تقویت و تضعیف ایمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تقویت ایمان، تضعیف ایمان.
پرسش: من اصلاً نمی‌توانم در ایمانم ثابت‌قدم باشم، گاهی اوقات نماز اول وقت و ... گاهی اوقات نمی‌خوانم ... یعنی سختی‌های زندگی ایمانم را ضعیف می‌کند، به نظر شما چه باید کرد؟ لطفاً توضیح دهید.
پاسخ: برخی عوامل تقویت‌کننده ایمان عبارت‌اند از: توبه، محاسبه نفس، مداومت در عبادات، عبادت، ذکر، نیایش، محبت به اولیای الهی، دیدار با علما و مؤمنان و تقویت اراده. هم‌چنین برخی علل تضعیف‌کننده ایمان، عبارت‌اند از: هوای نفس، دنیا، شیطان و غفلت.
ایمان نوعی برقراری ارتباط و اتصال میان بشر و مبدا کائنات است. به تعبیر بهتر
ایمان دو رکن دارد؛ احساس یا شعور و دیگر گرایش و تمایل و حرکت.
جزء اول ایمان، احساس و شعور است به اتصال تکوینی از نوع اتصال اجزاء یک موجود زنده و جزء دوم که فرع بر اول است، برقراری اتصال است از طرف خود با هستی؛ و وجود اولی اتصال تکوینی است و دومی اتصال تشریعی یا مترتب بر
تشریع. این است که انسان از یک لحاظ نزدیک به خداست و نمی‌تواند دور باشد و از لحاظ دیگر گاهی نزدیک است و گاهی دور.
سؤال شما ناظر به قسمت دوم می‌باشد، چه کارهایی و عواملی باعث تضعیف و دوری می‌شود و چه عواملی باعث تقویت و نزدیکی. عوامل تضعیف‌کننده را باید برطرف کنیم و عوامل تقویت‌کننده را به دست بیاوریم.
برخی عوامل تضعیف‌کننده ایمان، عبارت‌اند از:
اگر از میل‌های غریزی و کشش‌های کور که فقط ارضای خود را می‌خواهد و بس، پیروی کردیم بدون آن‌که فکر کنیم نتیجه بعدی آن‌چه می‌شود و غرض ما صرفاً لذات آنی باشد، این را
هوای نفس می‌گویند. اگر ما شعور و
شناخت داشته باشیم، در این مرحله هوای نفس مانع می‌شود تا ما التزام عملی نسبت به متعلقات ایمان نداشته باشیم.
دنیا به‌خودی‌خود ارزش مثبت دارد. این رابطه ما با دنیاست که باید مواظب باشیم منفی نباشد. نقطه اساسی
انحراف از اینجا پیدا می‌شود که انسان بیش از حد به دنیا توجه کند. نگران آن باشد، بدان دل ببندد، به طور مستقل و به خاطر خودش آن را مورد توجه قرار دهد و به آن اهتمام بورزد.
شیطان به وسیله تزئین اعمال زشت و دادن وعده‌های
دروغ به انسان که اگر این کار را بکنی، چنین و چنان می‌شود و هم‌چنین ترساندن انسان نسبت به آینده تا مانع کار
خیر او شود، انسان را فریب می‌دهد.
آن‌چه ما را از وصول به ایمان باز می‌دارد، در یک عنوان کلی
هوای نفس است که موضوع و متعلقش
زندگی دنیا است و به وسیله شیطان تأیید و تزئین می‌گردد.
یکی دیگر از عوامل تضعیف‌کننده ایمان، غافل شدن از
خدا، نقش خدا در زندگی، نقش
پیامبر و
ائمه در
زندگی، مسافر بودن در این دنیا، ناقص بودن و لزوم حرکت به سوی
کمال می‌باشد؛ در تعبیرات دینی از چنین انسانی با عنوان مست یا خوابیده یاد می‌شود.
مواردی که ذکر شد، اصلی‌ترین موانع ایمان هستند و اگر عواملی دیگر وجود دارند، به این عوامل باز می‌گردند.
