جبران کاستی‌ها درباره پدر و مادر و همسر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: پدر و مادر، همسر، احترام به پدر و مادر، جبران، عذرخواهی.
پرسش: پدر و مادر و همسرم را خیلی از دست خودم ناراحت کرده‌ام، می‌خواهم جبران کنم؛ اما نمی‌دانم چگونه جبران کنم. لطفا مرا راهنمایی کنید؟
پاسخ:
درباره
احترام به والدین،
آیات و
روایات فراوانی وارد شده است. وظایف
انسان در برابر والدین به قدری سنگین و طاقت‌فرساست که
خداوند خطاب به رسولش فرمود: «
اَلَمْ یَجِدْکَ یَتِیماً فَآوی».
در
تفسیر منهج در توضیح این
آیه شریفه آمده است که خداوند متعال به رسولش فرمود: من قبل از ولادت تو، پدرت را از
دنیا بردم و در ایام
کودکی تو، مادرت را به
آخرت منتقل کردم؛ زیرا اگر زنده می‌ماندند، تحمل بار نبوت و بار ادای
حقوق پدر و مادر برای تو کمرشکن بود.
فقیه بزرگ شیخ اعظم، مرحوم
شیخ مرتضی انصاری که از مجتهدان و مراجع به نام زمان خودش بود و کتاب‌های او اکنون از دقیق‌ترین کتاب‌های
حوزه‌های علمیه است، مادرش را تا نزدیک حمام به دوش می‌گرفت و او را به
زن حمامی سپرده، می‌ایستاد تا بعد از پایان کار، او را به خانه برگرداند. هر شب به دست‌بوسی مادر می‌آمد و صبح با اجازه او از خانه بیرون می‌رفت. پس از
مرگ مادر به‌شدت می‌گریست، فرمود: گریه‌ام برای این است که از
نعمت بسیار مهمی چون خدمت به مادر محروم شدم. شیخ پس از مرگ مادر با کثرت کار و تدریس و مراجعات مردمی، تمام نمازهای عمر مادرش را خواند، با آنکه مادر او فردی دیندار و با خدا بود.
از این موارد به‌خوبی دانسته می‌شود که جبران زحمات پدر و مادر ـ مخصوصاً مادر ـ بسیار سنگین و طاقت‌فرساست، چه برسد به جبران اذیت‌ها و ناراحتی‌هایی که از جانب فرزند به
پدر و مادر وارد شده باشد. با این وجود بهترین کار برای جبران زحمات و ناراحتی‌های پدر و مادر همان «ادای حقوق» آن‌هاست که همه به آن واقفیم. بعضی از این حقوق در ذیل می‌آید که برگرفته از مضمون آیات و روایات می‌باشد:
اطاعت از والدین جز در آنجا که مسئله
گناه و دعوت به نافرمانی خداست.
نیکی و
احسان رفتاری و مالی به والدین و مددرسانی به آنان ـ به‌ویژه آن‌گاه که درخواستی کرده باشند ـ و مخصوصاً اگر آن‌ها در
سن پیری باشند.
رعایت اخلاق خوش و برخورد مناسب با والدین در همه حالات و شرایط.
دعا برای والدین و درخواست
رحمت و عنایت از خدای بزرگ برای آنان.
تواضع و فروتنی در برابر آنان به گونه‌ای که به تعبیر
قرآن کریم، بال و پر خود را برای آنان بگستراند.
خودداری از اهانت به آنان حتی با گفتن کلمه‌ای چون «اف» یا نام بردن با
اسم از آنان.
باید مراقب باشید که نگاه‌ها، با رأفت و
رحمت بوده و از نگاه تند و خشمگین به آنان بپرهیزید.
نظر محبت‌آمیز به والدین برای فرزند
عبادت است و نگاه تند باعث عدم پذیرش
نماز فرزند است.
احترام و کمک‌رسانی به والدین لازم است و هر چند که آنان مخالف،
فاجر و
کافر باشند.
احترام به مادر بیش از احترام به پدر لازم است.
باید مراقب باشید که صدایتان را بلندتر از صدای آنان نکنید و در پیشاپیش آنان راه نروید و در جلسات، پیش روی آنان ننشینید.
