تلاوت قرآن کریم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تلاوت قرآن،
تدبر در قرآن، انس با قرآن.
پرسش: با وجود روایاتی که می‌فرماید: «هرکس قرآن تلاوت کرده و به آن
عمل نکند، قرآن او را لعنت می‌کند» آیا
انسان احساس نمی‌کند که بهتر است قرآن تلاوت نکند تا جزء گروه لعنت شده قرار نگیرد؟
پاسخ: فرد
مسلمان، به دور از همه
وسوسه‌ها و برای بهره بردن از آیات قرآن کریم، در درجه اول باید به تلاوت و انس با قرآن اهتمام ورزد و در تلاوت آن قصدش این باشد که با نورانیت آیات آن، در این مکتب انسان‌سازی، ساخته شود. هم‌چنین
قرائت قرآن حتی بدون فهم معنای
الفاظ آن نیز مفید است و روایتی که می‌فرماید: «
رب تالی القرآن و القرآن یلعنه»؛ مصداق آن در جایی است که فرد قرآن‌خوان، از اول تلاوت آیات، قصدش بهره بردن از آیات نباشد؛ بلکه انگیزه خواندن آیات در نزد او، غیر از انگیزه
هدایت و بهره بردن از
آیات آن باشد.
آن‌چه در
روایت آمده که «هرکس قرآن تلاوت کند و به آن عمل ننماید، قرآن او را لعنت می‌کند.» بدان معنی نیست که تلاوت قرآن بدون عمل به آن
معصیت است؛ بلکه طبق
روایات و
آیات قرآن کریم، خواندن قرآن حتی بدون توجه به معنای آن،
ثواب دارد. البته برای آموختن درس
زندگی از قرآن و پیمودن مسیر سعادت‌مندی ناچاریم ضمن تلاوت آن در آیات
تدبر و
اندیشه نماییم، تا بتوانیم به مفاهیم بلندش عمل نماییم.
قرآن مجید، اقیانوسی بی‌کران از معارف الهی و
دین است، دقت در این معانی و انس با آن، زمینه
عمل به آن را فراهم می‌نماید.
هر مرد و
زن مسلمان، باید قرآن را تلاوت و در آیاتش
تدبر و صفت همدم بودن با آن را در خود ایجاد کند. رابطه تنگاتنگی با آن داشته باشد و به بهانه عمل نکردن به آن، خود را از انس با آن محروم نسازد؛ زیرا قرآن کتابی کامل در انسان‌سازی است،
سخن خدا و جامع تمام برنامه‌ها و رموز تکامل است، عمل به آن موجب
پیروزی و رستگاری در
دنیا و آخرت می‌شود.
قرآن کریم در آیات مختلف اهمیت
تدبر در قرآن را
ذکر نماید و می‌فرماید:
ــ «
افلا یتدبرون القرآن ام علی قلوب اقفالها (محمد، ۲۴)
آیا در قرآن، تدبر نمی‌کنند یا بر دل‌هایشان قفل‌ها زده شده است»؟
ــ «
کتاب انزلناه الیک مبارک لیدبروا آیاته و لیتذکر اولو الالباب (ص، ۲۹)
کتابی است فرخنده که آن را سوی تو فرستادیم، تا در آیاتش
تدبر کنند و خردمندان پند گیرند».
ــ «
افلا یتدبرون القرآن و لو کان من عند غیرالله لوجدوا فیه اختلافاً کثیراً (نساء، ۸۲)
آیا در قرآن تدبر نمی‌کنند؟ اگر از نزد غیر
خدا بود، هر آیینه در آن
اختلاف بسیاری می‌یافتند».
روایات نیز در زمینه اهمیت تدبر در قرآن می‌فرمایند:
امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام می‌فرماید: «بدانید که در
قرآن خواندنی که با تدبر همراه نباشد، خیری نیست، بدانید که در عبادتی که با فهم و
اندیشه توأم نباشد، خیری نیست».
در
روایت دیگر نیز می‌فرمایند: «تَدَبَّرُوا آياتِ القُرآنِ وَاعْتَبِرُوا بِهِ فَإنَّهُ أَبْلَغُ الْعِبَرِ؛ در آیات قرآن تدبر کنید و از آن
عبرت آموزید؛ زیرا قرآن، رساترین پندها و عبرت‌هاست».
که با قرآن انس پیدا می‌کند، می‌تواند آیات آن را راهنمایی خود قرار دهد و
علاقه و
محبت آمیخته با
عشق و الفت ناگسستنی با قرآن داشته باشد.
مسلمان، برای آن که توفیق را بیابد به قرآن، باید نسبت به آیات قرآن کریم،
شناخت پیدا کرده و در آن تدبر کند، محتوایش را دریابد و سپس با
عشق، با آن ارتباط فکری و عملی برقرار نماید.