برخی عوامل تقویت‌کننده ایمان، بدین شرح است:
توبه یعنی قیام درونی، این‌که مقامات عالی وجود انسان علیه مقامات دانی و پست وجود او ـ که زمام امور این کشور داخلی را در دست گرفته‌اند ـ یک مرتبه انقلاب می‌کنند، همه این‌ها را می‌گیرند و به زندان می‌اندازند و خودشان با قوا و جنود و لشکریان خود زمام امور را در دست می‌گیرند.
برای
توبه دو رکن اساسی وجود دارد. رکن اول ندامت و پشیمانی شدید نسبت به
گناهان می‌باشد و رکن دوم تصمیم و عزم جدی به عدم بازگشت به گناهان گذشته می‌باشد.
برای توبه «شروط قبولی» ذکر شده است که عبارت‌اند از: بازگرداندن حقوق مردم، ادای حقوق الهی.
هم‌چنین برای توبه دو موضوع را که «شرط کمال واقعی» توبه می‌باشد، ذکر شده است: اول این‌که گوشت‌هایی که از
حرام روییده
آب شوند. دوم این‌که بدنی که لذت
معصیت را چشیده، رنج
طاعت را چشاندن؛ مثلاً شب‌زنده‌داری برای نفس سخت است و چون سخت است، باید انجام داد تا نفس از حال‌وهوای معصیت خارج شود.
محاسبه نفس در کنارش مراقبت نیز مطرح است. انسان در طی روز مراقب
اعمال خود باشد و در آخر شب خوب و بد
اعمال را ارزیابی کند و برای اعمال خوب سجده شکر بجای آورد و برای اعمال بد توبه واقعی به جای آورد.
مداومت و میانه‌روی بهتر و نتیجه‌بخش‌تر از این است که انسان تندروی کند و مداومت نداشته باشد. مداومت در
نماز اول وقت، یک صفحه
قرآن خواندن در ساعت معین، ذکر خاصی در زمان معین، و
نماز شب باعث می‌شود تا
غفلت از انسان دور شود؛ ولی اگر این‌کارها به طور مداوم و در ساعت معین نباشد، اثر غفلت‌زدایی و
تقویت ایمان را ندارند.
عبادت‌های روزانه مثل
نمازهای واجب، نماز شب و کارهای از این قبیل، و عبادت‌های موسمی مثل
روزه،
حج،
اعتکاف و امثال این‌ها، اگر با شرایط خاص خودشان انجام شوند باعث تقویت ایمان خواهند شد.
ذکر باعث حفظ ایمان و تقویت ایمان می‌باشد. ذکر دو گونه است: ذکر لفظی و ذکر قلبی که ذکر لفظی مقدمه‌ای برای ذکر قلبی می‌باشد.
دعا و نیایش یکی دیگر از شیوه‌های تقویت ایمان است. چیزی که در دعا اهمیت بسیار دارد اعتقاد به
فقر و تهی‌دستی ماست و غنی بودن و توانایی خداوند می‌باشد. در تعبیرات دینی در موقعیت‌ها و زمان‌های مختلف دعاهایی مطرح شده که بهره گیری از آنان تأثیر فوق‌العاده‌ای برای تقویت ایمان دارند.
کسی که فردی را برای خود، انسان کامل تلقی کند و سخت شیفته
اخلاق و روحیات او شود، بسیار تحت تأثیر او قرار می‌گیرد. به عقیده اهل
عرفان،
محبت و ارادت پاکان همچون دستگاه خودکاری خود‌به‌خود رذایل را جمع می‌کند و بیرون می‌ریزد. در این رابطه توسل‌های فردی و جمعی،
زیارت آن‌ها، تصدق برای
سلامتی امام زمان، کارهای خوب را به آن حضرت اهدا کردن و کارهایی از این قبیل، باعث تقویت ایمان می‌شود.
زیارت و ملاقات برادران دینی و علمای دینی و مؤمنان حقیقی نیز باعث
رشد محبت حیات
قلب و رشد ایمان می‌شود.
تقویت اراده، از مهم‌ترین عواملی، است که زمینه‌ساز بیرون راندن عوامل مزاحم و تقویت عوامل به وجود‌آورنده
ایمان و لوازم آن است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تقویت و تضعیف ایمان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۵/۱۷.