و بالاخره خدای را به خاطر
نعمت وجود والدین سپاس گویید و برای
سلامتی آنان و بقای عمرشان در صورت
حیات و
طلب مغفرت در صورت ممات، دائما
دعا نمایید تا خود بدین وسیله مشمول
رحمت حضرت حق گردید.
شما می‌توانید از آن‌ها به خاطر گذشته حلالیت بطلبید و با
عمل و ادب به آن‌ها ثابت کنید که از گذشته خود ناراحت هستید و از آن‌ها بخواهید که از خطاهای شما درگذرند و در
حق شما دعا کنند که باعث
برکت در زندگی شما خواهد بود.
در مورد همسر نیز همانند پدر و مادر باید گفت که رعایت حقوق طرفینی و وظایفی که
عقل و
شرع بر عهده زن و شوهر گذاشته، جبران‌کننده زحمات و ناراحتی‌های همسر است؛ البته این را نیز باید یادآوری کنم که این قسمت سؤال شما که می‌گویید همسرتان را ناراحت کرده‌اید تا حدودی با کل نامه ناسازگار است و حتی با روح نامه قبلی شما تناقض دارد؛ ولی با این حال رعایت این حقوق شرعی و عرفی جبران‌کننده خواهد بود. بعضی از این وظایف را می‌توانید در پاسخ قبلی مشاهده کنید. چند مورد را نیز ما به آن اشاره می‌کنیم:
به همسرتان توجه کنید و
علاقه خود را به او با زبان ابراز کنید. اغلب مردان دوست دارند که از صفات
مردانگی (مدیریت،
شجاعت و...) آن‌ها تعریف و تمجید شود.
با شوهر خویش خوش‌رو و خوش‌زبان باشید. همیشه با گرمی و مهربانی، و با آهستگی با شوهر خود صحبت کنید. او را با دیگران در
زندگی و مسائل مادی مقایسه نکنید.
به او نیکی کنید، سعی کنید نیازهای او را قبل از آنکه بر
زبان آورد، برآورده کنید.
او را در رسیدگی و کمک به مادر و خانواده‌اش تشویق کنید و از کمک‌های شوهرتان به مادر و خانواده‌اش، اظهار
رضایت و خوش‌حالی کنید.
خود را برای شوهرتان بیارایید و به تمایلات جنسی همسرتان با رغبت ـ نه از سر انجام وظیفه ـ پاسخ دهید. برای بیشتر
مردان آمادگی برای روابط جنسی، مهم‌ترین گواه آن است که همسرش دوستش دارد.
به شوهرتان بیشتر از فرزندان توجه داشته باشید. این کار علاوه بر آموزش فرزندان برای رعایت احترام پدر، حاکی از احترام شما به شوهرتان نیز است.
در برخورد با
اقوام و فامیل شوهر، با آن‌ها خوش‌برخورد باشید و به آن‌ها احترام بگذارید.
از احترام به او در مقابل دیگران، به خصوص در حضور بستگان خود یا همسر، کوتاهی نکنید.
در این مسائل نیز در عمل به شوهرتان نشان دهید که او را دوست دارید و از اذیت‌های خود ناراحت هستید، از ایشان نیز بخواهید که شما را ببخشد و از دست شما راضی باشد.
۱. خانواده و مسائل همسران جوان، علی قائمی، تهران: انتشارات امیری، ۱۳۸۲ ش.
۲. آیین تربیت، ابراهیم امینی، تهران: انتشارات اسلامی، ۱۳۶۸ ش.
۳. اخلاق در خانه، علی‌اکبر حسینی، تهران: انتشارات اسلامی، ۱۳۶۹ ش.
۴. سیری در مسائل خانواده، حبیب‌الله طاهری، تهران: انتشارات سازمان تبلیغات، ۱۳۷۰ ش.
۵. نظام خانواده در اسلام، حسین انصاریان.جلد ۱، صفحه ۴۷۰ به بعد، قم: انتشارات‌ام ابیها، ۱۳۷۵ ش.
۶. نظام حیات خانواده در اسلام، علی قائمی، تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان، ۱۳۶۳ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «جبران کاستی‌ها درباره پدر و مادر و همسر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۰/۱۴.
