وحدت صراط مستقیم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حدیث،
صراط مستقیم،
پرسش: آیا حدیث «الطرق الی اللّه عددَ انفاس الخلائق» با وحدت صراط مستقیم الهی منافات ندارد؟
اوّلاً این سخن، در هیچ یک از منابع معتبر حدیثی تاکنون یافت نشده است. تنها مرحوم
ملاّ احمد نراقی (رحمة‌الله‌علیه) در کتاب
مثنوی طاقدیس، آن را به عنوان حدیث، ذکر کرده است. (در این کتاب آمده است: «بیان حدیث: الطرق الی اللّه عدد انفاس الخلائق»)
ثانیاً این جمله حدیث باشد یا نباشد، قطعا مقصودِ کسانی که به آن استناد کرده‌اند،
تکثرگرایی (
پلورالیسم)
دینی (که برخی در عصر ما مطرح می‌کنند) نیست؛ بلکه مقصود، این است که راه‌های فرعیِ متّصل به شاه راه اصلی دین (که صراط مستقیم نامیده می‌شود) فراوان است و هر کس می‌تواند از راهی که متناسب با ظرفیت و استعداد اوست، به این شاه راه دست یابد.
علاّمه مجلسی، در این باره می‌گوید:
فهم مردمان و خِرَدهای ایشان در پذیرش مراتب عرفان و کسب اطمینان از نظر مقدار و چگونگی، شدّت و ضعف، کُندی و تندی، حالت و
علم، و کشف و عیان، متفاوت است، اگر چه اصل معرفت، فطری است و به بداهت یا با کوچک‌ترین توجّه حاصل می‌شود، اما هر کس را راهی است که خدای(عزّوجل) او را از آن راه، هدایت می‌کند، اگر فرد قابل هدایت باشد و راه‌های به سوی خدا به‌اندازه مردمان است و اینان، مراتبی نزد
خدا دارند و «یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنکُمْ وَ الَّذِینَ اُوتُواْ الْعِلْمَ دَرَجَـتٍ؛
خداوند کسانی از شما را که گرویده‌اند و آنان را که
دانش یافته‌اند، درجاتی چند، بالا می‌برد».
مرحوم ملا احمد نراقی نیز در تبیین این سخن با زبان شعر می‌گوید:
این چنین فرمود آن آگاه حق
شد برابر با نَفَس‌ها راه حق
راه حق باشد مقابل، آشکار
با نَفَس‌های خلایق در شمار
راه‌ها بسیار و مقصدها یکی است
اختلاف راه، لیکن‌اندکی است
چون درخت و شاخ‌های بی شمار
یا چو رودی نهرها از هر کنار
هم یکی باشد ره حق هم هزار
معنی آن را بفهم، ای هوشیار!
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «وحدت صراط مستقیم» تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۲/۱۵.