حضرت علی علیه‌السلام درباره پرهیزکاران و اهمیت
خواندن قرآن کریم می‌فرماید: «آنها
شب هنگام، بر پا ایستاده، قرآن را شمرده و با تدبر تلاوت می‌کنند، جان خود را با قرآن محزون می‌سازند و داروی درد خود را از آن می‌گیرند. هرگاه به آیه‌ای که در آن تشویق است می‌رسند، با
علاقه فراوان به آن روی می‌آورند،
چشم جانشان، با شوق بسیار در آن خیره می‌شود و آن را پیشوای خود می‌سازند و هرگاه به آیه‌ای که در آن بیم و انذار است می‌رسند، گوش‌های دلشان را برای شنیدن باز کرده، گمان می‌کنند که صدای ناله
آتش سوزان
دوزخ، و به هم خوردن زبانه‌هایش در گوش جانشان طنین‌انداز است».
حضرت
رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در اهمیت
تلاوت قرآن و بهره بردن از آیاتش جهت عمل به آن می‌فرماید:
«
علیکم بالقرآن فانه الشفاء النافع و الدواء المبارک و عصمة لمن تمسک به و نجاة لمن تبعه لا یعوّج فیقوّم و لایزیغ فیستعتب لا ینقضی عجائبه و لا یخلق علی کثرة امرد...»؛ بر شما باد که به
قرآن روی آورید؛ زیرا قرآن شفابخشی سودمند و دوایی نجات‌بخش است. هرکس به قرآن
تمسک جوید، مصون می‌ماند و هرکس از آن پی‌روی نماید، نجات می‌یابد، هرگز از مسیر
حق منحرف نمی‌شود تا نیازمند به
اصلاح باشد و هرگز گمراه نمی‌کند تا در خور عتاب باشد، شگفتی‌های قرآن، پایان‌پذیر نیست و با گفت‌وگوی فراوان در مورد آن، فرسوده نمی‌شود.
در روایت دیگر در این باره می‌فرماید: «قرآن چراغی
آشکار و ریسمانی محکم است که در رتبه و
مقام بالا قرار دارد. قرآن برترین شفابخش و بالاترین فضیلت و
سعادت است، هرکس از
نور او بهره برد، خدا او را
هدایت نماید و هرکس امور خویش را به او پیوند دهد،
خداوند او را مصون دارد و هرکس به قرآن، تمسک میجوید،
خداوند او را نجات دهد...».
هم‌چنین روایات دیگری در اهمیت تلاوت قرآن و انس با آن وارد شده است که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:
ــ قرآن کریم در
قیامت، اولین مهمان خدای سبحان است.
ــ قرآن کریم، برترین موجود خدا و اهانت به آن، شکستن حریم خداست.
ــ قرآن،
کتاب نجات‌بخش و تأمین‌کننده
زندگی سعادتمندانه است.
ــ قرآن، قائد و پیشوای
بهشتیان و بیزاری جواز
دوزخیان است. کسانی که قرآن را پشت سر اندازند، به سمت
آتش می‌رانند.
ــ تلاوت قرآن، عامل بلندآوازگی در
آسمان و نورانیت در
زمین است.
قرآن، عامل صعود بهشتیان در درجات
بهشت است.
درجات بهشت، به عدد
آیات قرآن است.
ــ قرآن، مایه خرمی و بهار دل‌هاست.
ــ قرآن، دریای بی‌کران
معرفت است.
بدون
شک، پیام اصلی روایات این است که فرد
مسلمان، به دور از همه
وسوسه‌ها و برای بهره بردن از آیات قرآن کریم، در درجه اول باید به تلاوت و انس با قرآن اهتمام ورزد و در تلاوت آن قصدش این باشد که با نورانیت آیات آن، در این مکتب انسان‌سازی، ساخته شود. ذکر کردن این روایات برای این بود که انگیزه بیش‌تری جهت
تفکر در قرآن ایجاد شود و هیچ‌کدام دلیلی بر بی‌اهمیت بودن تلاوت قرآن بدون تدبر و
عمل نیست؛ بلکه
قرائت قرآن حتی بدون فهم معنای
الفاظ آن نیز مفید است و روایتی که می‌فرماید: «
رب تالی القرآن و القرآن یلعنه»؛ مصداق آن در جایی است که فرد قرآن‌خوان، از اول تلاوت آیات، قصدش بهره بردن از آیات نباشد؛ بلکه انگیزه خواندن آیات در نزد او، غیر از انگیزه
هدایت و بهره بردن از
آیات آن باشد.
۱.
تفسیر تسنیم، آیت الله جوادی آملی، ج ۱، ص ۲۴۱ ـ ۲۵۳.
۲.
اعجاز قرآن، سید رضا مؤدب، ص ۲۹.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تلاوت قرآن کریم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۷/۲۸.
