه‌السلام پس از رحلت پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ که از همه آشناتر به قرآن بود، در خانه خود به انزوا نشست و
قرآن کریم را جمع‌آوری و تدوین کرد.
از
ابن عباس در ذیل آیه
«لا تحرک به لسانک لتعجل به ان علینا جمعه و قرآنه» نقل شده که علی بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ پس از
رحلت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله قرآن را به مدت شش ماه جمع‌آوری کرد».
ابن سیرین می‌گوید،
علی علیه‌السلام فرمود: «وقتی پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ رحلت کرد،
سوگند خوردم که ردایم را جز برای
نماز جمعه به دوش نگیرم تا آن‌که قرآن را جمع نمایم».
در اخبار ابورافع آمده که: علی ـ علیه‌السلام ـ به خاطر توصیه پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ درباره
جمع‌آوری قرآن، پس از آن که پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ رحلت کرد، قرآن را در جامه‌ای پیچیده و به منزل خویش برد و در خانه نشست و
قرآن را، همان‌گونه که
خدا نازل کرده بود، جمع‌آوری نمود، علی ـ علیه‌السلام ـ به این کار آگاه بود.»
محمد بن سیرین از عکرمه نقل کرده است که:پس از
بیعت مردم با ابوبکر،
علی بن ابی طالب در خانه نشست، به
ابوبکر گزارش دادند که او از بیعت با تو کراهت دارد، ابوبکر آن حضرت را خواست و گفت از بیعت با من سرباز زدی؟ علی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: دیدم در کتاب خدا چیزهایی افزوده می‌شود، پس با خودم گفتم که جز برای
نماز ردا بر دوش نگیرم، تا آن که قرآن را جمع نمایم. ابوبکر گفت: چه کار شایسته‌ای!
محمد بن سیرین می‌گوید: «از عکرمه پرسیدم آیا دیگران قرآن را به
ترتیب نزول تألیف نمودند؟ وی پاسخ داد: «اگر
جن و انس جمع گردند تا تألیفی مانند تألیف علی بن ابی‌طالب داشته باشند، توانایی آن را نخواهند داشت.
البته مصحفی که امام علی ـ علیه‌السلام ـ تدوین و جمع کرد، آن را به مردم ارائه کرد؛ ولی به دلایلی که در جای خود بحث شده، مورد پذیرش قرار نگرفت، و آن مصحف به‌عنوان ودیعة
امامت بعد از حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ به امامان
معصوم علیهم‌السلام یکی پس از دیگری رسیده است.
مصحف امام علی علیه‌السلام از نظر تعداد آیات، سوره‌ها و کلمات، هیچ تفاوتی با مصحف کنونی نداشت، تنها سوره‌ها به ترتیب نزول تنظیم شده بودند و براساس
قرائت پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بود و
شأن نزول آیات و
سوره‌ها و نام افرادی که
آیات و سوره‌های در شأن آن‌ها بود ذکر شده بود و ...
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «جمع‌آوری قرآن کریم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۱/۲.
