• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قسمت در ازدواج

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه:قسمت، ازدواج، اراده، اختیار.

پرسش: جایگاه قسمت و نصیب در امر ازدواج چیست؟ آیا نصیب و قسمت به این معناست که زندگی مشترک انسان مقدر شده و انسان ـ چه پسر یا دختر ـ در جهت تشکیل زندگی مشترک و امر ازدواج تلاش نکنند؟ خصوصاً دخترها نباید در جهت ازدواج بکوشند؟

پاسخ: پسر و دختر جوان، نه این‌که نباید دست روی دست گذاشته و به امید بخت و شانس و قسمت بنشینند؛ بلکه ـ چه پسر و چه دختر ـ باید برای این تصمیم سرنوشت‌ساز خود را آماده نموده و با کمال دقت و با کمک تجارب خانواده، راه‌نمایی مشاوران دلسوز و کاردان فرد مورد نظر را انتخاب کنند. هم‌چنین خانواده دختر می‌توانند با به کار بردن راهکارهای مناسب و ظریف، خواستگار مناسبی را در نظر گرفته و نظر او را جلب نمایند؛ البته این کار می‌بایست با روش‌های صحیح مانند استفاده از واسطه‌های امین و ترجیحاً بزرگان قوم و فامیل صورت پذیرد تا به شان دختر لطمه‌ای وارد نشود.



شکی نیست که چیزی در جهان بدون اراده و خواست الهی تحقق نمی‌پذیرد. تمام کارهای بشر ـ و از جمله ازدواج ـ یکی از رویدادهایی است که از حوزه اراده الهی بیرون نیست؛ اما معنای این سخن نادیده گرفتن اراده و نقش انسان و سلب اختیار از او نمی‌باشد. اراده خداوند در مورد افعال انسان، صدور آن به اختیار و انتخاب است. به عبارتی خداوند اراده کرده که کارهای انسان از روی اختیار و انتخاب انجام پذیرد. انسان به حکم این‌که ذاتاً موجودی مختار و آزاد است، در تصمیم‌گیری هیچ نوع فشاری از برون یا درون بر او وارد نمی‌شود.

۱.۱ - دیدگاه شهید مطهری

و به فرموده شهید مطهری: «همان‌طوری که هیچ حادثه طبیعی بدون علت طبیعی رخ نمی‌دهد، افعال اختیاری انسان‌ها نیز بدون اراده و اختیار انسان رخ نمی‌دهد، قانون خدا در مورد انسان این است که آدمی دارای اراده و قدرت و اختیار باشد و کارهای نیک یا بد را خود انتخاب کند، اختیار و انتخاب مقوم وجودی انسان است، انسان غیر مختار محال است؛ یعنی این‌که فرض‌شده، انسان است و غیر مختار، فقط فرض است نه حقیقت».


بنابراین آن‌چه در بین مردم معروف است که در ازدواج قسمت و تقدیر دخالت دارد و قبلاً همه چیز معلوم و مشخص شده است، یا مثلاً می‌گویند: فلان دختر «قسمت» فلان پسر است و سخنانی از این قبیل، به این معنی که خود فرد در انتخاب همسر نقشی ندارد، صحیح نیست؛ همان‌طور که به‌روشنی، اختیار و انتخاب را در خریدوفروش، انتخاب شغل و تعیین رشته تحصیلی می‌بینیم، در ازدواج نیز که موضوع مهم و سرنوشت‌سازی است، این اراده و اختیار را مشاهده می‌کنیم، روایاتی که در آن معیارهای انتخاب همسر ذکر شده، دلیل محکمی بر دخالت انسان در سرنوشت خویش است.
[۲] سبحانی، محمد، مجله معارف اسلامی، ص۱۱۳، شماره ۴۸، خرداد و تیر ۱۳۸۰.

پیشوایان دین به ما توصیه کرده‌اند که در انتخاب همسر نهایت دقت را مبذول کنیم و چشم‌بسته ازدواج نکنیم؛

۲.۱ - حدیثی از امام صادق

چنان‌که امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «بنگر شخصیت خود را کجا قرار می‌دهی و چه کسی را در مالت شریک می‌کنی و از دین و رازت آگاه می‌سازی؟ و در جایی دیگر می‌فرماید: زن مانند گردن بند است، بنگر چه گردن‌بندی به گردن می‌اندازی».

۲.۲ - حدیثی از امام رضا

شخصی به نام حسین بن بشّار باسطی نامه‌ای خدمت امام رضا (علیه‌السلام) می‌نویسد و درباره خواستگاری که برای دخترش آمده است، کسب تکلیف می‌کند و می‌گوید: «فردی از خویشاوندانم به خواستگاری دخترم آمده؛ درحالی‌که بداخلاق است، وظیفه من چیست؟ حضرت در پاسخ فرمودند: اگر بداخلاق است، دخترت را به او نده.
[۳] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۱۰۰، ص۲۳۵.


۲.۲.۱ - توضیح

در این روایت، حضرت نفرمود: ازدواج قسمت است، دخترت را به ازدواج شخص مذکور درآور؛ بلکه به‌صراحت از این ازدواج منع فرمودند. انسان در امر ازدواج و انتخاب همسر باید با شناخت کافی از ازدواج و کمک نزدیکان با تجربه دست به انتخاب زند.
بر این اساس، پسر و دختر جوان، نه این‌که نباید دست روی دست گذاشته و به امید بخت و شانس و قسمت بنشینند؛ بلکه ـ چه پسر و چه دختر ـ باید برای این تصمیم سرنوشت‌ساز خود را آماده نموده و با کمال دقت و با کمک تجارب خانواده، راه‌نمایی مشاوران دلسوز و کاردان فرد مورد نظر را انتخاب کنند.


نتیجه دیگری که از این بحث می‌توانیم بگیریم، درباره بخش پایانی سؤال شماست. براساس مطالب گذشته خانواده دختر می‌توانند با به کار بردن راهکارهای مناسب و ظریف، خواستگار مناسبی را در نظر گرفته و نظر او را جلب نمایند؛ البته این کار می‌بایست با روش‌های صحیح مانند استفاده از واسطه‌های امین و ترجیحاً بزرگان قوم و فامیل صورت پذیرد تا به شأن دختر لطمه‌ای وارد نشود.


۱. مظاهری، علی‌اکبر، جوانان و انتخاب همسر، چ سیزدهم، قم، انتشارات پارسایان، ۱۳۸۰ ش.
۲. امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، چ سوم، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۸۰ ش.
۳. ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۶، تهران، ‌انتشارات دارالکتب الاسلامیه، ص۳۱۷-۳۱۹.
۴. ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۱۵، تهران، ‌انتشارات دار الکتب الاسلامیه، ص۴۵-۴۷.


۱. مطهری، مرتضی، عدل الهی، ص۱۳۴-۱۳۵، تهران، صدرا، چاپ سوم، ۱۳۶۷ ش.    
۲. سبحانی، محمد، مجله معارف اسلامی، ص۱۱۳، شماره ۴۸، خرداد و تیر ۱۳۸۰.
۳. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۱۰۰، ص۲۳۵.




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «قسمت در ازدواج»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۸/۰۲.    



جعبه ابزار